Corpus of Electronic Texts Edition
The bardic poems of Tadhg Dall Ó Huiginn (Author: Tadhg Dall Ó Huiginn)

section 20

MAC UILLIAM BÚRC

  1. Mór iongabháil anma ríogh,
    idir dhásacht is dimbríogh,
    sé d'anacal níorbh fuláir,
    rodhocar é d'iongabháil.
  2. Caithfidh bheith creachach cogthach,
    dá raibh duine dásachtach,
    tuillfidh dréim fan ríghe ris,
    go léim a thíre thairis.
  3. Gidh eadh, trá, ná toghadh neach
    bheith dó go humhal áiseach;
    curthar i ndimbríogh é as,
    ni hinríogh an té thoghas.
  4. Idir mhéid meanma is mhíne
    bhíos aicill na hairdríghe;
    is é an rí is measardha modh
    do-ní an easumhla d'iomchor.
  5. Ní hiomdha dhínn dár dholta
    dá réir so i seilbh ríoghochta;
    buain dí ní horusa d'fior,
    'sna modhasa dhí dhlighthior.

  6. p.142

  7. Acht so amháin, nár mhaoidhte anois
    do Risdeard mhac Oilbhéarois —
    bas bhairrsleamhain mar bhláth subh —
    cách dá airdheanaibh d'adhradh ?
  8. Ní sir ní ar neach eile,
    'sní léig aon fa oirbhire;
    tar an méid chaitheas dá chrodh;
    'na mhaitheas ní théid trághadh.
  9. Lór dhó bheith mar do bhí riamh
    'na Risdeard mhac Mheic Uilliam,
    ar gcor gach tíre ar a thoil,
    ar son ríghe do rochtoin.
  10. Do bhreith eólach Inse Fáil
    ar Risdeard mhac mheic Seaáin,
    is é is fearr ós é is sine,
    dá mbé a gheall re a ghuaillidhe.
  11. Deacair dhóibh dul tar a thoil,
    mac na ríoghna ó Ráith Mhurbhaigh;
    is é is fearr ceart dá chineadh,
    do neart 'na cheann cuirfidhear.
  12. Is é is measardha meanma,
    é is fearr tréidhe tighearna;
    rí Muaidhe, ceann gach conáigh,
    uaidhe is fearr a hiongabháil.
  13. Ní fríoth riamh ó rígh Cunga
    lá umhla ná urruma —
    gé tá a lán d'foisdine ann —
    lámh nách coisgfidhe i gcomhlann.

  14. p.143

  15. Ní mó is guais d'féinnidh Eacla,
    giodh lór airde a aigeanta,
    sé d'foghail dá mhéad meanma,
    an ghéag thoraidh thighearna.
  16. Fuair mílidh a mhac samhla
    luach a mhéine measardha,
    oighre ríogh gasraidhe Gréag,
    gníomh is casmhaile ar coimhéad.
  17. Don mhac soin is eadh dob ainm
    Déadsolus mór mhac Sádairn;
    éinmhílidh na nGréag ar ghoil
    an ghéag mhéirdhíllidh mhiochoir.
  18. Inghean impir na cruinne
    meallais — gár mhó ionmhuine ? —
    ar athadh ó mhoir go moir,
    gan toil a hathar d'iarraidh.
  19. Re a chois féin feadh a thurais
    dias dearbhráthar Déadsolais
    rug an foighéag abhla ós fiodh,
    do choimhéad anma an féinniodh.
  20. Seóltar é i n- oiléan diamhair,
    d'éis na gcríoch do choimhiarraidh,
    nách raibhe duine ar domhan
    don uile dá átughadh.
  21. Ar mbeith seal ann dá n-aimsir
    don chuideachtain cheathrairsin,
    téid an inghean uaidhe féin
    go hinbhear uaine an oiléin.

  22. p.144

  23. I gcionn tréimhse tig 'na ceann
    óglách dob iongnadh inneall,
    seal dá féaghadh do bhí an bhean,
    'sí 'na héanar 'gun inbhear.
  24. Níor cruthaigheadh riamh roimhe
    dona dúilibh daonnaidhe —
    gnúis mar ré, bráighe mar bhláth—
    cré budh áille 'ná an t-óglách.
  25. Beannaighis don mhnaoi mhálla
    an t-óglách óg iondána,
    nách tug sí freagra ar an bhfear,
    do bhí d'eagla 'na haigneadh.
  26. Fiarfaighis 'na dheaghaidh dí
    Cia hé an fearannso i bhfuiltí,
    nó cia is dual d'aitreabhadh air,
    a sduagh glaicleabhar gheanmnaidh?
  27. Clann ríogh Gréag nár ghrádhaigh crodh,
    Déadsolus 'sa dhias bhráthar,
    Aca, ar sí, tarla an talamh,
    na trí habhla a haontamhan.
  28. Béaradsa tusa ón triúr laoch,
    a inghean, ar an t-óglaoch;
    glór truagh do bhriathra, ar an bhean,
    budh tuar cliachdha dá gcluintear.
  29. Dá ndearnta sin, ar sise,
    riom tar ceann mo chéilise,
    budh snaidhm don domhan do dhíon,
    ar omhan airm an airdríogh.

  30. p.145

  31. Béaradsa liom long na bhfear,
    beid san chríchse i gceas naoidhean
    na trí deighfir atá astoigh,
    go lá deiridh an domhain.
  32. Beiris an bhean san loing leis,
    fágbhais iaramh an inis,
    ar Dhéadsolus mar fuair faill
    an sduaigh dheadsolus díoghainn.
  33. Guiltear léisi ag triall ón tráigh,
    lingidsean chuice i gcéadáir,
    dá fios créad budh damhna dhí,
    nó créad ma dtarla a tuirsi.
  34. Do-chí laoidheang fa lán seóil,
    feadh radhairc ón iath aineóil,
    ag téarnamh san mhuir amach;
    do-chluin éanghul san arthrach.
  35. Seacht lá, mar aithrisdear air,
    do Dhéadsolus 'na dheaghaidh,
    'san bhuidheansoin do bhí astoigh,
    gan mhnaoi, i n-uireasbhaidh arthraigh.
  36. A bhráithre, is droichmheisneach dhún,
    do ráidh Déadsolus dreachúr,
    gan dul slán re heitibh éan,
    tar sál d'eitil ón oiléan.
  37. Sgiathán eóin d'uillinn gach fir
    greamaighid le gliú ndaingin;
    tógbhaid ortha ó bhonaibh beann
    tar dromchla ndomhain ndíleann.

  38. p.146

  39. Éirghis le hairde meanma
    sósar na laoch loinneardha;
    téid ón fairrge i ngar don ghréin,
    gur ghabh i n-airde an aiéir.
  40. Leaghais an ghrian an ghliú mbáin,
    do sgaoileadar na sgiatháin;
    torchuir gan choimhdhe ar a chionn
    fa tholchuibh doimhne dílionn.
  41. Láimh re muinchibh na mórsrith
    gabhais an mac meadhónach,
    go buain a dheighceangail de
    d'eiteallaigh fuair an uisge.
  42. Ar sgothadh na sgiathán dtrom
    d'imlibh garbha na nglastonn,
    tig bás an féinnidh oile;
    cás fár éirigh eólchoire.
  43. Sinsear na mac bhfaoilidh bhfionn,
    idir bheith ard is ísioll,
    do-chuaidh gan orchra d'faghbháil
    tar dromchla an chuain chubharbháin.
  44. An uair fá dtáinig i dtír
    gabhthar ainnséin don airdrígh
    colg is bánomhna 'na bhais,
    lorg na lánamhna leanais.
  45. Iarrais an uile dhomhan
    ag leanmhain na lánamhan;
    mar rug orra as a haithle
    tug a gcolla ciorrbhaighthe.

  46. p.147

  47. Gonais an mnaoi ndéidghil nduinn,
    marbhais fós a fear cumuinn;
    tug a luagh d'aithmhéile air—
    a bhainchéile uadh d'iarraidh.
  48. Slat na ríghe an inghean óg,
    duitse ar tús tarla an bheanód;
    ná bí id chadal, a ghruaidh gheal,
    do gadadh uaibh an inghean.
  49. Is í an long bhós, a bharr tais,
    puirt aireachais síl Séarlais,
    do beanadh díot, mar deirthir,
    dleaghar íoc sna haindlighthibh.
  50. Is é an t-oiléan 'nar an sibh,
    ar n-imtheacht uaibh don inghin,
    a lámh gan locadh n-ágha,
    clár socar na síothchána.
  51. Is iad eiteadha na n-éan,
    noch léar fágbhais an t-oiléan,
    lucht tuillmhe Banbha na mbeann
    'sna buidhne tarla id thimcheall.
  52. Is í an ghliú chéadna cheanglas
    riotsa an ógbhaidh éideadhghlas,
    a cheann slóigh bhuanasdraigh Bhreagh,
    na tuarasdail dóibh dáiltear.
  53. Is é an bráthair óg eile,
    do bháidh méad a mheisnighe,
    na daoine is lucht righe ribh,
    'san fine as t'ucht do éirigh.

  54. p.148

  55. Is é fós an dara fear,
    do bháidh an t-aigneadh íseal,
    an chuid díobh adéaradh ruibh
    síodh do dhéanamh fad dhúthaigh.
  56. Tú táinig, a thuir Chonga,
    san inmheadhón eatorra,
    tú an sinsear do-ghéabha geall,
    a réalla inseadh nÉireann.
  57. Do bhean ghrádha, a ghnúis chrithreach,
    rugadh uait go haindlightheach,
    dá mbeith sí 'ga hathchor ort
    ná gabhthar í le humhlacht.
  58. Gluais romhad, a rí Ceara,
    daingnigh ort na heiteadha
    do bhuain na hinghine ar ais,
    a finnbhile bhruaigh Bhearnais.
  59. Atá an mgheanso ó aois leinb
    ag suirghe ribh, a Risdeird,
    an chríoch mhín treabharsaidh tais,
    an fearannsoin síl Séarlais.
  60. Tú féin díol is fearr uirthe,
    mór n-adhbhar fárbh aontuighthe,
    a sduagh cathardha chnuic Bhreagh,
    t'athardha dhuit do dhligheadh.
  61. Tú is líonmhaire lucht toighe,
    tú is lia airsidh iorghoile;
    deacair d'aoinfear cora id cheann,
    a thogha aoigheadh nÉireann.

  62. p.149

  63. Líontar um chomhól ndeoch ndearg
    do suidhe ríogh, a Risdeard,
    líon caomhanta bhruaigh Bhanbha,
    sluaigh saoghalta síodhamhla.
  64. Líontar an slios tuaidh don toigh
    fa Síle inghean Eóghain
    do thréad finngheanmnaidh ghlac ngeal,
    nách d'ingheanraidh Mhac Míleadh.
  65. Roighne ban Ghaoidheal is Ghall
    líonaid an teagh 'na tiomchall;
    bró ghruaidhgheal nách cogail crodh,
    buaidhreadh codail na gcuradh.
  66. Budh iomdha fán ól re a hais —
    inghean ríogh rátha Durlais —
    sduagh bhéaltana go ngruaidh ghil,
    mar réaltana i n-uair oighridh.
  67. Sgaoith dháileamhan gcuach gcorcra,
    go dtéid tar tráth codolta,
    ag dáil fíneamhna as a hucht
    ar ríghealbha chláir Chonnacht.
  68. A hoirfidigh, a haos fuinn,
    teagaid chuice i gcionn tamaill;
    fiodhbhaidh chrann dtéidbhinn dtuirseach,
    fa a barr ngéigslim ngruadhluisneach.
  69. Teaghlach ríoghna chláir Chonga,—
    gairid aimsior eatorra;
    drong nár dár neimhiongnadh tol,
    lán do cheiliobhradh chiallmhor.

    MÓR


  70. p.150