Corpus of Electronic Texts Edition
The Book of O'Hara (Author: [unknown])

section 9

VIII

Fearghal Mór .cc. do Cormac Mhac Céin Ó hEadhra

    1. Táinig san chluiche ag Cormac,
      1370] gég nach uaisle an iubhurshlat,
      má tharrla beart ag dol de
      a neart ag cor san chluiche.
    2. Ní rugadh aonchluiche air
      le hiomud a bheart mbaoghoil,
      1375] críoch thiormaibhneach na ttrágh tte
      fa chlár lionnmhaighreach Luighne.
    3. Tairnig dhó—díochra in toirbheart—
      le hiomad a uasoilbheart,
      fear le bhfríoth fuighle filiodh,
      1380] críoch Luighne do léirthiliodh.
    4. Beart cluiche ní dheachaidh dhe
      gur tiliodh dh'éis ar-oile,
      clár bindealtach na mbrat ngeal
      le himeartach mhac Míleadh.

    5. 1385]
    6. Gnáth craobh ar díon a duille;
      do hsaor imirt éanduine
      síol ríghEadhra tar rún cáigh,
      súdh na fíneamhna a fionnMháigh.
    7. Ó aois leinibh—lór do rath! —
      1390] do bhí ag déanamh beart mbaodhluch,
      ceann an tslóigh nar mhuidh mionna,
      gur fhóir ar fhuil Oiliolla.

    8. p.114

    9. Ó hEadhra nar ob éinfhear,
      ní raibhe acht aois óigfhéinniodh
      1395] uaidh dhá dhaghathair ar ndul
      ag sduaigh glanachoidh Gulban.
    10. Suil do éirigh Ó hEadhra
      fóbroid cách—cúis doimheanma! —
      slat do mhín muighe Mumhan
      1400] a thír uile d'átucchadh.
    11. Ó aois leinb gus an lá a-niodh
      do éiridh d'aimhdheoin Gaoidhiol,
      damh na ríghealbha ó ráth Cuirc,
      fáth mímheanma do mhaluirt.

    12. 1405]
    13. Tar mhíorún cháigh um Chormac
      fríoth le folt na bhfochonnshlat
      ós chionn shlóigh fhola hEadhra
      a thogha mar thighearna.
    14. Cách ar ndéanamh dóithe dhe,
      1410] tulcha réidhe learg Luighne
      a-táid dá n-aimhdheoin uile
      fa thaibhgheoir fhóid Iughoine.
    15. Ar an gcorsa cian ó shin
      d'aimhdheoin gach aoin do éirigh,
      1415] samhoil Chormoic d'iadh Earca
      triath dob ordhroic n-aigionta.
    16. Do bhí ag Cnucha—fa cúis leoin;
      is dé a-tá tús an uirsgeoil—
      a ndán do ghéirreandoibh Guill
      1420] cládh do chéimeannoibh Cumhuill.

    17. p.116

    18. D'aithle an chatha do chor air
      Cumhall dá éis nír fhágoibh,
      bláth na saorshlat ó Bhóinn Bhreadh,
      acht aonmhac dar chóir creideamh.

    19. 1425]
    20. Ní raibhe dísle ag duine
      d'éis Chumhoill d'Fhionn Almhuine,
      craobh raichéillidh ón Bhóinn bhinn,
      flaithfhéinnidh do fhóir Éirind.
    21. Fios a eachtra as aithnidh damh;
      1430] rug Bodhmhonn dh'éis a athar
      an leanbh lé idir bhonnoibh beann,
      gur fholuidh é ós íseall.
    22. A ndiamhroibh a n-ochtoibh all
      dá chaomhna do bhí Bodhmhand
      1435] ón ghlionn fholuidh go ar-oile
      do fhoghoin d'Fhionn Almhoine.
    23. D'eagla aitheanta—as dál dearbh—
      beart allmhurdha fan óigleanbh
      do chuir a bhuime Bodhmhann
      1440] ler luigh uirre d'anbhforlann.
    24. Le huamhan a daltáin dil
      fead aonuaire dá haimsir
      ní thug faill a mac Mhuirne,
      slat nar chaill a comairghe.
    25. 1445] Mar sin dí ó ghlionn do ghlionn
      gá dhíothludh ar fhud Éirionn,
      géag cubhra do-chuaidh ós fhiodh
      nó go bhfuair umhla ar éigean.

    26. p.118

    27. Éirgheas in flaithfhéinnidh Fionn
      1450] dá éis so dh'aindeoin Éirionn,
      dá bhfuair rímheirgi bheann mBreagh
      geall díbheirge fa dheireadh.
    28. Dob éigean dó teacht fa a thoil;
      tug Goll a n-íoc a athor
      1455] a bhreath féin dó fa dheireadh;
      ag só in céim do cúitigheadh.
    29. Gá dám ris acht ráinig Fionn
      cuid a shean d'inis Éiriond;
      críoch a oirbhearta as sé sin
      1460] an té as oirrdhearca ag eolchaibh.
    30. Do fágbhudh eighre ó nEadhra
      'n-a ógmhacaomh oireaghdha
      mar do fágbhadh a fáidh Fionn
      ag clár fhádghlan na hÉirionn.

    31. 1465]
    32. Do nós Find d'éis a athor
      ní fríth—gá mó mearachadh?—
      neach san tírse cloinne Céin
      do-rinde dísle dhoiséin.
    33. Do éiridh d'aindeoin gach fhir;
      1470] ar ó nEadhra do imthigh
      dála flatha na Féine,
      brágha chatha Choirrshléibhe.
    34. Do éiridh an donn daithgheal
      le hiomud a ionnsaightheadh
      1475] 's le méd oirbhirt Í Eadhra,
      an ghéag oirrdheirc fhíneamhna.

    35. p.120

    36. 'N-a chédarmoibh ar ndol dó
      nír leig uaidh uiread aonbhó,
      an chraobh tharoidh ó thoigh Tháil,
      1480] gan bhoin 'n-a haghoidh d'fhagháil.
    37. Goin san ghoin is creach san chreich
      gur chuir an iomáin d'éinleith
      —nír bhean a ghníomh re gníomh tais!—
      do-níodh ag díon a dhúthchais.

    38. 1485]
    39. Feadh Luighne na learg nuadhonn
      mór do fuilngeadh d'éadtualong
      Cormac ar cách suil do chinn,
      bláth na ndonnshlat a Duibhlinn.
    40. Do bhíodh thrá—fa tuar docra!—
      1490] gan fhleidh gan cheol codolta
      acht sriobh caol a ngabhloibh gleann,
      craobh do tharrngair an Táilgeann.
    41. Do bhíoth gur éirigh d'fhoghoil
      lámh aige as an aradhuin,
      1495] 's lámh 'n-a armoibh uair oile
      ag faghluidh Chuain Challroidhe.
    42. Rí Luighne na gcuach gcorcra
      do bhíoth faoi feadh codulta
      folt donnghlúineach dan dual toil
      1500] gormlúireach fhuar mar iomghaidh.
    43. A cheannaghart gach n-oidhche
      dob í an cheinnbheart chlochfhoirfe;
      ar a cholbha dho chuireadh
      an t-omhna nar hionnsoighiodh.

    44. p.122


      1505]
    45. Do bhíoth idir bheannoibh sliabh
      ó Challroidhe go Coirrshliabh,
      súil re a dheirbhfhine dho dhíon,
      ceinnbhile dh'úir na n-airdríocch.
    46. Triath Luighne na dtoirbheart dtrom,
      1510] mór fhuair Ó hEadhra dh'fhorlonn
      fa chlár mín na magh sreaphghlas
      gur ghabh tír is tighearnas.
    47. Bruit chorcorrdha agus cuirn óir,
      fíon is ceol—ní cúis dobróin!—
      1515] ar faghoil, gérbh fhada dhó,
      aga i n-aghoidh a andró.
    48. Gnáth aigi a n-íoc a fhorloinn
      'n-a chuirt fhionnbhláith iobhardhuinn,
      gruadh nár do fógradh le Fionn,
      1520] gáir ógbhadh is fuaim fithchioll.
    49. Luach a easaonta dhó ag dol
      gnáth 'n-a thigh bráighde biodhbhadh,
      múr fonnbhán na bhfeadh gcubhra,
      is tromdhámh fhear n-ealadhna.

    50. 1525]
    51. Eighri Céin nar char cionta
      fuair sé ar son a oirbhearta
      aoibhmos fa mhian a mheanma
      san chaoimhlios fhial oireaghdha.
    52. Ní tugadh bhós—ní bréag sin—
      1530] a chuid d'aoibhneas fhóid Fhionntoin,
      críoch na sriobh ngoirmealtach nglan,
      acht d'fhior oirbheartach uasal.

    53. p.124

    54. D'iath Banbha na mbord n-oirrdhearc
      mór fhuair do bhrígh bhuanoirbheart
      1535] fa chrích ngloin na mbraoinlios mbláth
      a thoil d'aoibhneas is d'iomrádh.
    55. Tar churadhoibh fhuinn Earca
      tug iomad a oirbhearta,
      ré iomlán ó thoigh an Trír,
      1540] iomrádh ar Choin in Chleitín.
    56. Ó Chonn Céadchathach tar ceart
      fuair leath Éiriond a hoirbheart
      le neart deorudh go fiadh bhFáil
      ar dtriall d'Eoghan ón Easbáinn.

    57. 1545]
    58. Murchadh mhac Briain—ní beart nár!—
      fuair as a oirbheart iomrádh,
      na hórchroinn fa gloine gníomh,
      tar mórchloinn oili in airdríogh.
    59. Branán coimhghe chláir Lughaidh
      1550] Cú Rí fa rí dh'Iarmhumhain,
      ceann an tsluaigh dob iomlán iocht,
      fuair iomrádh as a oirbheart.
    60. A Magh Tuireadh—taom oirrdhearc—
      cian uadh do dhruim deaghoirbheart
      1555] —báidh linn a gcur fa chomhthaibh—
      do chinn Lugh ar Lochlonnchaibh.
    61. Dá nós súd—ní saobh in reacht—
      fuair tusa inmhe a hoirbheart,
      a bhláth craobh Thighe an Teampla,
      1560] a bhile saor soidheargtha.

    62. p.126

    63. Dá bhfaghtha a bhfuarudar sin
      ní thiobhartha, a thuir Uisnicch,
      geall ar oirbheart d'aon oile,
      a ghoirmdhearc shaor hseabhcoidhe.

    64. 1565]
    65. Ní dóith d'aonduini hoighriocht;
      ní déntar ód dheaghoirbheart
      dóith chogoidh do chloinn Eadhra,
      a chroinn abaidh fhíneamhna.
    66. Tugsad cách—ní claon in reacht! —
      1570] geall ar uaisle 's ar oirbheart
      doit, a chéile cláir Eamhna;
      cóir na tréidhe tighearna.
    67. Táinig dhíot díon do shleachta;
      fuair tusa a hucht t'oirbhearta
      1575] mar nar fhaláir, a bharr Breadh,
      anáir Ghall agos Gaoidheal.
    68. Sí fad mhaoroibh, a mheic Céin,
      críoch Luighne na magh mínréidh,
      a ghéag thoroidh ón Bhaoil bhuig,
      1580] a cobhair dod thaoibh thánuig.
    69. Bíodh Peadar eadrom is sibh
      laithe in bhrátha, a rí in ríchigh;
      cneadh ad chígh gidh doilidh dhoid
      bhur n-oighidh as trínn tánoig.

    70. 1585]
    71. A mheic Gráinne, a ghruaidh mar shuibh,
      nach marann tú, a thuir Aolmhuigh,
      uch mun-uar is fáth urchra
      truagh sa chách an comhorrtha.

    72. p.128

    73. Teisd inghine Maoil Mhuire
      1590] béim dhí ní fhuair aonduini;
      sí do chléir ní dóidh dhearoidh
      dá méin as cóir creideamhoin.
    74. Lorg a sleachta lé leantoir;
      fuair teisd as a toirbheartoibh,
      1595] bean do-chóidh tar crú Suibhne;
      clú cáigh ar a comairghe.
    75. Ní ceiltear maoine Máire,
      's í fa thoil gach thromdháimhe;
      a daghshamhoil as sí soin,
      1600] as baramhuil í d'Eimhir.
    76. Blagh 'n-a áit aice ag anmoin,
      téid sé uile dh'ollamhnoibh,
      cuid dá crodh rú ní rannfa;
      cor a clú 's dá comharrtha.
    77. Táinig san


p.130