Electronic edition compiled by Benjamin Hazardproof corrections by Hilary Lavelle, University of Ulster at Coleraine
Funded by University College, Cork and
The HEA via the LDT Project.
1. First draft, revised and corrected.
Extent of text: 45,900 words
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G402560
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT project for purposes of academic research and teaching only.
Copyright for the printed edition rests with the School of Celtic Studies, Dublin Institute for Advanced Studies, Dublin. The electronic edition was compiled with the kind permission of the copyright owner.
CELT: Corpus of Electronic Texts
The present text represents pages 2375 of the volume. All editorial introduction, notes and indexes have been omitted.
Text has been proof-read twice.
The electronic text represents the edited text. Text supplied by the editor is tagged sup resp="LM". Expansions to the text are marked ex.
There are no quotations.
The editor's hyphenation has been retained.
div0=the poem book, div1=the section. Paragraphs are marked p, quatrains and metrical lines are marked and numbered every five lines.
Names are not tagged, nor are terms for cultural and social roles.
This text uses the DIV1 element to represent the section.
Created: By Irish bardic poets. The poem starting on p. 88 contains a note dating it to 1584. Date range: c. 15001600.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Benjamin Hazard (ed.)
Benjamin Hazard (ed.)
Hilary Lavelle (ed.)
Data Capture Company (data capture)
- Féch, a Chríosd, ar crích Luighni;
tabhair, feadh ar bhfíordhoilghe,
fonn claghshocair len cóir báidh,
hóigh dá hanocair d'eadráin.
5]- Ní léir re hathaidh d'aimsir
ó chuing dhocraigh dhoghaillsigh
crioch mhearaighthe as chommdhonn cruth,
gealaighthe a gormfhonn
[...]
- Ó ghuin thaoibh Thaidhg Í Eadhra
10] ní faicthear fiu móirtheadhma,
treabh blaith na rianfhaichthe réidh,
mun ráth siabhairthe soiléir.- A sleasa ar n-a snoighe dhíobh,
ceatha goimheamhla gairbhshíon,
15] a tír go héagcrothaibh uadh
ón hsín ghéagshrothaigh ghoirmfhuar.- Tug ar anchruth re hathaidh
a cruth féinfáth (neimh) thachair
ler fhear taobhghuin Taidhg Bhuidhe,
20] rom cailg d'fhaobhraibh eolchuire.- Ón ló far loiteadh a chneas
tarl an chúis ro chailg m'áineas,
tír fan goimheamhla gleo srebh,
ceo doimheanma dá dídean.
- 25] Dé tánuig ciorbhadh a chins
dá hionnramhadhbhar doilghis
aitreabh fhuar chlogfhuarliuch Céin
ar sluagh n-uruaibhreach n-aigmhéil.- Ní harguin eaguilsi naoimh
30] ná lot draoitheadh dréacht n-athchaoin
do rad cróluidhe a cean sin
acht nóghuine fhear n-adhbhair.- Ní abair lucht foghla féin
ainghníomh do thuillfeadh toibhéim,
35] gnúis bheandghlan fan buan doighir,
go ndearnadh uadh d'athoighidh.- Acht a-mháin nach (maithtear leis)
a chóir féinfachain doilgheis
d'uamhan re ciorbhadh a chuirp,
40] nuaghal na n-iorghal d'adhaint.- Doirt ar Tadhg, a mheic Mhuire,
braon grás d'fhearthain t'ionmhuine;
mó as róimhithidh, a ghruaidh ghil,
uaibh d'fhóirithin a éigin.
45]- Do chleacht an bhaintreabhthach bhocht
córuide a héigion d'fhurtocht
fonn síothbhán fan téichtmhín tráigh
fíorchrádh tar éintír d'fhagháil.- (Ru sin) a rinn a ratha
50] triar d'adhbharaibh ardfhlatha
d'fhine Céin ón chríchsin Tháil,
céim do ísligh a hanáir.
- Do saoileadh san nduine díobh
díol tíre d'adhbhar airdríogh,
55] tar mhaol céidrinn a conáichc,
taom dob éigrinn d'iongabháil.- Tadhg Buidhe, Brian Ó hEadhra,
Domhnall dusgadh móirmheanma,
drong armamhail nar iar shíodh
60] an triar d'adhbharuibh airdríogh.- Ní fhuil éinchéim acu sin
ó ghuin Taidhg na ttreas bhfrithir
ar cuimhne ag caomhmaicne Cuinn,
saoraicme as duilghe doghruinn.
65]- Má mheasaid cách deoigh a ndeoigh
díoth a ccaradcúis mlióirleoin
a ló chuimhne ar na cenuibh
mó as duilghe na déigheanuigh.- Tug, a Chríosd, (go) nuaidhe a-niodh
70] Tadhg Buidhe, buaidhreadh cuibhdhean,
eirg dhúinn a chéidghin chinidh
húidh dá éigean d'fhóiridhin.- Ós díot táinig cabhair cháigh
deacra Í cCéin na gcrécht n-anbháil
75] saor, a Choimdhe rom chruthuigh,
a chraobh as choimhdhe ar ciontachaibh- Beithir arduighthe a fhine,
is leagadh fear n-oirbhire,
dearc ríomhálla do thúir tol,
80] fíornámha rúin na
[...]
- An Cian céadna a gConnachtoibh
90] iath Énna as dá iongantoibh;
fuair sé chéill do Chonnachtoibh
nach réidh é gan iomarcoigh.- Re madh Mumhan dealoighthir
do chor chomha ar coimhighthibh;
95] go dtug tal d'iath anaithnidh
Cian nír an dá oilithribh.- Ní lór géill a ngeimhleachoibh
(as) sróll ar mbéin bhairrleathoidh,
guais ghliadh as mhó ar Mhuimhneachoibh
100] dó gach a n-iarr dh' ainbhreathoibh.- Díon Luighne ar láimh énduine,
coimhdhe cháigh 's an aonfhaire;
táin d'fhoirinn at n-óraidhe
ar mhac Oilill d'aodhaire.
105]- Togbhoidh dhiaigh ós Dhanaroibh
a fhoghoil riamh roirighin;
feidhm síth ar fiadh bhFearadhaigh
ó Chian mar chrích gcoimhidhigh.- Bés a-nos do nuadhúisigh,
110] sgol bhudh réidh ón ríobhéssoin,
cora chlú le ríodhuasoibh;
crú Modha as dá míobhésoibh.
- Bean táidhe tug bharamhla
cáinte is dá lucht leanamhna;
115] fuair bean ar Chian comharrdha
nach biadh gan fhear n-ealadhna.- Iul seilge fhóid fhindÉmhir
go bhfóir neimhnigh neamhpághaigh;
lucht suirghe ghliadh nGalldúnoidh,
120] fian Luighne as dá leannánaibh.- Sé ag banfháidh dá bhreithniughadh
gur fhéil d'fhagháil athchomhadh,
lá in Chairn a gcéill cuirfidhear,
a fhéil re hainm d'athrughadh.
125]- Síol Eadhra ó Fhleisg luaithfheasoigh
go treibh tTeamhra dtriathfhosaidh
fuair chomhoidh chláir ríoChaisil;
molaidh fáidh na fiachasoin.- Brath ar cheanoibh camhára
130] fada ó cheangal gcuimhshíodha
líon gliadh oighir Onóra
cliar dhoilidh ma doidhíola.- Laoith ón ádh gan fhuarughadh
re bhfríth ráidhte ríghfhiliodh
135] cóig comha rú ag réidhioghudh
crú Modha gur mínigheadh.- Mór nduas dob áil d'fhileadhaibh
dáil chuach as dhá chomhadhuibh;
cáit a bhfuair chléir gcomhadhaigh
140] gruaidh Chéin ó do chomhaghoin?
- Sé 'n-a rún do roghrádhuigh
d'éis ar dhiult do dhaighríoghaibh;
fuair sí ós cian a coimhliamhain
mian má do bhí ag bainríoghain.
145]- Gnáithbheart Gall ní fhuileonga
ní ráidhte um cheann gcomhóla
crann coimhdhe cláir sheinEamhna
as gháibh oighre Onóra.- D'foilt i mbhur uair ainnriaghla,
150] an cháin fhuair dob innríoghdha;
sgaoiltear glais ghéill armórrdha,
a chéim as dob inríoghna.- Tug tú chuim hóiridhibh
clú gun dáimh 'n-a dháileamhain
155] créad sin don dáimh dhéighdhionuigh
riamh do dháimh ar dháileabhair.- Ó do éintigh mar theachtaire
a gcéin ciodh nach creidfidhe?
séd suirghe chuain Chorcaighe
160] uaibh ar Luighne leigfidhe.- Comha dho thaobh tárobhair
bhfoghoil in rian fhuarfhoghail;
críoch fhaghloidh 'n-a héandoighir
amhluigh fríth a bhfuarabhuir
165]- Cídhtear ag mac a roimhianna
mianna sin nach soishníomha;
beag mhaoidhi, a mhic Onóra,
aoidhe dheit ma doidhíola
- Críoch Éimhir gá humhla,
170] roth lead chéidfhear comhanma;
maith an cor fhir ealadhna
do dhol ad thigh thogharma.- Rún daoibh do bhríogh bhantoile
le mnaoi ríogh do reacfaidhe;
175] searc mná créd nach creidfidhe?
séad a-tá mar theachtaire.- Folchadh feadha fírmheasa
sreabha a tolchoibh taobhghlasa;
díol luaigh re fear bhfiabhrusa
180] gach sreabh bhan Muaidh maorrdhusa- Sreabh go ngruadhoibh gormfhochoin,
ealta ag suan le seanmghothaibh,
grian re crodh ag coimhreathoigh
fa Shliabh nGamh go ngealshrothaibh.
185]- An léim budh tuar tromchomhadh
le néll nuaidhe neimhcheileadh;
triall Céin go Ceand seanChorudh
gearr gomadh léim lingfidhear.- Adhnoidh a fhíoch dh'anfholtoibh
190] críoch fhaghloidh go n-adhantair,
síodh ar chomha comhobthair;
síol Modha as dá malartoibh.- Fir gan fhéaghoin d'ainndligheadh
do-bhir échta ag iomdhughadh;
195] téid cóir ríogh a rudhrughadh
gan díol ó fhóir fhiondMhumhan.
- Geall leis ó fhéin fhionnUladh,
teisd í Chéin ar gclannughadh;
fuair clú Céin a shamhmoladh
200] re gcrú Néill a-nallamhan.- Táin sgiath uaidh gan órchraobha
an t-iath ó bhfuair príomhchána;
fóir Luighne a n-ucht fhuarthrágha
ní lucht suirghe síodhchána.
205]- Go teacht dar gcrích Connaichtni
a líon eachtra indilte,
géill dá chéile ceangoilte,
d'fhéin Fhéile dhob imirce.- Bean ó mhian ag mochloighe
210] le Cian ceadh nach carfuidhe,
fríoth fear lé ar a leanfaidhe,
a-ndé as bean don bhanchuire.- Lá an ádha nírbh inshíodha,
cána cáich dá gcoimhshéna,
215] fearg throm oighir Onóra;
tond do fhoiligh oiléana.An Cian céadna
- An áil libh seanchus síl gCéin
go mbeirthior iad go héinfhréimh?
ar ghlainchineadh Éimhir Fhinn
220] caithfidhear déinimh díchill.- Nó an áil libh go leigthi as
an tobur feasa fuarus
ar coibhnios mhíleadh Mumhan
fírshreabh dh'fhoilcheas ealaghan.
225]- Geall na druinge as dó tugadh
an t-Éimhior ór fhásodar;
samhoil lóchroinn bhradha Breadh
ní rabha ar mhórchloinn Mhíleadh.- Ní tháinig luach Éimhir Fhind
230] idir Easbáinn is Éirinn,
d'fhuil ríogh na fine dá bhfuil,
do shíol Bile iná Bhreoghuin.- Leis tángadur go fiadh bhFáil
na meicsin Mhílidh Easbáinn;
235] Clár Té do lingsion tar lear,
a ssindsior do b'é Éimhear.- Ceithre meic ag Éimhior Fhionn
do ghabh airdcheannus Éirionn;
díol san ceathrursoin nír chin
240] do hsíol mhearchobhsoidh Mhílidh.
- Do-chuadur as dá éis sin
acht Conmhaol mór mhac Éimhir,
gan chloinn d'fhágbháil na n-áitibh
don droing ógnáir iomráidhtir.
245]- Conmhaol mhac Éimhir na n-each
an céidrí don chath Mhuimhneach,
dar téagrudh teach a dTeamhraigh,
fear far édmhur ingheanruidh.- Tríocha ríogh dh'éis ar-oile
250] a-tá san réim ríoghroidhe
ó Chonmhaol go Brian na mBeann
dá chomhghaol ar fhiadh n-Éireann.- Dias d'easbhoidh dá fhichead fear
do shliocht Éimhir mheic Míleadh
255] fa ráith gcloidhfhinn dtaidhbhsigh dTruim
go haimsir Oilill Óluim.- Ó Oilill mhac Eoghoin Mhóir
go hÉimhior na n-arm ndeargóir
sluadh Breadh na saorchroidheadh séimh,
260] aoinchineadh rob eadh iaidséin.- Sliocht comhramhach Éimhir Fhinn
sgaoilid ainnséin ag Oilill
ní dho mhédoigh a meadhair
a dtrí gégoibh geinealoigh.
265]- Naoi meic dég áirimhthior and
do chloind ag Oilill Ólam;
ní fhoil díbh, dá leanta liph,
acht sleachta trír re a dtuirimh.
- Mo chin tárruidh an triar mac
270] Eoghan is Cian is Cormac;
trí haithriocha fhear n-Eamhna
glainchleatha feadh bhfíneamhna.- Sliocht Eoghoin nar éimhigh troid,
cland Charrthoigh 's gach gné a ngabhoid,
275] mór ann nach inleanta air,
is minshleachta chlann gCarrthaigh.- Sinnsear shil mBriain teas is tuaidh
Cormac mhac Oilill armruaidh;
clann an éanathur crú Cais
280] dan dú férachudh Forghais.- Cian mhac Oilill an fhuilt tslim
aonmhac dob óige ag Oilill;
geall cáigh as dósan dleaghar
sósar dhar chóir creideamhuin.
285]- Nír dhealbh Dia a gcomhmaith do chloinn
clann Chéin mheic Oilill Óluim;
laoich bhoschorra dá bhfiar fiodh
orsonna gliadh na nGaoidhiol.- Seacht meic dhég ag Cian chalma
290] 's nír áitigh a atharrdha
dá chloind act aonmhac uile,
saorshlat don choill cubhroidhe.- Tadhg mhac Céin nar chogoil crodh
ar sliocht Taidhg a-tá in ríoghrudh
295] fa chlár bhféardhomhuin na bhFionn,
's a lán d'éarlomhuibh Éirionn.
- As sé Tadhg féin fuair a gcath
na trí Luidhne ó fhlaith Teamhruch
's ní ar ór ná ar chomha gcruidh
300] acht lógh a fhola d'fhearthoin.- Dá mhac Taidhg na mbarc mbeannach
Connla is Cormac Gaileangach;
dias ór shíoludur clann Chéin,
dá ríomhogol chrann gceinéil.
305]- As siad clann Chonnla mheic Taidhg
síol cCearbhoill an chláir mhíonaird,
fiodh tromthoraidh chrann gcorcra,
's clann Chonchobhair Chiannochta.- Sluadh Luidhne nar loc iomuidh
310] clanna Cormaic Gailiongoigh;
fir chéimleasga do chóir reann
éinfhleascca óir na hÉireand.- Cormuc Gailionguch do ghabh
ó Mhuidh Mharr go Moidh Thuireadh;
315] ó hSliabh Muire go Madh Mharr
do ghabh an uile fhearantt.- Cormac Gailiongach do ghabh
ó Loch Laoidh go Loch Oirbhsion;
ó Loch Oirbhsion don taoibh thoir
320] nír thoirnsion go Baoill mbraonoigh.- Aonmhac do chloinn ag Cormuc
dhar ainm Laoi na leaphurghlac;
an mac dhá oirbheart nír an
gur ghlac oighriocht a athur.
325]- Dá mhac ag Laoi na lann ngéur,
Nia Corb saorchlannda Seisgnén,
géga síodhamhla ón Mháidh mir
dá ríodhamhna cláir Chaisil.- Aonmhac ag Nia Corb na gcath
330] dar ainm Art airgtheoir Teamhrach;
fiche bhliadhuin fuair an fear
d'uain ar giallaibh na nGaoidheal.- Naoi mbliadhna dég na diaidh sin
dá mhac ós cionn a chinidh;
335] rí mar Art Fiodhchoire fionn
's ar iothmhoire gort Gailiong.- Bliaghoin ar fhicheid oile
fuair Figeann mhac Fiodhchoire;
do ghabh an tír a dtarrla
340] seal 'n-a rígh gan fhreasabhra.- Ar chrích Luidhne ó bheinn go beinn
leanus Nad Fraoich mhac Figeinn
dá bhliadhoin déag mar dearur
riaghoil a ghég ngeineluigh.- 345] Brénoinn mhac Nad Fraoich na bhfleadh
'n-a rígh dhar chosmhoil creidiomh
lá is bliadhoin gan bhéim dá brath
do réir fhiadhan na n-eoluch.- Fionnbharr mhac Brénuinn do bhí
350] an t-airdeasbag an t-airdrí
lór na críocha d'fhiadhoin air
tríocha bliadhoin ar bliadhoin.
- Fuair Diarmoid mór mhac Fionnbhairr
críoch Luidhne an fhóid oireardhuinn
355] sgoth gach riaghla ré an churadh
sé bliadhna gan bhaodhlughadh.- Fiche bliadhoin tuaidh is teas
fuair Ceann Faoludh in flaitheas;
slat sheilbhi in fhíonfhuinn aga,
360] eighre díoghoinn Diarmada.- Taithleach mhac Cinn Faoludh fuair
ríoghdhacht Luidhne in fhóid ionnfhuair,
ré a theasda a gcianoibh do chor,
seascca bliadhoin gan bhearnadh.
365]- Fuair Flaitheas trénmhac Tailtigh
seal do Luidhne longphoirtghil,
nír chumhngoidh nír aidhbhsigh air,
urdoil d' aimsir re a athair.- Níor dúnudh doras leasa
370] fa Bhéuc fialmhac Flaitheasa,
céd bliadhoin ag comhdha cheall
ós fhiadhoibh gorma Gailioncc.- Saorghus mhac Béic na mbeann n-óir
ríoghthor le cách a gcédóir;
375] bliadhoin go leith ós Luidhne
do chleith mhiadhoigh Mhodhuirne.- Do Luidhneas leis dob usa
fhuair Eaghra mhac Saorghusa
deich mbliadhna don chlár chorcra
380] fa lán riaghla ios ríghdhochta.
- Tionnsgnus Madhnus mhac Eadhra
mairg talamh dhar tighearna
sealbha ar na críochoibh do chor
do mhíothoil Eadhra a athor.
385]- Tug a mhallucht do Mhadhnas
Eadhra na n-arm ufaobharchclas;
nír chaith d'uain achd énlá ann
térná suil fuair an fearann- Céd bliadhoin dóibh 'n-a dheaghaidh
390] ar feadh thrí nglún ngeinealoigh,
gan ainm ríodhamhna gan rígh
ó mhaidhm fhíorfhaghla iss eisíodh.- Gur ghabh Aodh in fhuilt chleachtoigh,
mheic Tailtigh mheic Mhuircheartaigh,
395] ceannus slóigh an ghormfhuinn ghlais
mheic Domhnoill Mhóir mheic Madhnuis.- Dá bhliadhain ar fhichid d'Aodh
ós Luidhnibh na learg bhfionnchaomh;
is rígh ciallghlan dar cáir geall
400] ag riaghladh cáigh go coitcheann.- Conchobhar mhac Aodha ar-ís
ní raibhe a dhreach mar dhoinngrís
rí budh neamhthláithe fa nimh
acht trí leathráithe ar Luighnibh.
405]- Más fíor ní raibhe a riaghoil
ar chrích Luighni acht leithbhliadhoin,
Aodhmhac Conchobhair na gcath,
saorshlat tromthoruidh Teamhrach.
- Trí ficheid bliadhoin do bhí
410] Diarmoid mhac Aodha, in t-airdrí,
rí gan mhaothchroidhe ar cionn chreach
ós cionn laochroidhe Luidhneach.- Mac Diarmuda na nduas ttrom
rí dar ainm Art na gCapoll,
415] ceithre ríbhliadhna clann Chéin
gá bharr sírniamhdha soilléir.- Fiche bliadhoin druim ar dhruim
fágbhus Art, athair Domhnoill,
ríghe an chláir thaobhghormdhuinn tigh
420] ar láimh chaomhDhomhnoill Chléirigh.- Seaán Mór, an dara mac,
fuair eighriocht Airt gan iomlat
lór a méd do riaghoil ríogh
dá bhliadhoin dég gan dimbríogh.
425]- Ocht mbliadhna ar thríochoid tárroidh
mac Domhnoill shaoir shoghrádhoigh,
rún neamhfhallsa do thuair tol,
an fearannsa fuair Fearghol.- Tadhg mhac Fearghoil, flaith na sgol,
430] ar fheadh dá fhichead bliadhan,
fonn sámh na seanaibhniodh tte
ós chlár leaphuirghel Luighne.- Fuair seision Seaán Buidhe
mhac Taidhg, triath na ríoghraidhe
435] lór a loighiod dá ghruaidh ghloin
oiriod a bhfuair an t-athoir.
- Fiche bliadhoin ós cionn cháigh
Tomultuch, saormhac Seaáin,
naoi mbliadhna fa dhó a-dearar
440] cló a riachcla iar n-a réidheaghadh.- Muircheartach, a mhac eile,
cúig bliadhna fhuair dh'áiridhe
ag díon Luighne na learg sean,
ceard budh duilghe do dhéineamh.
445]- Síol gCéin do Chormac do chreid
bliaghoin teasda do thríochoid
an tslat oirbheartach fhortoil
mac toirbhiortach Tomoltaigh.- Nír goireadh do Ruaidhrí rí
450] ná do Mhadhnus mhac Ruaidhrí
gér leo freagra fear Mumhan
d'eagla a hsean do hsárucchadh.- Ochd mbliadhna 's a cúig re chois
gobhais Oilill mhac Madhnois
455] rí fíre gan fhích gan fhell
ríghe na gcríoch go coitcheann.- Aoinbhliadhoin dég thoir is tiar
ar sheilbh Sheaáin mheic Uilliam,
do shluadh Luighni an chláir chorcra,
460] buighni nar dhóidh dánochta.- Cian mhac Oilill nar dhiult dáimh
nír an re hinmhi d'fhadháil;
a dtighearna in tann do thuit
nír infheadhma cland Chormuic.
465]- Reimheas Taidhg mheic Céin chródha
ceithre bliadhna bladhmhóra,
ré lán fa tairthighe trádh
in flaithbhile ó chlár Chollán.
[...]
470]
[...]
[...]
[...]- Ríoghthor le cách a gcinn trill
Cormac mhac Céin mheic Oilill;
475] téid ann a n-áitibh a hsean
do ráidhtibh Gall is Gaoidhiol.- Áitighthear críoch Luighni lais
idir thuaith uile is eaglois;
tír mhilis na bhfonnbhrat bhfionn
480] tilis Cormac go coitchiond.- Cuiris gach aon na áit féin
d'oireachtoibh sleachta saoirChéin;
fógairthear tar ais na huilc
tógoibhthear lais a longphuirt.- 485] Taibheochaidh cóir a chinidh
ar chairdibh ar choillidhibh;
oirbheart caithleomhain chrú Céin
do aithbheodhaigh clú a cheinéil.- Tionóiltear leis a leauoir
490] do thúr a ghég ngeinelaigh;
gach diamhair dá fhréimh roimhi
iarroigh san réim ríoghroidhi.
- Seanchairt chíosa cláir Luighne
ar ndul uatha ar égcuimhne,
495] go mbí 'n-a glanchartoigh ghil
athghlantoir í dá oighribh.- Iomdha ceart ar a chrích féin
ag codhnach fhréimhi ríChéin;
cóir dá ghruaidh natharrdha náir
500] uain na hatharrdha d'fhadháil.- Beag nar rudhruigh sé mar sin,
naoi gcéd ar ceithre bliadhnaibh
a-tá Luighne fa chloind Chéin
na buighne nar thuill toibhéim.
505]- A lloss chatha agos chogoidh
fríth an fearann fuarodar
beag nach fairbríogh cor 'n-a gceann
is do thoil airdríogh Éireand.- Nír bheag dho Chormac mar chóir
510] dá bhféchdaois cách a gcéduir
a mhéd d'anbhuain fhuair impe
'n-a sduaigh armruaidh innillte.- Maith an chairt ar crích a shean
a bhfuair dh'ulc ó aois naoidhean,
515] ag dortadh a chrú fa a ceann
gur nochtadh do chlú a chéimeand.- Críoch Luighne na learg ngairthe
fa bhréid sladtoch sároighthe,
tar ceand gach cogoidh dar chuir
520] gur thogoibh cheand dá chartoigh.
- A-tá sí ó soin a-lle
'n-a haonchlár hsuaimhneach shídhe
gan ghoimh gan fholuidh gan fhích
gan toil d'fhoghoil ná dh'eissíoth.
525]- Do leasoidh an lámh do loit,
críoch Luighne re linn Cormuic,
tír í dá dtérnó a teimhiol
sí a n-énló dho háiteighiodh- Ní tháinig ó Thadhg mhac Céin
530] go mac Úna dá fhírfhréimh
clú a hsean ón ghasroidh dho ghlac
fear budh casmhoil re Cormac.- Do bhádur a gceas chumhadh
síol gCéin, mar do-chualubhar,
535] gur fhás an bile ó thigh Tháil
do-bheir dá fhine a n-anáil. An ail- Is dá tochmharc tús ratha
mac Céin d'adhbhur ardfhlatha,
fuair sa céidchéile do char
540] a n-uair éidtréine dh'iomchar.- Máire inghean Mhaoil Mhuire,
gnuis ríoghdha, run geanmnoidhe,
bean ós mhnáibh braonbhrodha Breadh,
aonrogha cháigh dá chiniodh.
545]- Tarrla do Chormac mhac Céin,
dá measdar í a ngach aoinchéim,
ar dtogha na fréimhe ó bhfoil
rodha chéile do charthoin.
- A bhfuil reimpe suas dá sliocht,
550] a-tá in chlú aca i n-eighriocht
seilph na heighriochta as dóidh dí
tar mnáibh seinshleachta Suibhne.An ail libh.
- Ag so an chomuirce, a Chormoic,
gabh an lámhsa ad leaphurghlaic,
555] fuaidh an croidhe red chroidhe,
a bhile bhruaigh Bhóruimhe.- Gabh an corpsa ar do chorp féin,
a chodhnoigh cloinne ríChéin,
ar smacht ríogh glainindse Gall
560] bíodh an t-ainimse ar hanam.- Gabh meise ar h'iocht 's ar h'einioch,
ar charuid 's ar chomhoidheach,
a lámh thromoighthe ar crú Cuind,
mo chomuirche as tú as tualuing.
565]- Ná leig eadroinn is aoinneach,
a ghnúis ríoghdha rodhaoineach,
ós tú ar n-aonchara, a ghruadh gheal,
do hsluadh taobhthana Tailltean.- Peth agoinn a hucht chóra,
570] gá dú a mheic mheic Onóra,
ní budh éadáil ód dhreich nduinn
gan bheith san éagcáir agoinn.- A-tú a mbeol ghuaisi do ghnáth
re ndeachaidh oroinn d'iomráth
575] gan neach do-ní dísle dhamh
muna thí dhíbhse a dheunamh.
- A-táid dlighthe nuaidhe a-niodh
dá gcor ar mhacoibh Míliodh
ag sluadh nár ghlacnuaidhe Gall
580] fa chlár bhfaltuaine bhFréamhan.- Goirid na críocha 'n-a gceann,
iarraid ar chách go coitcheann
go dtig a sgrios uile as
fios gach dhuine 's a dhúthchas.- 585] D'éis na dtíreadh do thionól
sgríobhoid Goill Ghuirt Éiriomhón
anmonna a slógh druim ar dhruim
a nglanrolla mhór mheamruim.- D'éis a gcruinnighthe 'n-a gceann
590] is éigion d'fhearoibh Éireann,
a ghríobh fhirfhearrdha ó thigh Tháil,
tighearna gach fhir d'admháil.- Ní ghabhuid ó neach fa nimh
gan bheith dó ag urrodh éigin
595] truagh an cás do cumadh dáibh
nó bás go hollamh d'fhagháil.- Gá dtú ris, a rí Luighne,
ort chuirim mo chomuirghe;
feadh mo ré mar dhleaghar dhamh
600] budh hé mo leabhar do leabhar.- Ní har mo bháidh do bheith ruibh,
ní har bheith am ollamh aguibh,
a chnú do chrobhuing Eadhra,
thoghaim thú mar thighearna.
605]- Do aomhsad Gaoidhil is Goill
bheith agaibh is as thoghoim
rí fíréanda do rádh ribh,
a ríréadla ó chlár Chaisil.- Bheith lán d'iochd agus d'eineach,
610] bheith fíréanda foisdineach,
iomdha fáth deaghthoile dhuit
fáth do charthana, a Chormuic.- Sgríobhthar leat ad leabhar féin,
a airdrí sleachta saoirChéin,
615] fan snaidhm nar réidhigheadh ruinn
ainm gach éinfhileadh agoinn.- Bíodh ainm gach fhir dom fhine
bíoth m'ainmse go háiridhe,
a mhionn séanta a sheanmhoidh Táil
620] sna leabhroibh céadna ar connmháil.- Bíodh a dheimhin gud dheirc mhoill,
ó tá h'ionmhoine agoinn,
a shlat chuirmtheann chuain Duibhe,
go ttuillfeam uaibh h'ionmhuine.
625]- Togbhuim thú féin d'fhiaghoin air
má bhím ré bliadhna am beathaidh
nach ba fearr dhamhsa ná dhoit
h'andsa fam cheann, a Chormoic.- Do-ghén an laoidh ngréasoigh ngloin,
630] do-ghén doit an duain tsaothair,
do-ghéan aonrann uair oile,
a shaorbharr bhruaigh Bhóroimhe.
- Do-bhéarum dhoit mar dhleaghior
eolas do ghég ngeinealaigh
635] cíos do hsean ar fhiadh nÉirionn
rian a gcean 's a gcaithréimiond.- Do-bhéaram dhuit, a dhreach sheang,
dot uaisle ós fhearoibh Éireann,
's dá gach oraim budh dual duit,
640] luagh ar gcomuinn, a Chormuic.- Do-bhéara mé, a mheic Úna,
ar chách do chor iomthnúdha,
an ceand is fhearr dhoid dom dhán
's an chuid is fhearr dom iomrádh.
645]- Ní fuláir dhuit 'n-a dhíol sin
go dtiobhruidh tú, a thuir Chaisil,
h'anam 's do chorp tar mo cheann
dá bhfagham tocht 'n-ar ttimcheall.- Gidh cuis bháis do bheith ar neach
650] a ttigh chúirte as sé ar h'oineach
nír chorroighthe dhó ná dhoit
ag só an chomairche, a Chormuic.- Gaibh ar h'oineach mhé, a Mháire,
a hucht flatha fionnGháille,
655] a shlat chnuais do chloinn tSuibhne,
nach guais coill a comuirghe.- A Mháire inghean Mhaoil Mhuire,
gur chuireas ort m'ionghuire
beag nar cailleadh, a chiabh lacch
660] gach daingion riamh dá ránag.Ag so
- Maith an ceanduighe Cormac
mac Céin dá gclaon iobhurshlat,
lámh thabhartach um cheann gcruidh
malurtach as fhearr aguibh.
665]- Re linn Chormoic ní cluintir
fear a mheallta a malairtibh
bheith soimheallta as sé do-bheir
dá ghné hsoineannta hsoilbheir.- Mac Céin na gcéimionn ndocrach,
670] móide as mhaith an malartach,
sduagh dhaoineach ó bheannaibh Breagh,
meallaidh gach aoinneach eisean.- Féach an fearr iomlaoid oile
ná in mhoirn tsuthoin tsíorruidhe
675] téid don fhlaith ionfhuair fhaoilidh
ar mhaith diombuain díomhaoinigh.- Gearr do mhairfeadh na maoine
bronntar le flaith Formaoile
's pudh buain na molta ar marthoin
680] dá ghruaidh chorcra chomharthoigh.- Ní mhairfeadh bleidhe ná brat
dá bhfaghoid cách ó Chormac
ná arm áigh craoibhlíne cuir
aoinmhíle a-bháin do bhliadhnaibh.
685]- Ní mhairfeadh éideadh ná each
ná feilm loinnearrdha líneach
ná beirt mhaothghorm tsróill ngloin
ná saorchorn óir ildealbhoigh.- Dá measdaoi maith an domhuin
690] as sé críoch a gcualubhair
ní bhí acht an moladh a-mháin
ní don domhan acht díoláimh.- Maith an ceannuighe an té tug
bláth diombuan dúisgeas formud
695] fada ón bhláth tocht a thoraidh
ar sgáth mholta mharthonaigh.- Maith an ceannuighe an fear fuair
ar bhréig ndiomolaidh ndiombuain
díoghrais mholta buain bhaluidh
700] a n-uair obtha dh'ealadhuin.- Maith an ceannoighe cheandchas
an uair as mhó an maitheamhnas
an maitheas ar a mbí a bhrath
nó an ní chaithios do cheanduch.
705]- Do bhí dh'echt ar Ó nEadhra
do thaobh a ghlun ngeineamhna,
fir neamhdhochda nar náir cruth,
deaghmholta cáigh dho cheannuch.- Ní fhuigheadh Cormac mhac Cein
710] córuide in éigse dh'óighréir
tráth as neamhdhaoire ná a-nos
na deaghlaoidhe ó chách cheandchos.
- As sé a bhfoil ar feadh Bhanbha
oirne ag iaroidh ealaghna
715] d'uaislibh chláir bhraoincheannsa Bhreadh
aoinphearsa a-mháin an mhíleadh.- Céd urdoil a bhfuighthi a-niodh
ar ghrés fromhtha na bhfileadh
rachaidh orthoibh uair oile
720] ó onchoin Bhruaigh Bhóroimhe.- As sé an uair as saoire soin
's as teirce a-tá gá iarroigh
sgotha dána gnénuaidh ghloin
énuair as chára a charrthoin.
725]- Ó a-tá in dán neamhdhaor a-niodh
biaidh lin nach éidir dh'áireamh
ma slán tarngortaigh Chláir Chrot
d'aghmholtaibh cáigh ag Cormac.- Biaidh oirchill re haghaidh cáigh
730] an uair as usa a bhfagháil
d'éis taisdioluigh tholcha Breadh
d'aisgeadhaibh fromhtha Féindeadh.- Maith fear do-rinde roimhe
thallód a dtús aimseire
735] oireichil a samhla sin,
roibheithir chalma Chaisil.- Do-rinde Modh Néid nárach
a hsindsior maith mórdhálach,
rí Mhoidhe coirmtheinn Chodhoil,
740] oircheill oile a ionshamhoil.
- Do-chonnairc fís fada ó hsin
ríoghan Mhodha Néid neimhnigh,
'n-a hinnisin ro bhí brígh,
indisidh í dhon airdrígh.
745]- Tarfás don mhnaoisin Mhodha
seacht mba binne bláthmhara
da-chí an fionnchrodh soiléir seang
a dtiomchol oiléin Éireann.- Tarfás fós dí 'n-a dheaghaidh
750] ón bhuar shuaithnidh shítheamhail
gach magh fionn collbhán corcra
lomlán do lionn leamhnochta.- Tarfás dí a ndiaigh na tána
seacht mba eile urghránna;
755] adhbhur teadhma teacht orrtha
na seacht seanbha siabhurrtha.- Go bhfuighlibh goirte garbha
go n-adhurcaibh iarnamhla
fraoch orra mar ealtoin sgean
760] go ndearcoibh tolla teineadh.- Nír fagbhadh leadhb ar láthair
don tánaigh óig iongnáthaigh
ón tána cheinnmhir chalma
ngránna neimhnigh nathardha.
765]- Breath na haislinge ass é a fhíor,
rug Dearg Damhsa, draoi an airdríogh
an bhreath chathardha dar chreid
a ratharbha asd-teach táinicc
- A-dubhairt an draoi 'ar dtosaigh
770] as siad na seacht gcédbhasoin
seacht mbliadhna lomlán lachta
comhlán riaghla is ríoghachta.'- 'As iad bhós na ba oile
seacht ndaoirbhliadhna docroidhe
775] tír na ccuan mbailbhlindte mbind
budh tuar aidmhillte dh'Éirinn.'- 'Íosoidh bean a mac da muin
sénfoidh an t-oighre an t-athoir
fa chlár séimhsheang na sreabh nglas
780] ar feadh Éiriond re hocras.'- 'Déntar uaibh' ar Dearg Damhsa
'oirichil mun adhbhursa
na céidbhliadhna suil tí as-tteagh,
a ri géigniamhdha Gaoidheal.'
785]- 'Ná gabh ad chíos ná ad chánoigh
ó Leith Mhogha mhórdháloigh
fan gcrích móir mbraoincheinnfhinn mbuig
aoinphinginn oir ná airgoid.'- 'Ná gabh ó chách ad chíos ríogh'
790] do ráigh ollumh an airdríogh,
'a ghríobh fhial mhoighe Mumhan,
acht biadh uile d'éanmhonadh.'- Gach ní dhá ndubhairt an draoi
re rígh Áine an fhuinn ghégnaoi
795] do aontoigh é go humhal,
sé d'aontoil an ollumhan.
- Tiad Muimhnigh dá bhfógra féin
do mhac an airdríogh d'éinmhéin
'n-a mbróin chóirighthe um Chuan Dor
800] do luadh fhóirithne a n-easbhadh.- Tugsad umhla dh'Eoghan Mhór
d'éis a dtírtheadh do thionól;
don tslógh fa robhuidhe a riar
Conoire Mór is Maicniadh.
805]- Do bhí an Mhumha fa Mhodh Néid
mar bhíos eadchrann ós fhoighéig
fá cheandoighiocht bídh tre bhioth
don tseangoireacht mhín Mhuimhnioch.- Feirrde a shíol ó shin a-lle
810] nar an re ham na daoirse,
cneas taobhthondghlan dá ttráidh muir,
saorchonnradh cháigh do cheandoigh.- Aithris ar Modh Néid do-ní
Cormac Ó hEadhra in t-airdrí,
815] dias dar dual fochondmhadh Fáil
fa shochonnradh uan d'fhagháil.- Mac Céin nar chaomhain doibheart
cóir a chor re ceannoigheacht;
bláth fpóir sheangfhola Shadhbha
820] ceandoighe óir ealaghna.- Do ghrés glan fhileadh bhfromtha
tarla sonn séan gconnortha
dá shuil chuirr mhongfhabhruidh mhir
ó ollamhnoibh fhuinn Éimhir.
825]- Go lá an bhráich biaidh ar marthain
'n-a bharr shéin is shobharthoin
don tslógh ó bheannuibh Bladhma
ar cheandoigh d'ór ealadhna.- Feirdi an tráth tug dá aire
830] riar éigeas Fhóid Laoghaire,
cion gach aonduine ar ndol dí;
crodh gan aodhuire an éigse.- Peandocht éigeas innsi Fáil,
beannocht naomh Éireann d'éanláimh
835] luach a cheannoighthe as sé soin;
beandoighthe an té le a ttuilltir.- Ar mhac Céin cheannchas molta
do thuit bail na beannochta
ó thrácht mhaothbhuinn réidh rathmhair
840] go céibh gcraobhthruim gcomharthaigh.- Ní mó a-niodh ná 'n-a naoidhin
dúil cháigh 'n-a chruth fhorbhfaoilidh;
fuair sgath Luighne 'n-a leanabh
rath nach oighbhi ar eileaghadh.
845]- Do fagbhadh é a n-aois leanaibh
ar mbuain a ghég ngeinioluigh
gan aipdhioghadh dá ghruaidh ngil
'n-a mhaicleanamh uair éigin.- Ní raibhe caomh ná cara
850] dílios don óg armthana
sé a aonur a na n-aghuidh,
sé a mbaoghal gá bhiodhbhadhaibh.
- Do beanadh a dhúthchus de
do beanadh bhós a bhráithre
855] go raibhe saor Thighe Táil
'n-a aon d'fhine ar n-a fhágbháil.- Beantair seilbh Luighne as a láimh
an tráthsoin truadh in diombáigh;
tógoibhthear an té nar dhligh,
860] fógairthear é re haimsir.- Bliaghain ar fhichid don fhior
nar shuigh sósar ná sinnsior
do shíol gCéin 'n-a n-áitibh ann
gur áitigh féin an fearand.
865]- Táinig san senágh síol mBloid
fíoch Cormoic in tan tánoig
cland Chéin asd-teach ní tugadh
a mbreath féin go bhfuarudar.- Ésga lán an leithe theas,
870] ní lughoide fuair flaitheas
sé d'fhágbháil 'n-a aon d'fhine,
an chraobh ógnáir oirnighe.- Ní dheachaidh ag aoinneach air;
dar leat as leis do bhádair
875] a raibhe a n-aghaidh an fhir
ag faghail fhola hÉimhir.- Mó ná rath do rígh Luighne
cáin an tíre tonnghuirme
d'éis na bhfearchon ó Thigh Tháil
880] do neamhthoil gach fhir d'fhagháil.
- Nír thioghluic Dia roimhe riamh
a bhus ná a Mumhoin Mhaicniadh
rath an ríogh dh'aoinneach eile
do shíol daoineach Dairine.
885]- Tús ratha rogha dealbha
fríth leis a lló a gheineamhna,
sduaigh dhédnuaighe brodha Breagh,
rogha cédbhuaidhe an Choimgheadh- Fríth dealbh Chormoic ón Choimgheidh
890] d'égcosg agus d'fhorfhuighlibh;
ó run dil go dreich ngairthe
do bhreith Fhir a n-ordoighthe.- Ó thrácht puinn go céibh gcaisghil
ní bhí ball dá bhalloibhsin,
895] rí an tsluaigh ó Gháiridhe ghil,
gan bhuaidh áiridhe éigin.- Buaidh lúith ar an mbonn mbántais
nach léamhoid lucht gabháltais,
buaidh gach fheadhma ar an mbais mbáin
900] dearna thais acht a tteagmháil.- Buaidh mbreithre ar an mbél gcorcra,
dá ttig buaidhreadh bantrochta;
buaidh gcéille ar an gcroidhe mhear
ag céile Mhoidhe Maisdean.
905]- Tarrla dhó ó Dhia nimhe
buaidh bhfírinne is bhfoisdine;
fuair a ttighibh na togha
buaidh n-einicch is n-eangnamha.Maith an
- Fiodhbhaidh a chéile clú deise,
910] dáil a gcruidh ní choigill siad;
dá chraoibh tharaidh dho choill chubhra,
tamhoin do thoill umhla iad.- Dá ré lána Leithe Modha,
dá mhac Céin nar cheannoigh síodh,
915] dá ghéig fpailme don fhréimh ríogha,
raighni nach léir díogha díbh.- Duasa an chéidfhir ger chuid mhaoidhimh,
mó na toirbheirt tig 'n-a ndiaigh;
maoine Chormuic go bhfuair ollamh
920] dob ordhruic uaidh bronnudh Briain.- Fada is chumhuin le crích Luighdheach
nach lucht síodhchána síol gCéin;
ní beag do thír é ar a haire
gidh bé díbh nach raibhe réidh.
925]- Gidh bé bruighean 'n-a mbí Cormac
ní creidthior í a n-uathadh sluaigh;
do-gheibh neach fan teagh a dtiaghair
dá mbeath fear ar iarruidh uaidh.- Dá mbeath file ag fágbháil Chormuic
930] a gceann Briain do bhíagh ag tocht;
cliar a-réir nar imthigh uaidhe
fillfidh 'n-a cléir nuaidhe a-nocht.
- Má tá go seachnoid síol Éimhir
d'ógbhaidh toghtha ní thug béim;
935] ní bhéarudh ar mnáibh dá moille
tóir ar bhféaghoin chloinne Céin.- Ar dteacht Cormuic le cloinn Luighdheach
locadh Briain is beag do chroid;
ar an ón treas da shíol Shadhbha
940] ní feas don líon tarrla a ttroid.- Do ghuais Chormuic fa choim oidhche
d'eagla Briain do bheith 'n-a dheoigh
folchthar ar-aon le bais mbiodhbhadh
do chlaon tar ais fiodhradh feoir.
945]- Do smuain Cormac um chreich mbiodhbhadh
a mbí 'n-a láimh nach leis fein;
nír chuir acht go faigsin bhfileadh
taisgidh gcruidh ar chineadh Chéin.- Bronnta Cormuic ar cionn ndeoradh
950] fa dheoigh air ass iad do bhris;
réidh an t-aoidhi a ndiaigh a dhoilghe
maoine Bhriain do-roighne ris.- Meinic riamh um ríoghacht Luighne
a lár a shuain do shir ghó;
955] do-ní doirse dearc do dhúnadh
soillsi ar dteacht a dunadh dó.- Ealta mhíleadh le mac Úna
d'énoibh seabhcoidhe síl mBloid;
fuilngidh Brian iomarcoigh orrtha
960] d'fhionnochtoin fian Tolcha a ttroid.
- Ní ghabh Cormuc acht cóir dh'fhagháil,
ní heol do Bhrian beith le cóir,
teid a leith na bhfiach nach bhfoghthor
ar mbreith ar sgiath ar sgiath onchon n-óir.- 965] Ní mór a chion ar cheart sindsir
sibh, a Chormuic, gur char sí;
fuilngidh cliar fa ól ar h-uillinn
mór le Brian mar uirrim í.- Maoidhtear fós na filidh cheadna
970] um cheann uama na n-eang sróill;
'deacair searg duilghe na dáimhe'
h'fhuighle re ceard fháinne n-óir.- Tú, a Chormoic, dá chor ar dearmad
dáil a seirce as sé do bhac;
975] ní thiobhradh Brian ar fhear oile
an bhean do iarr loighe lat.- Lór le fear má fuair do bhriathar;
beag 'n-a dheaghaidh do dhíol port;
leac eidhrigh do bhí 'n-a bloghaibh
980] do dheimhnigh sí an fhoghoil ort.- Lucht adhbhuir tar éis a ndiomgha
diongna in taobh dá tteagoid ruibh;
ag sin a mbí ar hféin 'n-a h-omhuin
a rí féin do thoghuil tuir.
985]- Sibh, a Chormuic, ós cionn tíre
tug ar Brian gan bheith dá léim;
do mhaoirsi ag dol tar a ndligheadh
ag cor shaoirsi a gciniodh Céin.
- Cionntoch d'ógoibh indsi Banbha
990] béasa h-arm narbh aithnidh dháibh;
sleagh do bhí dot fhocchaibh orra
do oghoin sí chronna cáigh.- Fásoigh coill do chranngoil t'omhnadh
tre fheart gcuradh a gcionn trill,
995] do ghoin gurbh usa dot fhaghloidh
do chuir tusa dh'armoibh ind.- Tug a hannsa dh'éis a chéile
do chloinn Chéin na gcraoisioch dte
sibh 'n-a dhiaigh dho amhairc inghean
1000] malairt Bhriain go ndingneadh dhe.- Ar cornoibh móra mhúir eile
nír fhuláir leo a lán do roinn
beiridh geall bleidhe do bhrodha,
ceand do shleighe ar gcora a croinn.
1005]- Tarrla, a Chormuic, ar cionn éigeas
oirchill doid as damhna clú;
súil re fear énuaire d'fhaigsin
sreabh fhéaruaine taisgidh tú.- Ní feirde leision léim troda
1010] tosach feadhma má fuair sibh;
le Brian dámadh fhaide d'orchor
grian troda ní ronnfadh ribh.- Gan bheith dearg gan dol a gceardcha
cleas romaibh nach raibhe ag neach
1015] sínfidh tú nó biaidh 'na bloghaibh
crú re ngliaidh nar fhoghain d'each.
- Air féin ar tús téid a bhfiachaibh,
fearr an bél do bheith a ttocht,
séanaidh rí nach d'iarraidh éarca
1020] do bhí ag liamhain h'éachta ort.- Tú, a Chormuic, dod chor a n-iongnadh
ó aoss tiomchoil na dtrí rann;
ní chleacht sí do dhol a ndiamhair,
ní bhí an sgol dot iarroidh and.
1025]- Fuaighidh re teann teasbuch bhfaoilligh
fioghruidh bile re bun bhfeoir;
fágbhoidh cnuas d'ísle san fhiodhbhaidh
nar dhísle thuas d'iomghaidh eoin.- Feadha lúbtha, lindte tiorma,
1030] tobuir mhillsi ós mhoighibh túir,
mil fan gcongal re headh n-uaire
ag donnadh sreabh n-uaine a húir.- Tearc a leithéid re lind gCormuic
acht clár Parrthois na bport sídh;
1035] ar ibh do shreabhoibh learg Luighne
beanoidh do leanb cuimhne chígh.- An cíos trom do thabhoigh Cormuc
críoch fhoghlaidh nír anaic sé;
beag le Brian a chuid don chomhoidh,
1040] do thuig re dtriall d'fhoghail é.- Ní buan ór ag ógbhoidh Chaisil
idir chrithribh na gcorm dte
táinig d'anáil chuaigh fa Chormuc
gabháil smuail a ndonnbhrat de.
1045]- Coiléan leomhoin Leithe Mogha,
maighre sénta sleachta Céin,
ní beag a-nochd é dhá fhaire
gidh bé port a raibhe a-réir.- D'ógbhaidh toghtha ar tteacht 'n-a dheaghoidh
1050] dol dá fhéghoin nírbh é a leas;
ní fál gan bharrshlait síol Sadhbha;
ar síodh Cormuic tharla a dtreas.- Ruisg uaine 'n-a n-aoibhlibh corcra
ceilt na toile nach tig lé,
1055] bean dhá thaobh a dteirce codoil;
craobh Dheirce do adoimh é.- Ní guais do dhún dreagon Luighne
lucht brogha do bhreith a ghill;
lear gCormuicne ó ól do éirigh
1060] clannmhaicne mhór Éimhir Fhinn.- Fiodhbhoidh chraoisioch cloinne hÉimhir
andamh toradh na tug siad;
ní fédthor boing dhóibh a ndeaphaidh
croinn do-chóidh ós fheadhaibh iad.Fiodhbhaidh
1065]- Ciondus fríth fearand Luighne
ó rígh Fódla férghuirme?
fir bhoga cathurrdha ó gCéin,
foda ón athurrdha iaidséin.- Ní fearand fríth gan fhachoin
1070] ó mhaicne Cuinn Chédchathoigh,
fuinn lánshocra do líon mil
le síol árracha Éimhir.- Mór do fhuilngiodur impe
d'imshníomh uile is aidhmhillte,
1075] d'anbhuain chatha, dho chogthoibh,
sgatha in daghshluaigh dhíoghaltoigh.- Tadhg mhac Céin céidfhear do ghlac
Luighne a gcath Crionna ó Chormac
ar son a eadrána air
1080] ar ccor theagmhála um Theamraigh.- Dála Laoi nar loc iomoidh,
mac Cormaic ghil Ghaileangoigh,
d'uaim a ghlainshlightheadh do ghabh;
ainmnighthear uaidh an t-achadh.
1085]- Ar chosg Í Ruairc fuair an fear
Luighne ó Ruaidhrí rí Gaoidheal,
flatha gan taithleach dtachair,
Taithleach chatha Conachair.
- Cairt ar Luighne na learg nglan
1090] Ó Ching Risdeard rí Sagsan
do réidhigh Aodh Ó hEadhra,
an féinnidh saor soidhelbha.- A Art Ó hEadhra a n-Áth na Ríogh
rug Féilimfada an t-imshníomh
1095] cóigiodh cairt an oirir fhinn
ar n-oicchidh Airt fa Fhéilim.- An seisiodh cairtse ag Cormac
ar clár bhfionn na bhfochanbhrat,
cairt as dísle san domhan,
1100] an tírse a hairc dh'fhuasgoludh.- Laoi mhac Cormaic, ciabh na sreath,
Art is Aodh, Tadhg is Tailteach,
ní leig a ngar Luighni a lot,
ní mhar dá gcuimhni acht Cormac.
1105]- Sé féin as mhó fhuair dá hulc,
é bhus fearr seal dá sochrucht,
sé ar maith as cheand dá chineadh;
flaith 'n-a cheand ní cuirfidhear.- Ó aois naoighean gus a-niogh
1110] ag cosnamh críche a shinnsior
a-tá taibhgheoir brúigh Bhearbha
d'aimhdheoin tnúidh gach thighearna.- Ní rug aonlá ar n-éirghe a-mach
ó aois leinibh laoich Theamhruch
1115] ní ar talumh bhudh leathtrom lais
ar thamhan ndearccorr nDurlois.
- Síol gCuind agus clanna Céin,
mór lá do-rinni riuséin
osadh síth comhdháil cogaidh
1120] mun gcrích ttonnbháin dtiobradaigh.- Mór lá nar choigil Cormac,
gur shaor í ar a hothorlot,
sgaoi sheancholg dtirmlígeal tte
d'imdhídean leathbhord Luighne.
1125]- Meinic do bhí a bhas leaphar
fa cholg dtrom dá tuirseaghadh,
dá mbeath gur fhada in adhaigh,
's a each aige ar aradhuin.- Meinic bhós do bhean chasnoidh
1130] don bhais séghoinn solusghloin
crann sean as neamhfhoirfe neimh
ar feadh geamhoidhche geimhridh.- Meinic do cheangoil cuisne
an cneas nar chlaoi athtuirsi
1135] re beirt bhfuair ngoirméidigh ngil
fa sduaigh choirrghéigil Chaisil.- Do ghabh Cormuc gu nua a-niodh
dó féin coidhche is dá chineadh
críoch Luighne ass í gan urraidh
1140] ní as duilghe dá ndubhramair.- Fuair Luighne na lubhghort bhfionn,
d'éis a dtorchoir 'n-a timchioll,
lot cáich is coimhdhe a a chinidh
'n-a sáith d'oighre ar éinshlighidh.
1145]- An uair as dóthcha a ndol as
ar shíol gCéin as ann fhásas
pailm do mhórchrann trom thoroidh
'n-a lóchrand lonn lasamhoin.- Ní mór nach mac a samhla
1150] Feniox an t-én allmhurdha
don ríghealbha do chloind Chéin,
na croind fhíneamhna a héinfhréimh.- Ní mó ná aoinén uile
iomthús na n-én neamhdhuidhe,
1155] bhíos aca go bráth san bhioth
slata gan bhláth gan bhisioch.- Saoghal gach eoin don ealtoin
go gcuirthir é a n-illreachtoibh
iomdha líne dh'fhiaghuin air
1160] míle bliaghain do bhliadhnoibh.- Én soin le bhfaghthor gach fios;
tionóilidh, an tan tuigeas
a bheatha a ndeiriodh ag dol,
sreatha teiniodh 'n-a thiomchol.
1165]- Do-níthior ainnséin re headh
luaithreadh beag dhe fa dheireadh,
go dtéid sé a n-illreachtoibh as;
mindleantair é as a eolass.- An luaithreadh cédna a gcionn trill,
1170] téid sé re haimsir aithghirr
fa dheoigh 's na reachtoibh reimhe
d'fheartoibh an eoin ainglidhe.
- Ní bhí éinmhí gan an t-én,
's ní bhí dhíbh ann acht éinén;
1175] iongnadh gach cás don dá chor,
fás is iondramh na healtan.- Mar soin do chlannmhaicne Chéin;
mar thiaghoid as go héinfhréimh
tig an fhrémh bhós 'n-a bile
1180] do nós na n-én n-ainglidhe.- Uair is fiche fuair a lot
ó Thadhg mhac Céin go Cormac
gan aodhaireacht éinfhir air
saoroireachd céillidh Clároigh.
1185]- Ní fríth éanuair aca sin
nar fhás díbh dh'éis a n-imnigh
dá ndeirbhfhine féin dá bhfuil
ceinnbhile ó gCéin do chabhuir.- Fada do bhádur fa bhrut
1190] go teacht chuca do Chormuc,
gur shaor geilfhiodhuch clann gCéin
an crann deireanuch díbhséin.- Amloigh do bhí a bhél corcra
'n-a naoidhin óig éadrochta
1195] gan aithne ar achadh a shean
a haithle a athar dh'oighiodh.- Goirid d'aimsir dá éis soin
go dol dó a ndígheann cogaidh,
gruaidh fhinnmhíolla shuilbhir hseang,
1200] fuilngidh imshníomha Éireann.
- Mór dh'ulc fuair bhur bhfear suirghe
fad cheannsa, a chríoch sheanLuighne;
maith do chuir leis agus libh
gan fhoil a chneis do choigil.
1205]- Ó chéibh mbuig go bonn ttaisgheal
ní fhoil ball dá bhallaibhsion
ní ró teasmholta ar thuir mBreadh
nach phfuil treasghonta ad thimcheal.- Ní fhuair neach comhmaith an cheirt
1210] a-tá ar Luighni ag laoch Deirgdheirc,
críoch na gclaontamhan bhfiar bhfionn
a n-aontalamh d'iadh Éirionn.- Míle acht dá bhliadhoin a-bháin
ceithri céadní cúis tseachráin
1215] don chrích ainghlidhe ag cloinn Chéin
gan ainbhfine ag roinn riuséin.- Andamh aoinneach riamh roimhe,
dá bhféachthaoi in réim ríoghroidhe,
gan cheart nua ar atharrdha in fhuinn
1220] go hua gcatharrdha gCriomhthoinn.- Do shliocht Taidhg mheic Céin chalma
lór a fhad as atharrdha,
clár óir na gcraobhleas gcorcra;
dóibh ní haoibhnios iasochta.
1225]- Fuair Cormac féin mar gach bhfior
maith do lean lorg a shinnsear;
gá ní as domhaolta um barr mBreadh?
comhaonta Gall is Gaoidhil.
- Cormac mac Céin nar chlaon breath,
1230] far iadhsad ógbhoidh Luighneach,
a gcosg foghla, a ndíon docra,
gríobh comhdha na cródhachta.- A ré lán, a lán mara,
a ngrian tar éis fhearthana,
1235] flaith as rodhaingne rún gnáth,
as úr comhairrle, a gconách.- A sgur feirge, a bhfraoch deabhtha,
a dtinne dh'ór aithleaghtha,
dar chaith an ríghe reimhi
1240] a bhflaith fíre foirghlidhe- A mír chruadha, a gceann uidhe,
inghilt súla sochoidhe,
tileadh clár na bhfiodhbhudh bhfionn,
grádh na bhfionnbhan nach bhfaicionn.
1245]- Ciondus fríth mar fuair Máire
amladh óir ón amháille
dá deirc gcuirr mongfhabhroidh mir
ó ollamhnoibh fhuinn Éimhir.- Gé fhuair inghean Mhaoil Mhuire
1250] d'aonláimh uatha a n-ionmhoine;
gidh bé dá dtabhroid a dtol
ní thabhroid é gan adhbhor.- A n-orrláimh dhuine ar domhan
acht dúinne an t-aois ealoghan
1255] ar chóir taisgeadha ní thig
aisgeadha óir ná airgid.
- A seoid bhuadha, a bruit chorcra,
tug sí sealbh a n-iasochta
don luchd taisgeadha do thogh
1260] a huchd aisgeadha a n-ughdur.- Searc na n-éigeas dá dreich ndil
saoilim nach slad a n-aisgidh;
fáth a n-ionmhoine ag dol di
gan chrodh d'ionghaire aici.Cionnus
Aois an Tigherna an uair do-rinniodh an dánsa 1584 Aois an Tigherna an uair do cuireadh cath Crionna eadhón dhá chéd bliaghan[...]
- 1265] Anam gá chéile, a Chormuic;
fada fola in otharluit
an fhala ná déna dhuid
do-bhéara cara ar charuid.- Gach cara dhínn, a dhearc corr,
1270] loiteas an cách nos carond,
an chara gé thí ar taithlioch,
bhudh í an chara chomhuightheach.- Cairdios do cheangal re neach
ní hé as docra, a dhealbh shoichleach,
1275] ná car séd acht molta a-mháin
docra fa chéd a chonnmháil.- Fada a-rís go dtéid a dteas,
don dá rann gidh bé bhriseas,
an síodh cuirthior 'n-a chéile,
1280] a ghríobh cruithgheal Coirrshléibhi.- Gidh bé ionadh iarrus neach
an chéduair, a chruth áiseach,
as sé an té ionnarbthoir ass;
ionnarbthoigh an té thiocfas.
1285]- An cíos fhuilngthear as a uchd,
gidh bé neach do-ní an umhlucht,
mór luagh na heasumhla air
freasabhra uadh dá bhfaghthoir.
- Mó ná gach olc re a airdmheas,
1290] acht go n-éirghe an t-easgcairdeas,
sgur ní lamhud go luath dhe,
fuath na gcarud dá chéile.- Dá dhoimhne as-dteagh théid an grádh
truagh, a Dhé, cor na gcompán
1295] mór as dhoimhni ag tocht as-dteagh
olc na foirne acht go bhfilltear.- Do bhean díom déanamh ainchean,
gidh bé cairdeas congoibhthear,
acht seachna deabhtha Dé bhí;
1300] as dearbhtha é um gach éinní.- Ní mhaireann duine ar domhan
céd bliaghoin re a bhreathnughadh
do shíol gCréidhe thuaigh ná theas
dar fhuaigh re chéile cairdeas.
1305]- Mairidh cairdeas, a chruth glan,
míle bliaghan gan bhádhudh
ag druing d'fhineadhuibh gach fhuinn
nar bhuing d'fhiliodhoibh urroim.- Gach rann dá raibhe ag cloinn Chéin
1310] san mhaith do dáileadh dóiphséin
táir an mhaith is maroid sin
do charoid, a fhlaith Luimnigh.- Ná tréig do chara ar chaoi ar bioth
's ná tréig sinni an sluagh Muimhneach,
1315] acht déna in dál is bhuaine,
a rélla ó chlár Craobhruaidhe.
- Mar thugois druim don taoibh theas,
tríd chuirim cugad cairdeas,
beith amhairseach gur dual damh
1320] ar shluadh ghlanaidhbhseach Gulban.- Mo chédchairdeas red chéibh mbuig
ór seanoibh as seadh thánuig
as rann dá chéile an dá chloinn
clann Chréidhe agas clann Chárrthoinn.
1325]- A lámh chruaidh, a chroidhe bog,
mo dhara cairdios chugad:
má taoi umam dhá fhalach
do bhaoi ar ccomand carthanach.- Ribhsi dá rí sinn a leas
1330] gá ní as teo iná an treas cairdeas?
an cháil ón ceanamhla sind,
báigh na healadhna at indtinn.- Ní nochdubh coidhche dom chead
do chairdios ní mó mhaoidhfead
1335] ort, a fholt cladhsholus cam,
's gan amharus ort agam.- Ní mhaoidhfe meisi, a mheic Céin,
dá mbeath go mbeimis aimhréidh
ar olc dá ndearnamar duid,
1340] tort nír cheanglamar caruid.- Do ghabh leithéid eagla in fhir,
Ó Maol Conaire céillidh,
fad mhaoinibh giodh hé as usa
mhé red dhaoinibh dúthchusa.
1345]- Beag an turbhoigh dá dtig olc,
urusa mh'fhearg do dhúsocht,
bí ar hionggabháil madh áil libh,
a fhionnbhranáin chláir Chaisil.- Ní mhaithfinn doit, a dhearc mhall,
1350] dod dheoin dá ndeachtha toram
ná dot aimhdheoin uair oile,
a thaibhgheoir bhruaigh Bhóroimhe.- Ní dheachaidh tú romham riamh
dá bhfaghoinn adhbhur dímhiadh,
1355] a ghnúis ghlan chéillidh chonnla,
tar tal éinfhir elodhna.- Breathnuigh romhad, a rosg mear,
féach ad dhiaigh, dearc ad thimcheal,
gidh bé taobh dá ttiocfa ar ccion
1360] ar ccionta ar-aon go n-aincthior.- Déanam a gceann a chéili,
coisgiom cúis ar n-aimhréidhe,
is bí san riocht roimhe rum;
ar iocht ar-oile anam.
1365]- Ar h'athoir airdrí nimhe
feirde oineach impidhe,
ós tú as ghlórmhuire as-ttigh thall
sir, a óghMhuire, mh'anam.Anam gá chéile, a Chormuic.
- Táinig san chluiche ag Cormac,
1370] gég nach uaisle an iubhurshlat,
má tharrla beart ag dol de
a neart ag cor san chluiche.- Ní rugadh aonchluiche air
le hiomud a bheart mbaoghoil,
1375] críoch thiormaibhneach na ttrágh tte
fa chlár lionnmhaighreach Luighne.- Tairnig dhódíochra in toirbheart
le hiomad a uasoilbheart,
fear le bhfríoth fuighle filiodh,
1380] críoch Luighne do léirthiliodh.- Beart cluiche ní dheachaidh dhe
gur tiliodh dh'éis ar-oile,
clár bindealtach na mbrat ngeal
le himeartach mhac Míleadh.
1385]- Gnáth craobh ar díon a duille;
do hsaor imirt éanduine
síol ríghEadhra tar rún cáigh,
súdh na fíneamhna a fionnMháigh.- Ó aois leinibhlór do rath!
1390] do bhí ag déanamh beart mbaodhluch,
ceann an tslóigh nar mhuidh mionna,
gur fhóir ar fhuil Oiliolla.
- Ó hEadhra nar ob éinfhear,
ní raibhe acht aois óigfhéinniodh
1395] uaidh dhá dhaghathair ar ndul
ag sduaigh glanachoidh Gulban.- Suil do éirigh Ó hEadhra
fóbroid cáchcúis doimheanma!
slat do mhín muighe Mumhan
1400] a thír uile d'átucchadh.- Ó aois leinb gus an lá a-niodh
do éiridh d'aimhdheoin Gaoidhiol,
damh na ríghealbha ó ráth Cuirc,
fáth mímheanma do mhaluirt.
1405]- Tar mhíorún cháigh um Chormac
fríoth le folt na bhfochonnshlat
ós chionn shlóigh fhola hEadhra
a thogha mar thighearna.- Cách ar ndéanamh dóithe dhe,
1410] tulcha réidhe learg Luighne
a-táid dá n-aimhdheoin uile
fa thaibhgheoir fhóid Iughoine.- Ar an gcorsa cian ó shin
d'aimhdheoin gach aoin do éirigh,
1415] samhoil Chormoic d'iadh Earca
triath dob ordhroic n-aigionta.- Do bhí ag Cnuchafa cúis leoin;
is dé a-tá tús an uirsgeoil
a ndán do ghéirreandoibh Guill
1420] cládh do chéimeannoibh Cumhuill.
- D'aithle an chatha do chor air
Cumhall dá éis nír fhágoibh,
bláth na saorshlat ó Bhóinn Bhreadh,
acht aonmhac dar chóir creideamh.
1425]- Ní raibhe dísle ag duine
d'éis Chumhoill d'Fhionn Almhuine,
craobh raichéillidh ón Bhóinn bhinn,
flaithfhéinnidh do fhóir Éirind.- Fios a eachtra as aithnidh damh;
1430] rug Bodhmhonn dh'éis a athar
an leanbh lé idir bhonnoibh beann,
gur fholuidh é ós íseall.- A ndiamhroibh a n-ochtoibh all
dá chaomhna do bhí Bodhmhand
1435] ón ghlionn fholuidh go ar-oile
do fhoghoin d'Fhionn Almhoine.- D'eagla aitheantaas dál dearbh
beart allmhurdha fan óigleanbh
do chuir a bhuime Bodhmhann
1440] ler luigh uirre d'anbhforlann.- Le huamhan a daltáin dil
fead aonuaire dá haimsir
ní thug faill a mac Mhuirne,
slat nar chaill a comairghe.- 1445] Mar sin dí ó ghlionn do ghlionn
gá dhíothludh ar fhud Éirionn,
géag cubhra do-chuaidh ós fhiodh
nó go bhfuair umhla ar éigean.
- Éirgheas in flaithfhéinnidh Fionn
1450] dá éis so dh'aindeoin Éirionn,
dá bhfuair rímheirgi bheann mBreagh
geall díbheirge fa dheireadh.- Dob éigean dó teacht fa a thoil;
tug Goll a n-íoc a athor
1455] a bhreath féin dó fa dheireadh;
ag só in céim do cúitigheadh.- Gá dám ris acht ráinig Fionn
cuid a shean d'inis Éiriond;
críoch a oirbhearta as sé sin
1460] an té as oirrdhearca ag eolchaibh.- Do fágbhudh eighre ó nEadhra
'n-a ógmhacaomh oireaghdha
mar do fágbhadh a fáidh Fionn
ag clár fhádghlan na hÉirionn.
1465]- Do nós Find d'éis a athor
ní fríthgá mó mearachadh?
neach san tírse cloinne Céin
do-rinde dísle dhoiséin.- Do éiridh d'aindeoin gach fhir;
1470] ar ó nEadhra do imthigh
dála flatha na Féine,
brágha chatha Choirrshléibhe.- Do éiridh an donn daithgheal
le hiomud a ionnsaightheadh
1475] 's le méd oirbhirt Í Eadhra,
an ghéag oirrdheirc fhíneamhna.
- 'N-a chédarmoibh ar ndol dó
nír leig uaidh uiread aonbhó,
an chraobh tharoidh ó thoigh Tháil,
1480] gan bhoin 'n-a haghoidh d'fhagháil.- Goin san ghoin is creach san chreich
gur chuir an iomáin d'éinleith
nír bhean a ghníomh re gníomh tais!
do-níodh ag díon a dhúthchais.
1485]- Feadh Luighne na learg nuadhonn
mór do fuilngeadh d'éadtualong
Cormac ar cách suil do chinn,
bláth na ndonnshlat a Duibhlinn.- Do bhíodh thráfa tuar docra!
1490] gan fhleidh gan cheol codolta
acht sriobh caol a ngabhloibh gleann,
craobh do tharrngair an Táilgeann.- Do bhíoth gur éirigh d'fhoghoil
lámh aige as an aradhuin,
1495] 's lámh 'n-a armoibh uair oile
ag faghluidh Chuain Challroidhe.- Rí Luighne na gcuach gcorcra
do bhíoth faoi feadh codulta
folt donnghlúineach dan dual toil
1500] gormlúireach fhuar mar iomghaidh.- A cheannaghart gach n-oidhche
dob í an cheinnbheart chlochfhoirfe;
ar a cholbha dho chuireadh
an t-omhna nar hionnsoighiodh.
1505]- Do bhíoth idir bheannoibh sliabh
ó Challroidhe go Coirrshliabh,
súil re a dheirbhfhine dho dhíon,
ceinnbhile dh'úir na n-airdríocch.- Triath Luighne na dtoirbheart dtrom,
1510] mór fhuair Ó hEadhra dh'fhorlonn
fa chlár mín na magh sreaphghlas
gur ghabh tír is tighearnas.- Bruit chorcorrdha agus cuirn óir,
fíon is ceolní cúis dobróin!
1515] ar faghoil, gérbh fhada dhó,
aga i n-aghoidh a andró.- Gnáth aigi a n-íoc a fhorloinn
'n-a chuirt fhionnbhláith iobhardhuinn,
gruadh nár do fógradh le Fionn,
1520] gáir ógbhadh is fuaim fithchioll.- Luach a easaonta dhó ag dol
gnáth 'n-a thigh bráighde biodhbhadh,
múr fonnbhán na bhfeadh gcubhra,
is tromdhámh fhear n-ealadhna.
1525]- Eighri Céin nar char cionta
fuair sé ar son a oirbhearta
aoibhmos fa mhian a mheanma
san chaoimhlios fhial oireaghdha.- Ní tugadh bhósní bréag sin
1530] a chuid d'aoibhneas fhóid Fhionntoin,
críoch na sriobh ngoirmealtach nglan,
acht d'fhior oirbheartach uasal.
- D'iath Banbha na mbord n-oirrdhearc
mór fhuair do bhrígh bhuanoirbheart
1535] fa chrích ngloin na mbraoinlios mbláth
a thoil d'aoibhneas is d'iomrádh.- Tar churadhoibh fhuinn Earca
tug iomad a oirbhearta,
ré iomlán ó thoigh an Trír,
1540] iomrádh ar Choin in Chleitín.- Ó Chonn Céadchathach tar ceart
fuair leath Éiriond a hoirbheart
le neart deorudh go fiadh bhFáil
ar dtriall d'Eoghan ón Easbáinn.
1545]- Murchadh mhac Briainní beart nár!
fuair as a oirbheart iomrádh,
na hórchroinn fa gloine gníomh,
tar mórchloinn oili in airdríogh.- Branán coimhghe chláir Lughaidh
1550] Cú Rí fa rí dh'Iarmhumhain,
ceann an tsluaigh dob iomlán iocht,
fuair iomrádh as a oirbheart.- A Magh Tuireadhtaom oirrdhearc
cian uadh do dhruim deaghoirbheart
1555] báidh linn a gcur fa chomhthaibh
do chinn Lugh ar Lochlonnchaibh.- Dá nós súdní saobh in reacht
fuair tusa inmhe a hoirbheart,
a bhláth craobh Thighe an Teampla,
1560] a bhile saor soidheargtha.
- Dá bhfaghtha a bhfuarudar sin
ní thiobhartha, a thuir Uisnicch,
geall ar oirbheart d'aon oile,
a ghoirmdhearc shaor hseabhcoidhe.
1565]- Ní dóith d'aonduini hoighriocht;
ní déntar ód dheaghoirbheart
dóith chogoidh do chloinn Eadhra,
a chroinn abaidh fhíneamhna.- Tugsad cáchní claon in reacht!
1570] geall ar uaisle 's ar oirbheart
doit, a chéile cláir Eamhna;
cóir na tréidhe tighearna.- Táinig dhíot díon do shleachta;
fuair tusa a hucht t'oirbhearta
1575] mar nar fhaláir, a bharr Breadh,
anáir Ghall agos Gaoidheal.- Sí fad mhaoroibh, a mheic Céin,
críoch Luighne na magh mínréidh,
a ghéag thoroidh ón Bhaoil bhuig,
1580] a cobhair dod thaoibh thánuig.- Bíodh Peadar eadrom is sibh
laithe in bhrátha, a rí in ríchigh;
cneadh ad chígh gidh doilidh dhoid
bhur n-oighidh as trínn tánoig.
1585]- A mheic Gráinne, a ghruaidh mar shuibh,
nach marann tú, a thuir Aolmhuigh,
uch mun-uar is fáth urchra
truagh sa chách an comhorrtha.
- Teisd inghine Maoil Mhuire
1590] béim dhí ní fhuair aonduini;
sí do chléir ní dóidh dhearoidh
dá méin as cóir creideamhoin.- Lorg a sleachta lé leantoir;
fuair teisd as a toirbheartoibh,
1595] bean do-chóidh tar crú Suibhne;
clú cáigh ar a comairghe.- Ní ceiltear maoine Máire,
's í fa thoil gach thromdháimhe;
a daghshamhoil as sí soin,
1600] as baramhuil í d'Eimhir.- Blagh 'n-a áit aice ag anmoin,
téid sé uile dh'ollamhnoibh,
cuid dá crodh rú ní rannfa;
cor a clú 's dá comharrtha.Táinig san
1605]- Sona sin, a chlanda Cuind;
a-tá oirbhsi a gclár Criomhthoinn,
fon solus na ngéigfhiodh ngeal
sonus nach éidir d'áireamh.- Sona dhaoibh mar táid thalloin,
1610] a chlanda Cuinn chréachtlannoigh,
sluagh ríoMhumhan ag roinn ribh,
croinn dob fhíorumhal d'éigsibh.- Nach cuid dá bhur sonus sin?
táinig Tadhg ma Céin chugaibh
1615] a hIarmhumhain na séd sean,
gég ó ghrianbhrodhoibh Gaoidheal.- Ó bhur ngaol re Tadhg Teamhra,
a shíol gCuinn chláir sheinEamhna,
nír fhéd líne ridhe ruibh
1620] fa ríghe thighe Tuathuil.- Tadhg mhac Céin an chúil sgathoigh
Sadhbh inghean Chuinn Chéadchathuigh
a sheanmháthair as sí sin,
rí ó eangráthaibh Uisnigh.
1625]- Táinig Tadhg do thaoibh a ghaoil
ó thuathaibh Caisil chollchlaoin
a-niar go Cormac Cláire
dondshlat ó iadh fhiondMháidhi.
- As sé Tadhg mhac Céin do chuir
1630] fa cheann saoirmheic Airt éachdoigh
coróin ríogh fionnmhoighe Fáil;
díor an ionnmhuine dh'admháil.- Ar son Chormaic cian ó shoin
tug seacht n-éachdchatha dh'Ultoibh
1635] Tadhg mhac Céin, tuir na Teamhra,
slat réidh ó mhuigh mhínLeamhna.- A shé meic dégdearbh in dáil
's na trí Fearghoisfeidmh neamhnáir
dáibh gá haird i narbh eagal
1640] le láimh Thaidhg gur thuiteadar.- Leis do cuireadhcéim bloidhe
cath Crionna ar chloinn Rudhroidhi
ar sgáth rígheidhre beann mBreagh,
ceann sírsheilbhe na sindsear.
1645]- Do iar diombudh fhola hÍr,
do-rinne Tadhg slios seingmhín,
críoch gnéshlim na ngormshlat ngeal,
Cormac ós Éirinn d'oirneadh.- A námha riamh roimhe sin
1650] sona do mhac Airt Éinfhir
Tadhg dá oirneadh ós iath Fáil
triath nar toirneadh a tteagmháil.- Dá chéile ón lósoin a-lle
fine Chuinn 's an chlann Chéinse
1655] fa chrích móir bhformadaigh bhFáil
dóigh gor chonnmhadair combáigh.
- Síol gCéin dá chomhartha sin
do an cuid díbh go deimhin
ón Mháigh goirmghil duind dathaigh
1660] fa oighribh Cuinn Chéadchathaigh.- A rogha féin d'éis fhuirigh
do mhínLeith Chuinn chraobhdhuilligh
do thuill síol catharrdha Céin;
díon dá n-atharrdha iaidséin.
1665]- Dlighidh síol gCuinn chosnas troid
go deimhin as dó a-támoid
ealbha na laochlann leaphar,
saorchlann Eadhra dh'uaisleaghadh.- Mó as daor do tuilleadh le Tadhg
1670] ó shíol Airt na n-each mbeannard,
damhna ríogh mhoighe Mumhan,
a shíol uile dh'ardughadh.- Síol gCuinn na gcraoisioch bhfoirfi
ua Taidhg Cormac créachdghoirthi,
1675] mun sédachadh um Bóinn mBreadh
a mhédachadh dóibh dlighthear.- As beithti dhóibhdia do bhágh!
dá eagla nó dá fhíorghrádh
ar tí uaislighthe fhir Bhreadh
1680] na guaisbheithre ó thigh Thailltean.- Muna chonnmhoid clann Fhéilim
báidh Taidhg dá bhais bhláithmhéirsheing
a gcrích ghéiggil chuirmthigh Chuinn
tuillfidh ar éigin urruim.
1685]- Le sníomh colg, le corcradh ga,
maith as aithnidh d'Ó Eadhra,
tamhun cubhra ón ghormMáigh ghil
umhla dh'fhodhbháil ar éigin.- Tuilleadh umhlucht amhluidh sin;
1690] meinig do chuir lúib luaimhnigh
buachoil leargmhoighe bruaigh Bhreagh
tre dheargdhoire chruaidh caoilshleadh.- Frais d'armoibh fa áit a shean
iomdha caithghleo nar caitheadh
1695] ó Mhuaidh go sédphort Sionna
re héchdchorp í Oiliolla.- Sochar gan dochor ní dú;
meinig do dhoirt a dhonnchrú,
críoch bláth na dtiormdhoiri tte
1700] ar sgáth liondmhoighe Luighne.- 'N-a lúirigh do loigheadh sin,
meinig do chleacht ól eighridh
agas cruaidhshneachta dá chorp
agos fuairleabtha gan adhart.
1705]- Do-rinne Ó hEadhra ar éigin
críoch Luighne in chláir chaoimhghéiggil
díon a shíothmhuighe mar sin,
fíocruinne na ngníomh ngaisgidh.- Nír fhéach d'imshníomh ná d'ól sreabh,
1710] nír fhéch anbhuain ná dh'éigean,
cian do bhíoth a mbothaibh slat,
a chríoch gur chothaigh Cormac.
- Do shíol gCuinn dá gcreidiogh soin
nach ffuigheadh uatha a hurdoil
1715] do bhíoth ar cuimhne ag Cormac,
críoch Luighne na leabharshlat.- Olc do-rinde cineadh Cuinn
buain re himlibh a fhearuinn;
dá dhonnghlaic nar dháigh chogoidh;
1720] báidh Chormaic nír chonnmhaduir.- Do cheangoil Cormac ó Cuind
dá aicme ní hiul leathtruim
báidh go bráth re caoimhchloinn Chéin,
na saorchroinn ó ráth ríNéill.
1725]- Ón deighrigh dá dhearbhudh sin
fuair Tadhg mhac Céin cuid chrandchoir
don chrích mhínghil um Bóinn mBreadh;
dá sgríbhnibh as cóir creideamh.- Siobhul a eich re headh laoi
1730] tug Cormac d'Éirinn fhéarnaoi
don ré thuraidh Tadhgmhac Céin,
ardshlat ón Mhumhoin mhínréigh.- A chongnumh féin feadh a ré
tug Tadhgní hiul gan fhínné
1735] tar chách do Chormac dhá chionn,
donnghlac ar nar ghnáth géibhionn- A ndiaigh a bháisní bréag sin
fa chur re síol Airt Éinfhir
tug fógra choidhche dá chloinn
1740] fa Fhódla gcoirmthe gCriomhthoinn.
- Feirde síol gCuinn a chobhair,
gríobh an aignidh éachtghonoigh;
do rígh Luighne an tráigh thaisghil
as cóir cuimhne an chadaighsin.
1745]- Do shíol gCuinn ní ceilte a bháidh
congnamh Í Eadhra d'fhagháil;
as feirde Éire uile,
céile leirge Liathmhuine.- As fiu a eineach 's a oirbheart
1750] as iomad a uasailbheart
nach cóir gaolbháidh dh'éra air,
an rélla ón chaolMháidh chréchdoigh.- Feirde an fine gá bhfoil báidh
re a ghruaidh ndrithleannoigh ndonnbháin,
1755] bláth glainchleath muighe Meadhbha
ruire caithmheach claoinTeamhra.- Beithir chréchduch chleas ngoile,
éigne eiteadh n-órrdhoidhe
ó shruth úr míonchaol Máidhe,
1760] ríochraobh dh'úr na hEasbáinne.- Géag do choillidh chnuic Áine,
damh dh'ealbhaidh fhóid fhionnGháille,
bláth na bhfeadh ó leirg Luimnigh
nar ghabh fheirg fa athchoinghidh.
1765]- Cormac sgáthán gach sgoile,
slat abhla chnuais chubhroidhe
d'fhiodhbhaidh Fhéile is eang Luighne,
don fhéile as ceann comuirghe.
- Gnáth leis ag díol dámh ndoiligh,
1770] le hiomad a fhíoroinigh,
éd ar Caiteilín do chor,
gég dhaighceiníl na ndeorudh.- Achd re heineach Í Eadhra
Caiteilín cruth soidhealbha,
1775] géis ón Bhúill chuirmthe chleithghil,
tnúidh uirrthe ní hairighthir.- Deirdre na tíre thalluin,
Eimhear fhréimhe Raghallaigh,
inghion Toirrdhiolbhaigh, glac geal
1780] slat do ghoirmfhiodhbhoidh Ghaoidheal.- Mór Mhumhan a fréimhe féin,
fagháil a deargtha ó daoirchléir
dá gruaidh ní gar a-nosa;
an bladh fhuair ní hurosa.- 1785] Mág Aonghusa nar ér mhe,
truadh don bhás a bhuain dínne,
gég do-chuaidh tar chrú Rosa;
an clú fhuair ní hurusa.- Fa bhás Cuinn dreach nar donnadh
1790] mór ríoghan as ríoghollamh
mór n-oireacht do bhuail bhosa;
toigheacht uaidh ní hurusa.- Saoradh m'anma d'éis mo bháis
go dtí do Pheadur príomhfháidh
1795] 's do Mhuire is don chíoch corcra;
ríomh mh'uilcse ní hurusa.Sona sin
- As fiacha ar neach an ní gheallas;
gealladh daingeandia do bhuaidh!
lámh as treisi ar fhud gach fheadhma,
1800] tug meisi d'Ó Eadhra uaim.- Do gheallus laoidh 'n-a laoidh cumuinn,
craobh do lubhghort leasa Floinn,
dom laodh dil, do Chormac Cabha,
glanshlat do dhligh ragha is roinn.
1805]- Cuige do chomhall mo gheallta,
géag thoroidh as truime bláth,
fear nar iarr acht a n-ágh urruim,
triall lem dhán comuinn tar chách.- A theachtoire théid go Cormac,
1810] dá chneas lúthmhar lingeas tóir,
fear do thabhoigh go hég m'annsa,
tabhair an tréd rannsa róinn.- Iomdha romham san raon díreach
le druing dheaghrann dan dual toil
1815] ón trian teas go Cormac Cláire,
donnshlat ó Eas Mháighe a-moigh.- Beir ón Mhumhain na múr ndaithgheal
an drong rann do-rinne mé
go bile Gréag tar gach Gaoidhiol;
1820] séad fine na n-aoigheadh é.
- Maith a chumann, caomh a aigneadh,
aoibhinn doidse dol 'n-a cheand,
fear nar aomh béim ar a bhiodhbhaidh,
craobh réidh don fhiodhbhaidh as fhearr.
1825]- Ní tuirsioch doit dol go Cormac;
cuirfidh mo chéili, creid uaim,
laoidh nó duan ní háil a n-aisgidh
ad láimh luach bhur n-aisdir uaidh.- Síos go seolchrann sleachta hEadhra
1830] ní haithreach dhoit dul ar séad;
laoidh riamh ná aonrann a n-aisgidh
nír iarr saorbharr gaisgidh Ghréag.- Dom chéile ar gcluinsin na rannsa
reac uaim ris, is ní rádh clé,
1835] mo bheith a ngioll ag géig Thaoidhean,
's nar thréig sinn ar aoinfhear é.- Cóir do ghrádhoigheas géag Mháighe;
minic fhuaras san trian tuaidh
a ghrádh, a uille ar cúl comhóil,
1840] a rún uile, a onóir, uaidh.- Gan fháth ní thugus toil doiséin;
a ndiaigh na tarbha téid an grádh;
fuaras uaidhe a each 's a eirreadh,
an chleath nuaidhe neimhmion nár.
1845]- A-tá sind ar son ar gceannoigh
ag Cormac ó chroidhe thé
budh buan go héag an toil tuilltir;
ó shin as dá mhuindtir mhé.- Beith ag Cormac na gcolg ngreanta,
1850] gruaidh loinneardha dar las gríos,
do neach dom thréad ní toil mheallta,
géag ó Thoigh an Teampla thíos.- Cormac Ó hEadhra ucht solus,
seabhac éachtach na n-each mbras,
1855] nír thuill diomdha um dháil a mhaoineadh
iomdha idh na n-aoidheadh as.- Do lean Máire mhéin na gcraobhsoin,
na craobha ór chin ciabh na lúb;
meinig ag cách a clú ar cuimhne,
1860] as gnáth le crú Suibhne sútt.- Na croinn fhíneamhna ór fhás Máire,
'n-a maoinibh ní mór a gcás,
do mhéadoigh sí a ccéim re chéile,
sí do réir a fréimhe ag fás.
1865]- Doirseoir Dé ná diultadh mheisi;
míorbhul bhuan ar nach bíodh glas
síodh biodhbhadh san Róimh do-ríne;
ní hiongnadh dóidh fhíre as.- Adhbhar bróin a bheith fan gcomhraidh,
1870] Conn Aolmhuighe na n-each mbras;
ní ghabhadh sin séad ó aoinfhear,
géag do chin ó Ghaoidhiol Glas.As fiacha ar neach.
- Grádh mo chroidheisi Cormuc,
rí Luighne na leapharghlac,
1875] slat chraobhnár d'óigfhiodh na n-Art,
mh'aonghrádh dho chóigeadh Connacht.- Tugas grádh chon dá cuaini
dá ghruaidh ghairthi ghríosnuaidhi,
ré lán fa bhfeacthar an fiodh,
1880] nó grádh ealtan dá hinbhear.- Tugas grádh eoin dá énoibh
dá bhais tseada tseingmhéraigh
do mhuin toile a-tám dá thaobh
nó grádh oighi dá hóglaodh.
1885]- Nír charus é gan fhachoin
Ó hEadhra in fhuilt fhionnsgothoigh;
tearc a aithghein do chloind Chéin,
dá aithribh nír thoill toibhéim.- Ní thiocfa ní tháinig riamh,
1890] a gcrích Chuinn na gcoll mbairrfhiar,
gég tharuidh nar mhuidh mionna,
a samhoil d'fhuil Oiliolla.- Ar uiread righe ris féin
ní chuala a aithghein ainnséin,
1895] fonn trághfhoirfe na tTrí bhFear,
rí sároighthe na sinnsear.
- Ó hEadhra Buidhe, bas dil,
fáth mo ghráidh dá ghruaidh chrithrigh
bíd do hsíor ag cleith Chabha
1900] fíon is eich is ealagha.- Ar sdéduibh uaisle, ar eallach,
gnáth leis dán do dheighceannach,
's fíon do dhaoircheannach mar dhigh,
gríobh ó chaoimhtheallach Caisil.
1905]- Cormac mhac Céin, cúl failgheach,
triath éachtach na n-oghoinbhreath
dreach craobhghoirthe ar nar chinn lámh,
sinn taobhshnoighthe dá thromghrádh.- Ar feadh Luighne na learg ndonn,
1910] toibhéim uirre ní fhaghann,
earla fiar na gcleath gceiníl,
neach nach cian ó Chaiteilín.- Nír thuill ó ollamhnoibh fheirg;
nocha raibhe ó aois óigleinb
1915] a n-aghoidh duine le dán,
do thabhaigh uile a n-énghrádh.- Ceand einigh innsi Logha
Mág Aonghusa mh'fhíorchara,
líonta a-nú dá thoil a-tám
1920] a-tú ar n-am ghoin dá ghéarghrádh.Grádh mo chroidheisi.
- Ceanglam re chéile, a Chormuic,
a bhaisghil réidh ro-ordhruic;
riamh, a ghruadh ghlainleaphur ghrinn,
buan gach daingneaghadh díthchill.
1925]- A ríoghfhlaith Thighe in Teampla,
ceanglam cunnradh neamhmeallta;
bíom ar-aon go hurrlamh air
ná haomh acht condramh cosmhail.- Re feadh ar mbeatha, a bhas tseang,
1930] ar cconnradh ní heacht aithghearr,
ceanglam ar-aon leath ar leath,
a dhreach shaor neamhghann náireach.- Nír mealludh tusa, a ghruaidh ghlan,
ag so dhoit do dhíol d'ollamh,
1935] deimhin liom nar mealladh mé,
sionn ar gceangal re chéile.- Budh leat díoghrais mo dhána
tar chách, a chruth seangmhálla;
a bhruinne seang, ní saoire
1940] leam h'uille agas th'iolmhaoine.- Ná bíodh, a leomhain Luighne,
rún cogair ná comhairle,
a-tá dod dheirc romhoill rinn,
ar ceilt oroind at indtintt.
1945]- Mar sin cheangloim mo chondradh
riot go daingean deaghurrlamh;
buan a chlú dod chéibh ttaissi
as tú féin ar bhfiaghnoisi.- Am dhiaigh bhudh anáir dh'ollamh
1950] an cunnradh do cheanglomar,
ag fine Chéin budh cuimhneach,
a bhile réidh ríoMhuimhneach.- D'éis gach thimchill dá ttug sind
idir Alboin is Éirind
1955] béin fad mhíonbhois as mithidh
ler ndíoghrais féin fillfithir.- A mheic Úna, a ucht solus,
gé bheith oirn 'n-a fholtonus
leat tol mo chroidhe, a Chormoic,
1960] a bhile glan gégorrdhruic.- Clár Luighne acht a loighead duit
caith is cosoin, a Chormuic
tuig nach cleathrámh ar chan mé
's ná han ar leathchlár Luighne.
1965]- Maicne Chéin toir agas tiar
moluim dhóibh 's ní dímhiadh
tú dho thuill mar dhleaghar duit
treabhadh fad chuing, a Chormuic.- Fuil ríoChuinn na mbronntadh mbog
1970] is fuil Mhodha náir Nuadhad
do teilgeadh fa thaobh th'aighthe,
a chraobh dheirggeal duphghairthe.
- Ní fríth dh'easbhoigh Í Eadhra
céim do thréidhibh tighearna
1975] feidhm nar dearbhudh leath ar leath
do dheilbh dh'eangnamh is d'eineach.- Meadh Chormaic a ttráth troda
mílidh do chloinn Chearmada,
nó mac mearghlan Modha Néid
1980] nó eangnamh Logha a leithéid.- Ó tá Luighne ar láimh Chormuic
fríth lé liaigh a hothorluit,
tarrla ar láimh a leadha a luibh,
cóir a cneadha do chabhuir.
1985]- Re mac Céin ceingeoloidh mé
chundradh gan chead a sgaoilte;
bíodh ar searc rer-oile and,
ar n-eachd ó chroidhe ceanglam.- Tréighe ríomhná a méin Mháire
1990] d'einioch agas d'fhíornáire
ar bladh 'n-a huchd do hanadh
le lucht ban do bhreathnaghadh.- Suas go hinghin Mhaoil Mhuire
dá n-áirmhinn go haonduine
1995] a clú a gcuimhne dho cuireadh
crú Suibhne nír sáruigheadh.- Do chin Máire ar mhodhaibh ban,
céim mall is beagán briathar
fuairsi modha do mhebhuir
2000] d'uaisle fhola is d'airrgheanuibh.
- A Eoin Baisde, beir mheisi
libh fa thásg an tigheissi;
badh réigh mh'fhala san tigh thall
ribh, a chara, dhá gceanglam.Ceanglam
- 2005] Creach ag Luighne ó Leith Mhodha
cuimhne ar an chreichsi cheana,
creach ríogh as mhó ar íbh Modha,
rogha a ngníomh dhó fa deara.- Creach dh'iath Luighdheach do lámhoigh;
2010] Luighne leantar a n-iaroinn,
trom an bhreath ar iadh n-Éimhir;
déinimh chreach riamh 's dá riaghuil.- An bhfuil dídean a ndligheadh
ri creich ón mhuighsin Mhumhan?
2015] sí dhíonn do bhreith nír beanudh,
dleaghar díon ar chreich churadh.- Fine Céin an chreach luaidhim,
a gcéin ag teacht tar tóruinn;
ar luidh d'fhoirind ar aoineing
2020] maoidhim d'fhuil Oilill Óluim.- Do bhreith Chairthe is a cluinsin,
leibh, a Chaisil, an chreachsin,
do chreach do-chí san orsain,
an breath chosmhoil í at easbhoigh.
2025]- Creach ríogh ar chuimhne cluintear,
do dhíoth Muimhneach ní moltor,
Luighne do-chím gur chiontoigh,
tiocfaidh trínn cuimhne ar Chorcaibh.
- Tóir ó Thráidh Lí 'n-a leanmhoin
2030] gurbh áil cóir ón chrích Luighnigh
creach shluaigh 's a fios gá foghlaidh
connmhoidh Muaidh ó lios Luimnigh.- Siad a gcéin d'anmhain uaidhe
do ghlanMhogh Néid ní náire;
2035] mas sé as toil dar gcloinn Chéinne
ní boing bhéime ar mhoigh Mháidhe.- Do Chormac dh'aithle a n-umhla,
flaithbhile as oirdhearc n-anma,
ar ghairm ríogh do fhréimh Eadhra
2040] meanma réigh ag síol Sadhbha.- Ró teasda ar eachtra uadha
dá measdar ní meath dála;
sgaoilidh dámh fa iadh Úna,
lán súla riamh gá rádha.
2045]- Ní gan fháth fhuair a n-umhla
ó chách a n-uair an fheadhma;
leis a mbeirn do bhí a bhiodhbha
diongna in ní dh'fheidhm Í Eadhra.- Ríoghfhlaith re roinntear maoine
2050] dá díothludh ar bhoing mbéime,
maith fa roinn acht roinn tíre,
flaith fíre dhar ccloinn Chéinne.- Ealta hseabhuc dh'fhuil Eadhra
cuingidh le mbeantar biodhbha
2055] fáth narbh áil síodh na Samhna
tarrla dháibh díol a ndiomgha.
- Cormac re hucht gach aoinfhir
fa chonfadh a ngort ghábhaidh
dá féin as am dá fhéaghadh,
2060] dénadh clann Chéin ar chánoigh.- Tadhg mhac Céin re cairt chloidhimh
dá sdair as déanta deimhin
gur dhearbh sé sén a chinidh;
sgél dlighidh é dhá oighir.
2065]- Lámh tharrla ós fheidhm gach aoinfhir
Tadhg a mbeirn nó gur bhuadhaigh;
tig le tréan ó iadh n-Éimhir
triall dar éiridh séan sluaghaidh.- Tadhg ar fhoghoil re n-ógoibh
2070] sbairn 'n-a n-aghaidh narbh fhéidir,
budh thuaidh ar dtriall an óigir
trian cóigidh fhuair ar éigin.- Fuair dhá shíol sochor suthoin,
foda bríogh a n-a bhreathaibh;
2075] tiad ós aird ar dtriall tochoir
sochair Thaidhg ar iadh n-Eachaidh.- Dual dá shíol cách fa a chomhaidh,
gach críoch fa chánaidh cuiridh;
mór n-aird do iadh 'n-a aghaidh
2080] d'fhaghail Taidhg ar fiadh bhfuinidh.- Nír chuir suirghe ar cheand gcumuinn
tuir Luighne re léim glaineang,
mac Céin 's dá fhiadhach dh'fhearann
gealfhonn réidh grianach Gaileang.
2085]- Gnáth airrghi ríogh 'n-a ríoghfhuil,
síol an Taidhgsi 's dá ttréidhibh,
maicne fa dhíol do dheoraibh
síol leomhain d'aicmi Éimhir.- Sé dá mheas le mac Úna
2090] meadh chosmhoil mar do-chuala;
lorg Taidhg ar ghníomh do-ghébha
sgéla ríogh ós aird uadha.- Beith dána a deaghbhloidh dlighidh
Ó hEadhra tar chách cuiridh,
2095] teisd cháigh ós aird do fhoiligh
oighir Taidhg re ndáimh nduiligh.- Gasroidh órbh anta a n-iorghoil
fa Thadhg don mhacraidh Mhuimhnigh;
sgéla a theasd libh dhá leanmhain
2100] dearbhaidh sibh, a fhleasg Luimnigh.- Ró teisde ar ndul a ndaoirsi
nach roichid cur red chéimsi,
do chlú dá gcora i n-uaisle
fuairsi rogha ón chrú Chéinse.
2105]- Do shirthe ag rochtain rompa,
a Osgair Thighe an Teampla,
lór uaibh ar chách mar chionnta
buain iompa a ttráth na teannta.- Toil ag fear linn nach ludha
2110] do shreibh mhir fa mhadh Modha
sé ón teas n-a thráigh thana
Eas Dara ios táin dá thogha.
- Tug fáidh aithne ar a airghibh,
tairthe fa thráidh gach innbhir
2115] searg an chuain 's an ghoil gheamhroidh;
dearbhaidh soin Muaidh 'n-a minshreibh.- An ríoghfhuil ó mhuidh Mhumhan,
gá bhfuil ríoghdhacht 'n-a roghar,
sealbh in chlú dá druim dleaghar
2120] bearar crú Cuinn 'n-a gcomhar.- As fiu a ndáilid ó dheaghthoil
clú 'n-a gcároid nach cuirthir,
téid a mhéin re muir ttorchoir;
fuil Dhonnchaidh a gcéill cuirfidh.
2125]- Cách ag tnúdh le díol dáimhi
nír shín a gclú re chéile;
téid an clú dháibh a ndaoire
daoine láimh ler gcrú Céinne.- Fiodh dar lia bile is barrshlat
2130] tearc triath dá ttig a thromlot,
muna guais Goill dá n-iomlat,
coill fhionnshlat chnuais fa Chormac.- Arm cruaidh neimhmeirbh an naomhchroch
uaimh Ifrinn nó gur fhírchreach,
2135] sleadh do bhí ad chíoch mar chaomhthach;
saothruch fríth, a rí, an ríchreach.Creach ag Luighne.
- Ag so chugad, a Chormuic,
drud le fasgadh fochanbhruit;
2140] roimhe ad cheann do-chuaidh meise,
bhudh fearr an uair eileisi
Asam tuirsioch aniudh.- Ag so mhé dhuit, a dhreach ghlan,
gabh rinn a-rís mar ollamh
2145] lámh a láimh is cneas re cneas;
gan teas ní cóir an cairdeas.- Córuide réidhioghadh rind
ní hé a-bháin, a bhas tséghoinn
neach nach ordhruic gan ollamh,
2150] a Chormuic, do-chualamar.- Gidh maith damhsa, a dhreach mhálla,
do bhronnta is barr th'anára,
feirde thú ollamh agoibh,
a chnú ollamh fhíorabuigh.
2155]- A ghnúis ríomhálla, a rosg mall,
cubhoigh ribhsi é dh'fhulang
dá mbeath ainmhéin at ollamh,
a dhreach glainréidh, gan athollamh.- Rí Midhe agus Mac Coise
2160] sgél foirfe go bhfiadhnoisi
tiad, a Chormoic, ó chéile,
dob ordhruic a n-aimhréighe.
- Dob é a-rís críoch a gcogoidh
a ndíoghrais go ndeachodair
2165] Maoil Eachloind ios a ollamh;
ní leathroind ar labhromar.- Do bhí Fíthiol fada a bhfeirg
le Cormac mac Airt airmdheirg;
do-ní a mheanma do mheasgadh
2170] rí Teamhra do thréigeasdar.- Ar an ollamh as sé a bhrígh,
do-chuaidh iarruidh ón airdrígh;
síodh cheandoigh ór mhaith meanma
do cheannoigh flaith finnTeamhra.
2175]- Giolla Brighde ó Bhaile Í Néill
fa fheirg go Cruachoin gclaidhréigh
gor bronnadh réir tar riaghoil
d'ollamh í Néill Naoighialloigh.- Murchadh mac Briain eacht oile
2180] 's Mac Liag lán do chorroighe
tugsad annsacht darr-oile
gan fhallsacht 'n-a n-ionmhoine.- Ní bhiam réidh red rosg rionnghlan
a gcaidreamh ná a gceiliobhradh
2185] go bhfaghthar, a chleath Choradh,
breath Chathfaidh ó Chonchobhar.- Mar dho-rinne gach rí dhíobh
ó a-tá tú ar airrcchibh innríogh,
tú dhúinn bhus cuisle chroidhe
2190] cuirsi ar gcúl ar gcorroighe.
- Sé ar ghníomh do chor 'n-a chomhaidh
gach rí dhíobh dhá ndubhromar
dar leat do fhaomh Ó hEadhra;
nír ghlac acht taom tighearna.
2195]- Ríoghradh Éireann leath ar leath
ler gceirdni ag iomchor ainbhreath;
gár chóra dháibh iná doit?
fam rádha as cóir, a Chormoic.- Gabh meisi, a Mhuire, ar hionchuibh,
2200] a ghnúis dhiagha deighiomchuir,
a chroidhe ar nach feas formod,
a chneas lile leabharlag.Ag so chugad.
- Cionnaim a-nois cia ar gcara
a n-aimsir na heasbhadha
2205] dá mbeath mh'anocoil and
each 'n-a hanshocair oram.- Cia a-nos ó bhfuighinn an t-each
idir chlár Luighne is Luimneach,
ar meas tslóigh Ghaoidhiol is Ghall
2210] acht dóigh a haoinfhear agam.- Go dol go síol Néill a-nonn
go dtí Dia dh'fhéachoin oram
bead feasda choidhche dom chois;
toirnfe deasga mo dhíomois.
2215]- Ar n-aonchara a-bháin a-bhus
ní thig duini gan dúthchus
gé leam ríoghradh Teamhra thall
Ó hEadhra d'fhíorbhun accam.- A Í Eadhra, aigneadh fial,
2220] a chroinn do mhórchoill Mhaicniadh,
ná diult damh fan méidsi a-mháin,
éisdsi agus gabh mo ghearáin.- Ní héidir dhúinn dol a bhfad
ag so mhé dom chois cugad,
2225] a ghnúis tsliommall ghairthi ghlan,
fiondam haithne fat ollamh
- Do-bhér duit díol ar a hson
fa molfoid cách do chonnradh;
feirdi ar mbreath, a bhoisghil bhuig,
2230] nach each a n-aisgidh iarrmoid.- Ní hadhnáir dhoidsi, a dhreach sheang,
meas féin h'each agus h'inneall;
biaidh gan easbhoigh a luach libh
an t-eachsoin má luath láidir.
2235]- Do-bhér uaim ar an eachsoin,
ó tá orm d'uireasbhoigh,
do bhreith ghealghruadh gan ghoradh,
teannluagh a eich dh'adhmholadh.- Do-ghéan dán díoghraiseach dhoit;
2240] mairfidh so choidhche, a Chormoic,
dom chur suas, a chleath Chaisil,
each as duas don díoghraissin.- Girre ná sin saoghul h'eich
buaini an laoidh 's ní mar leithbhreith;
2245] cóir iarruidh séad ar a son
dá chéad bliaghoin do-bhéradh.- Ní móide go mairfeadh heach
a gcionn bhliadhna, a bhláth Muimhneach;
ós dó a-tám, a ghruadh ghairthi,
2250] dán na suadh ní sochaimhthe.- Dá dteagmhadh dhí dealg 'n-a cois
ar a rioth do dhruim dhíomois
creid dúnn, a dhreach mar lile,
heach ar ccúl do cuirfidhe.
2255]- Abuir riom, a rosg nuaidhe,
beir an rogha is robhuaine,
each dhuid agus deaghdhán damh;
neamhnár do chuid don chondradh.- Iomdha uaid go hÉimhear bhFionn
2260] do toghadh ar chlú a gcéimionn,
dual dh'fhilidh athtogha ort,
dlighidh deaghcara dúthracht.- Gan dul a gcath dá chionnsa
maith cheanchuim each Í Eadhra;
2265] fearr dá ghruadh gealmhálla grinn
a luagh deaghdhána díchill.- Maith an malartach mac Céin;
clú ar mhaoinibhgá mó deighcéim?
do gealladh dá ghnúis corcra,
2270] cúis nach mealladh malorta.- Inghean Toirrdhealphoigh, taobh slim,
bíodh liom ag déanumh díthchill;
a taoibh as dolta dhisi
mo laoidh mholta mhilisse.
2275]- Mar sin mhéadoighthear an mhaith
impidhe ríoghna ar ríoghfhlaith;
ordhruic an dá chéim cheiníl,
méin Chormuic ag Caiteilín.- Bíoth liom ar leithsgél mo ghníomh
2280] Eoin Baisde, bráthair mh'airdríogh;
do shíorthogha in eoil 'n-a am
Eoin ar bhfíorchara fionnam.Fionnam.
- Frémh na fíoruaisle fuil Chéin,
ní cuid don fhíoruaisle fhuair;
2285] cia in fhuilagus féaghadh féin
ar fhuil Chéin do-bhéarudh buaidh?- Geall ó uaisle adhbha hÍr
tarrla ar a nduasaibh do dháil;
ní bhí acht trom a bhfileadh féin
2290] ag ciniodh Chéin ar fonn bhFáil.- Láimh re tráigh ar gcor a chuart
do-chóidh ar nbloghadh a bhárc;
d'uaisle an anma fhuair ós écht
do hslécht don uaidh tharrla a ttrácht.
2295]- Échta ríogh ios ceana cáigh
díol a n-éarca dleaghar dhóibh;
iomdha biodhbha ag ciniodh Céin,
a dtiomna ghéill ighiodh n-óir.- Tréd féinniodh dan fuilngeach rí,
2300] ní fhuilngid ar n-éirghe laoi
do luaighil Í Eadhra é;
do bhuaidhir sé a meanma ar mnaoi.- Meic ríogh ar a rádha féin
ag díol a chána gan chóir;
2305] fios fiach í Oirill mar fhuair
do-chuaidh triath ós fhoirind óir.
- Líon troda um Chormac a ccuan
nar obtha dh'fhoghluidh re n-ádh,
do bhí ar ógaibh na gcleath ccaol
2310] saor do thógoibh teach ós trágh.- Líon ádha in mhílidh ón Mhuaidh
ní bhí a námha dílios dóibh;
tír biodhbhudh do chineadh Chéin
ag ionnramh ghéill igheadh n-óir.
2315]- Slat do lubhghort Thealcha Té,
mac Úna nach doirbh fa draoi,
rí dhar chuibhghe treabh Dhá Thí,
ní hí Luighne a mheadh dho mhnaoi.- Géill fhoghloidh ag dol 'n-a dháil
2320] tar Éirne ag torchor ghleoidh;
leabhair fhoirfe chinidh Chéin
d'fhilidh géill as coirche ceoil.- Líon ádha fa oighir Céin,
nach táinig go soighin sídh
2325] iomdha deighfhear dornchla óir;
deiriodh slóigh tholcha a dtír.- Ní fhúigfe fa oirear n-Ír
cúirte gan doighir 'n-a dhiaigh;
a-táid fiaghain fhoghla ar hféin
2330] géill ios fiaghoil Bhanbha Briain.- Tug a chrích 's a oighre uadh,
ar a dhíoth do-roighne rún;
ní hé an síodh uile dho iarr
giall ríogh dod ghuidhe ar a ghlún.
2335]- D'éis a chríche d'fhoghoil uaibh,
a dhícheall do chora a gcéill,
foigse a shean dod ghabhloibh gaoil
do mhaoidh fear adhbhair ar hféin.- Fiu a dtarrla do dhochar a ndáimh
2340] nach gabhthar a gcomhaidh gcóir;
lór féghadh filiodh ar hféin
do théghudh géill igheadh n-óir.- D'iarroidh fhírshreabh bhfoirfe bhfionn
do líon cliachdha um ochtoibh all,
2345] buinne caol am bhonnaibh beann,
raon 'n-a cheann ón choraidh chrann.- Iomdha rí umhal dot fhéin
budh díon do thuloigh an Trír;
meic ríogh ag luidhe fad láimh,
2350] díon cáigh a ngach dhuine dhíbh.- Feadh do dhiomdha um n-oirear n-Ír
ní loighfeadh a bhfiodhbhaidh féin
gérbh fhada fear adhbhair uaibh
ar adhbhuidh fhuair nír bhean béim.
2355]- Bró fhéinniodh narbh obthach n-áigh
dá féaghoin nír dholta dhóibh,
nír bheag do chor anma ar hféin,
ar a son féin tarrla tóir.- Omhan do dhonnadh fa dheoigh
2360] le bhfoghthar don ollamh uaibh;
deargfoidh file agus fuil Chéin
a bhfuil do mhéin ghile ad ghruaidh.
- Uatha ní tigthear le tóir
do n-uagha le dtiltear tír;
2365] leig dod dheithfir ar fheadh n-áigh,
beirthir ar dháil na sleadh sídh.- Rí dá ndleaghair inis Ír
do bhí a deabhaidh libhse a láimh;
do shaoil giall na n-idheadh n-óir
2370] gur chóir dhá chineadh fiadh Fáil.- A mheic Úna nar ér sgoil,
a ndúthchus gé léigthear libh,
cuirid sin a míne an mhuir,
fir nar chuir fan ríghe ribh.
2375]- An fhearthoin nach bhfaicthear fóibh
do haithneadh ar thealchaibh túir;
néll ceatha fan madh ós Mhuaidh
do an 'n-a bhuaidh eatha ar úir.- Feadh taisdil na sroth mun Sídh
2380] ní fhacoigh acht clocha cuaigh;
d'éis tiomchoil na learg mun Léim
ceard féin ní iomchair a bhfuair.- Ioth a dtalamh, teas a ngréin,
na tairthe ag meabhsain fan Muaidh;
2385] fiu ar chuir dho thoradh a dtír
muir mhín do bhlodhadh a bruaigh.- Ua Oiliolla in earrla naoi
ní soigheaphtha in bhearna a mbí;
fear fine dhon fholoidh é
2390] sé ag foghoil tighe Dhá Thí.
- D'éis a bhfoghla ar fionnmhuigh n-Ír
gan adhbhar diomgha 'n-a ndeoigh
gár bheag dh'ionnramh chean ó gCéin
sreabh nach éir tar fiodhradh bhfeoir.
2395]- Teacht a-niu le comhaidh gcóir
fiu a cheart ar tholaigh in Trír;
tabhairt theannál tre theagh tTáil
náir do leannán na sleadh sídh.- Croinn dhírghiis doighirthe dhe
2400] a sgríbhni ar tholaigh Dá Thí;
sleadh chaol ler toghladh in Traoi
le saor an chraoi omnadh í.- Méin Chormuic 's gach dhuine dhíbh
ar thoirbheart ndoiligh do dháil;
2405] iomdha orrudh cruidh do chléir
d'fhuil Chéin ag donnadh re ndáimh.- D'fhonn ágha ar fhéinnidh ó nDuach
do éimhidh a chána ar chách;
re héara nach bhfuair ó iath
2410] do-chuaidh triath ó nÉanna ar áth.- Buighne cléire ag dol 'n-a dháil
ag cor chuimhghe ar réidhi an raoin;
beiridh do sgoil ar chloinn Chéin
a-moigh féin nar thoill re a ttaoibh.
2415]- Ar tteacht roimhe um cholbha cuain
a gcoinne Cormuic do-chóidh
do mhaoidh bean go raibhe a-réir
ag faire ghéill na n-eadh n-óir.
- Oighre Céin nach donnfa draoi
2420] d'éis choimhghe tholchadh Dá Thí
nírbh é a thráth dh'Ó Eadhra é
sé re gcách san bhearna a mbí.- Caor shlóigh nach bhfoghar gan fhíoch,
nach taobh comha na gcóig n-iath,
2425] laoich dob ordhruic n-anma ar áth,
ar sgáth Chormuic tharrla a dtriath.- Géill fhaghludh le heighir Céin
d'éis a fhaghla um oirear mBriain;
iomdha bráighe a mbeirtigh sróill
2430] leigtheir le fóir Gháille ón ghliaidh.- Síol gCéin as orrdhruic um ól
gá céim don oirbheart nar fhéagh?
fir dhan tréidhe dámh do dhíol,
ní nár dhá síol féine a bhfrémh.
2435]- Béin ón ainnirmhín dob áil
céim tar Chaiteilín do-chuaidh,
suil fhuair file aithne a heoil,
neoil ghairthe tre ghile an ghruaidh.- Bean don fhréimh Raghollaigh riamh
2440] um réir daghollaimh gan díon,
gé bheith sí a n-éigion bha n-iarr,
nír léigiodh cliar dhí gan díol.- Inghean Toirrdhealphaigh, taobh seang,
ó a sgoithleaphraibh gach craobh chorr
2445] eala neamhdhoirche as bhláith barr,
an mhall thláith dhealbhghoirthe dhonn.
- Bean le bronnadh fhailgheadh n-óir,
ler haingheadh goradh a gruaidh
a gceand chléire suil do-chóidh,
2450] geall ó mhnáibh a fréimhe fuair.Frémh.
- Fada re huaisle cland Chéin;
a-táid re hathoidh n-imchéin
ag cathochodh thiar is toir
bha sgathachadh bhfial bhFionntoin.
2455]- Ó dho chuirsead cath Crionna,
leomhoin go gcruas gcoimhlionga,
laoich fhromhtha ar nar cinneadh cath,
nír filliodh orrtha i n-énrath.- Gérbh iomdha cath is cogadh
2460] go fóill riamh a rabhadar,
croinn ós fheadhoibh tholcha Táil,
nír mheabhoidh orrtha i n-éancháil.- A-tá cogadh nuaidhe a-niodh
ar hsíol gCéincóir a mhaoidhiomh
2465] nar iomchrodoir roimhe riamh
fiondphobal mhoighe Maicniadh.- A gclú gé do-chóidh a bhfad,
as sé an cogadh nar chleachtsad,
sluadh ogal céillidh connla,
2470] cogadh éinfhir ealadhna.- Gin go ccoisgeadh clanda Cuind
síol gCéin mheic Oilill Óluim,
coisgfidh mé iad um aonur,
siad re a ré gan robhaodhul.
2475]- Do cuiriodh oroind, más fhíor,
beagán d'fhuighlibh tre fhairbríogh
do rádh re caithbhile ó gCéin;
aithrighe dhob ál aindséin.- Tarrla dhúinn 'n-a dheaghoidh sin
2480] bha cheand gcorma uair éigin
bha dhán bhadh céillidh gcomhráidh
glór bhar éirigh iomorbháidh.- Do labhros, gér bhorb an bhreath,
mar do bhí mh'indtinn uaibhreach,
2485] gan oirrim cháigh dá chéile
re coindil Cláir Choirrshléibhe.- Fine Chonoill is cland Néill,
tairrngeartoigh Éiriond iaidséin,
fir chumoind fa cruaidh gcogoidh,
2490] urroim uaim ní fhuarodair.- Ní um gabh eagla rompa riamh,
síol gConchobhoir, cland Uilliam,
ná síol lond toirbheartoch Táil,
drong fa hoirbheartach n-iomráidh.
2495]- Síol na gColla gidh iad and,
cland Charrthoigh chríche Frémhann,
nó Gearaltoigh grádh gach fhir,
deaghaltroimh na ndámh nduillidh.- Cath oirbheartoch Aodha Finn
2500] do-ghéabhoind uathoibh uirrim,
's ó amhsoibh Éiriond uile,
gasruidh mhéirsheang Mhaonmhuighe.
- Nír éisdios le hÓ nEadhra,
bím teand ar gach dtighearna,
2505] fear do ghabh le cabhoir gcáigh
cor 'n-a aghoidh dob éagcáir.- Do-rinde mé is mac Úna
troid dob fhachoin iomthnúdha
far éirigh fearg na flatha
2510] dar cheard déinimh deaghratha.- A-tá sind ó sin a-le
a ngoil chogoidh re chéile;
biaidh a-rís róinn gan ghábhodh
grís as chóir do chombádhadh.
2515]- Guais as mhó le clandoibh Céin
gidh lán Leath Cuinn dá ccaithréim
tachor ruind do rígh Luighne;
bím fa chuing a ccomuirghe.- Beith mar do bhámar roimhe
2520] réidh a haithle ar n-oirbheire;
mó as fhondmhar in geall do ghlac,
fearr an condrodh do Chormac.- Muna mhaithe gríobh Gailiong
damh a ndearnas d'uraidheall
2525] gidh fiu ar n-agra ar Ó nEadhra,
ní bhiu ag tagra as tighearna.- Dá ndearnoinn, mar nar dleacht damh
trom ar oide na n-ándradh
bím féin um fhaghail gun fhior,
2530] céim 'n-a aghoidh ní héidior.
- Gus a-niu as tráth dá thuigsin
dá gcreidiodh an Cormoicsin
a thoil gen go dtabhoir dhamh
cor um aghoidh ní fhédfadh.Fada.
2535]- Beiriodh easaonta d'fhuil Chéin;
d'easaonta ní fhuil 'n-a ndiaigh
nach bí a ndíon 'n-a bhfoltoibh féin;
síol gCéin ní gontoir a ngliaidh.- Síol gCéin gan fhaloidh gan fhíoch
2540] gá réir nar thabhaigh dá ttriath?
díol sein 'n-a ndearna dhá ndíoth
do-gheiph síoth Í Eadhra dh'iath.- Mór ndaoirchean ndoilidh 'n-a dhiaigh
nar saoileadh do shoighin shídh,
2545] rí 'n-a cheann gan chabhair hslóigh,
tóir as fhearr ler thabhoigh thír.- Laoich ag géarughadh chleath gcaol
gach treabh fa éanomhan uadh;
do-rinne toil na tTrí tTriar
2550] an chliar do bhí ag goin a ghruadh.- Fiu an aisgidh do chuir le cléir
a ghoin a n-aisgidh nach bhfuair,
díol a érca dh'ighibh óir
do-chóidh dh'fhilidh échta uaidh.
2555]- D'éis a échta um fhionnmhagh n-Ír
dob iomdha déra gá ndáil;
cuirid laoich ós línibh cuaigh
maoith fa uaigh mhílidh ar mnáibh.
- Go cneadhoibh ní léigthear liaidh
2560] a n-éigean go mbearar buaidh;
do dheithfir fheadhma ar fhuil Táil
narbh áil goin Í Eadhra dh'uaim.- Ní adoimh deaghdhath re ndáimh,
ní casmhoil is Cormac féin;
2565] ag so a bhfoil gan adhnadh uaidh,
goil a ngruaidh fhoghladh ní éir.- Cáin ríogh gach talaimh dhar tháith
mar dhíol a sgoltaibh a sgéith;
do caoineadh uaidh an t-éacht laoich
2570] le bhfuair ghaoith dá chréacht a gcléith.- Rí dob eighir ar iath n-Ír
'n-a gheimhil nó gur dhiall dáibh,
go díol fhiach a fhileadh féin
triath ag féin Lighean a láimh
2575]- A gcumhoil ó othar fhuair
a thochmharc le tuloigh mBriain;
beith ba fhleigh an bhrogha ós Bhóinn
do fhóir neimh a ghona ón ghliaidh.- Mór n-eachtra nach adhbhur rúin
2580] ar Chormac fa cheantoibh cáigh
sgeoil naoidhi dá gcleith ag cléir
go breith ar fhéin Daoile dhóibh.- Dob fhiu in cleachtadh faghla fuair
nach beantar le hadhbhaidh n-Ír;
2585] sirthear le fear ceart í Chéin
do bhean chéill do theacht a dtír.
- D'fhoghoil a gcleachtadh do chuir
don eachtra go ttabhair toil;
nó gur sireadh triall do thoigh
2590] nír loigh riar an fhileadh air.- Aoidhe ní fhuidhe 'n-a ndiaigh,
na maoine chuirid le cléir;
doilidh boing fa dhuais do dháil
is guais re ndáimh ar chloinn gCéin.
2595]- Ná bí feasda dh'adhbhuidh fhuair;
do neartsa tharrla ar gach taoibh;
do cuireadh fear h'adhbhair uaibh
do bhuain chean dá gabhloibh gaoil.- Tiltear le neart Inis Ír,
2600] as a cheart do dhlighis dóidh;
ní bhéarudh sein bhreith le báidh
fáidh a-deir do bheith ós Bhóinn.- Mór bhfoghluidh 'n-a orroidh uaibh,
a Chormaic, le gceangoil tír;
2605] tarraidh triath dot fhaloidh n-óir
gur thabhoigh chóir ar fhiath n-Ír.- Sgeoil t'fhoghla ag gach duine dhíbh
ar shuidhe san adhbhaidh fheoir,
suan ón bheirn san oidhche ar hféin,
2610] a bhfeidhm féin ag coirche cheoil.- Goin budh roibheag ar áth n-áidh
a hoiread gan táth dá thír,
gan tarbha a ngoin t'fhoghluidh dh'uaim,
mar soin dar fhuaidh d'adhbhaidh Ír.
2615]- A nguais t'adhnoidh ní tearc tír,
a Chormuic nach cleachtann chlúimh,
uaimh hsídh do fholoigh ar hféin
ní léir tír ó dhoighir dhúinn.- Lucht eolois mar thriallae a ttráigh
2620] 'n-a ndeoraibh fa chliathmhadh Céin
ag so a bhfoil gan adhnadh uaidh
goil a ngruaidh fhaghladh ní éir.- Iomdha airrghe foghla fúibh,
a Chormuic ler toibhgheadh thír,
2625] ní leigeadh daoibh h'aphra dh'uaim
na saoir do fhuaidh adhbha Ír.- Roinn choinnmhe ar thobroibh ós thráigh
dot obair, a oighre Céin;
iongnadh le mílidh airm óir,
2630] gairm óil bha fhírshreibh ar h'fhéin.- Dóibh ar-aon as ionann méin,
a ngaol ris an sriobhmhall sídh
cosmhail í ret ealta shlóigh,
ní bhí Bóinn re teachta a dtír.
2635]- Cleachtthor an t-éagnuch ar h'fhéin,
gach énshruth a n-easbhoigh lúidh;
maoidhidh fear tar aisgidh n-óir
an tsreabh fóibh d'fhaigsin a húir.- Gan chomhlot oirir dhar fhuaidh
2640] do Chormuc as soighin sídh;
srotha tiorma ag triall ó thráigh
do bháidh do dhiomdha ar fhiadh n-Ír.
- Tar fionnshruth feacthar a mbarr
do cleachtadh na bhfiodhbhadh pfionn;
2645] ar ndol tre chíghibh cíogh gcorr
braon trom 'n-a línibh ós lionn.- Faoidh bhionnshruth a ccomhar chiuil
le foghar iongnadh gach eoin
geall re haisgidh na sreabh sídh,
2650] fear lín ag claisdin a gceoil.- Maoir thobhaigh ar hsealbha a hsean
d'Ó Eadhra nach cogoil crodh,
aithreach ar fhiar d'fhéigibh feadh;
rian na sreabh ní héidir dh'or.
2655]- Siad ar ceilt um oirear n-Ír
na hoirimh ar mbreith a mbuaidh;
nuall treaphthoigh ag cosg a gceoil,
eoin n-a ttosd ós thealchaibh tuair.- Caithfid dola a n-aisgidh uaidh
2660] na srotha a ngaisdibh ag gréin,
ar áitibh sreabh achaidh Ír
fear lín do dhathoigh a dhéoir.- Croinn toraidh an mhuighe ós Mhuaidh
do chobhair mar chuirid súil,
2665] ní dhligh guidhe re cloinn Chéin,
coill nach éir a huille dh'úir.- Do íoc mar soin comhlot cáigh
ag sgoil ar Cormac do-chóidh;
gonoidh file grian in ghruaidh
2670] tar bhuaidh ngliadh na hidhe óir.
- Mall ghabhoid bha échtmhuigh Ír,
ní sgaroid re sgéloibh cuain,
ealbha i ngach éineing dá fhéin
béim Í Eadhra ar Éirintt d'uaim.
2675]- Inghean Toirrdhealphaigh triall mall
a riar do oirbheartoigh fhonn;
as a fíonfhuil a-tá a teann,
geall mhná re ríoghoin ní ronn.- Le mbí orra d'ainbhreith dhruagh
2680] cairdi do dhola ar a ndíol
d'fhuil Raghollaigh nír chleacht cliar,
tearc riamh acht daghurroidh díobh.- Cliar nuaidhe do dhéine a duas
ní théighfe a gruaidhe mar ghrís;
2685] sgol ar Caitilín ní cás
fás daighceiníl gá bladh bhíos.Beir.
- Ná bíodh athtuirsi ar fhuil Chéin
go brách ná braithtear iaidséin
na laochraidhe dhar chóir cion;
2690] maothchroidhe dhóibh ní dlighthior.- Ná bíodh orrtha, aithnim díobh,
ró athtoirsi nó iomshníomh,
ar gcuimhne ar a ndeacroibh dáibh,
tre bheartoibh duilghe an domhnáin.
2695]- Dámadh hé bhudh fhachoin dáibh
dúthchus a n-aithreadh d'fhágbháil,
laoich ghoimheamhla ar nar ghnáth béim,
nírbh fháth doimheanma dhóibhséin.- Ní cás dóibh dol ó a ndúthaigh;
2700] dénoid dál in mhurrdhúchoin,
laoich as rodhocra a rinn áidh,
re linn anshocra dh'fhadháil.- Murrdhúchoin an mhara gloin,
bí faoilidh fead an gheamhroidh;
2705] fraoch doininne a gcás ní chuir
go fás shoininde samhroidh.- Mar mheasas cabhair chuga
re dteacht síne samhrada,
ar bheochroidhe 's ar mhéid mir
2710] téid a eolchoire aignitth
- Cuid oile dá airrghibh soin,
bí fós ar feadh an tsamhraidh
doimheanma do ghnáth dhá ghoin,
do sgáth ghoimheamhla an gheamhroidh.
2715]- Do mhac Céin as samhoil soin,
én ceannsa in chroidhe shuilbhir,
críoch d'athardha fan seang sriobh,
um cheann atharrdha a aithriotth.- Do fuilngeadh leislór do phéin
2720] ainbhreath chniochtGhall chláir riNéill
mun gcrích gcoirmthe do fhóir Art
a ndóith go bhfoighthe furtacht.- Le Cormac do cuirthi a mbríogh
a bhfaghbhadh d'urchra is d'imshníomh,
2725] an faghlaidh far mhín an mhuir,
ag anmhoin le sín samhroidh.- Do caitheadh re ciniodh Céin
an geimhreadh uathmhar aigmhéil;
'gearr uainn an téarma tuirsi
2730] ní huair dhéanmha doghuilsi.'- Rug orra adhbhur meadhra,
tréigthe dóibh an doimheanma,
laoich nach doimheallta ag díon chruidh,
an tsíon tsoineannta hsamhruidh.
2735]- Ag so a-rís a n-a riocht féin,
móide as ionghotha iaidséin,
bha bhile suaimhneach Sionna
fine uaibhreach Oiliolla.
- Dá bhríogh sin nar dhénta dháibh
2740] run a n-athtuirsi dh'admháil,
roshlóigh gan fhear a n-obtha,
ar feadh anhsóigh iasachda.- Ní fhuair riamh Gaoidhiol ná Gall
córoide anbhuain d'fhulang
2745] fachoin roimheadhra um ráth Breadh
nach fáth doimheanma a dheireadh.- Gá beag sin dá chor a gcéill?
meadhair Ghall um ghort ríNéill
téid dáibh ar neamhghlóir a-niodh;
2750] as seanmhóir dar cóir creidiomh.- Do bhídis féin riamh roimhe,
fian Ghall um ghort Laoghaire,
críoch armruadh na sídheas sean,
ag dímheas glanshluadh Ghaoidheal.
2755]- Na breatha do-bheirdis Goill
ar Ghaoidhiolaibh chláir Chriomhthoinn,
faolchoin ris a dteith gach tonn,
dá breith ar laochroidh Lonnantt.- Cóir a fhala ar oighir Céin
2760] mar táid Goill na ngníomh n-aigmhéil,
méinni saoirfhear far cóir Colt,
ó fhóir Ghaoidhiol a nguasacht.- Ceilt diomgha, taibhgheoir toile,
inghreim sreibhi siobhloighe,
2765] teagar gach tíre a mbearna,
dreagon sídhe seinEamhna.
- Ná braithtear maoith 'n-a meanmain,
inghean taoibhgheal Toirrdhealphoigh,
an ghég chruithgheal nar char locht;
2770] ní gar nach bhfoighthear furtocht.- Cosg fuatha, fadógh goimhe,
díochor sriobh, súr iorghoile,
dídean cean téchtmhagh tTeamhra,
bean échtmhar nach infheadhma.
2775]- Dia do chongnamh le Cormuc,
fear nach clos do chogarlot,
gég do shlógh mhearrdha Mhumhan,
sógh meanma do mhédughadh.- Dóchoide deighrí nimhe
2780] do chungnamh ler gceinnphile
neamhthoil Dé nach dearnadh leis
sé gur dearbhudh 'n-a dhíoghrais.- Ó aois naoighean gus a-nois
dé thárroigh tréan a dhúthchois,
2785] grás Dé dá choimhghe ar cheanoibh,
sé don Choimdhe ag creideamhoin.- Mac mheic Oilill nar char crodh,
creideamh dhó dho Dhia athor
damhna a luaidh tar chaomhchloinn cCéin,
2790] na saorchroinn nar thuair toibhéim.- Ós do Dhia tárruigh treisi
codhnach an chláir Luighneise,
tréigion Dé dhó ní dlighthir,
an té as mhó as a muinighthir.
2795]- Tuigthe (dh'airghibh oighre) Chéin
go dtarrla Dia dá dheighréir;
rath Dé do dheaghbhronnadh dhó
's nír neamhphronnadh é uadha.
- An flaitheas fhuair Ó hEadhra
2800] do chách ní cúis dhoimheanma
a huchd chodhnoigh cláir nimhe
foghnaidh dháibh mar dheirbhfhine.- Gé a-tá ar breith dh'oighre Úna
cur as dá aos iomthnúdha,
2805] go mbeid soin is sé dh'éantoil
acht toil Dé ní dingéntoir.- Tig ann d'airrgheanoibh flatha
nach díoghoil a dheacracha
le féin gcrannruaidh cláir Luighne
2810] d'anbhuain cháigh dho chomairghe- Mar tá cuingidh chláir Shligigh
ionmholta as a fhoighidin
clú ar thoirbheartoibh do thoill sin
tar chloinn oirbheartoigh Éimhir.
2815]- Tuilltear leis a láibh feadhma
gen gur thréidhe tighearna
clú teagmhála fa chlár Cuinn
lámh eadrána gach anbhfaintt.- Gé bheith dóith gá dénamh dhe
2820] fa chuid don chríchsi Luighne
nírbh iongnudh dá chéibh gcladhoigh
fionnmhagh Céin fa a chomhadhoibh.- Mar dhírgheas claon na córa
an macsa mheic Onóra,
2825] do roimhéadoigh fiar na bhfeadh
coimhédoigh giall na nGaoidheal.
- Do laghdoigh sé na sreapha,
do mhéadoigh na maighreadha,
do-ní mionshrotha don mhuir
2830] rí Fionnlocha dá fhéaghoin.- Ní hiad a-mháin do mhédoigh,
tairthe an talmhan troimthrédoigh,
do-ní an flaith gá mbí ar mbunadh
gach ní maith do mhédughadh.
2835]- Cóir do Dhia gan chor 'n-a cheann
bha bheagán d'aoibhneas Éireand;
sduagh fhionnardghlan ó thigh Tháil
nír dhligh ionnarbadh dh'fhagháil.- Mac Úna nar eitigh fhear,
2840] dóchoide Dia dá dhídean
nar thúir sé fholoidh dh'fhadháil;
omhan gan é dh'ionggabháil.- As sé as aonghuth dhá fholt slim,
rath Dé nach cóir dho choigill;
2845] riar sgol dá aithle aigi
toil an chaithmhe as córuide.Dia do.
- Mithidh déanamh cuairte ag Cormac
cuingidh Luighne na learg mín,
crann ós fhiodhbhaidh d'fhine Eadhra,
2850] bile dh'iobhraibh Teamhra in Trír.- Seachna codhnaigh chinidh Mhodha
meisdi an tí re dteagfodh sé;
dóith as fhearr ní fhuidhi aoinfhear,
ceann uidhe na n-aoidhiodh é.
2855]- Fad na treimhsi a-tú 'n-a fhéagmhois,
éanbhrath céile chríche Fáil,
lór do thúr fhaludh dom aithghein,
tamhan a húir thairthigh Tháil.- Ní hurusa dh'éis a chleachtaidh
2860] a gcéin uaidh go n-anfadh fear,
bile coirmthe mórchlann Modha,
lóchrand oidhche bhrodha Breadh.- Deacroide dhuinn déanamh thairis,
tearc a chomhmaith dho chleacht sinn,
2865] meic ríogh nach cuirthear re chéimibh
do shíol cruithgheal Éimhir Fhinn.- Gé a-tá mé re hathoigh d'aimsir
a n-éagmhois Cormuic mheic Céin,
a ghrádh um chridhe do caomhnadh,
2870] an bile nár saorghlan séimh.
- Dob fhiu ar ndúthchos re dhreich maorrdha,
mac mheic Oilill airgeas tír,
gan bheith do shíor uaidh ag anmhoin
an ghríobh ón Mhuaidh mhallghloin mhín.
2875]- Tuigeadh féin an fáth fa bhfoilim
feadh treimhsi gan triall dá fhios,
ar mbuain ó chomhghar a chéile,
gruadh donnghlan as séimhi slios.- Ní thréigfinn ar adhbhur oile
2880] earrla clannúr dan cóir toil,
beantor sind le sluaghoibh Danar
gur uamhan linn aghoidh air.- Do-chuala gur cuireadh eision
d'imlibh corra críche a shean
2885] gá ní bhudh doilghe do dhéinimh?
rí Luighne nar éimhigh fhear.- Dá bhrídh so do seachnadh linne
leannán éigeas innsi hÍr;
go mbiadh dar n-égnuch dob easbhuch
2890] ciabh na ngéagbhoth seasmhoch sídh.- Ó a-táid Gaoidhil do ghuth éinfhir
ag athchor Ghall nguirt na bhFionn,
's na slóigh ó lios Eamhna d'fhéagsoin,
d'fhios Í Eadhra as éasgaidh ind.
2895]- Dóibh a-rís ní racha Cormac
céim do dhruim a dhúthchois féin,
fian Ghall 'n-a aghaidh fa aonchuing,
croinn toraidh do chaomhchloinn Chéin.
- Dá dtí dhínne dol in uairse
2900] fa iath Muaidhe na madh nglan,
fonn maoithréidh as uaine oirir,
aoinchéim uaidhe as doilidh dhamh.- Dá roisiom a radharc Cormuic
clódh uaidhe ní fhéadfa sind,
2905] fear as treisi ar ghníomhradh glaisreann
seisi síodhbhrudh bhfairseang bhfionn.- Leomhan éachtach d'fhíonfhuil Mhodha,
múr doileagtha as daingni rún,
fear as roiréidh bha riar bhfileadh,
2910] ciabh chloidhshéimh na n-igheadh n-úr.- A aircctheoir cniochtGhall, cosg a bhfoghla,
feithmheoir baoghoil Bhanbha Cuinn,
caor bhuaidh ar chéimibh a gcathaibh,
féinnidh go ngruaidh ndathaigh nduinn.
2915]- Fear as mhaorrdha a measg a theaghlaigh,
triath Luighne re lingthear sluadh,
béim foladh ó aon ní foghar,
raghaidh saor ó ghorudh gruadh.- Ar chaoineas, ar chomhrádh dtaighiuir,
2920] tearc aoinfhear a aithghein sin;
dá mhéad dáileas um cheann gcomhráidh
fearr áineas an donnbháin dil- A ua Oilill mhóir mheic Mhadhnois,
méad h'anma ní hiongnadh dhuid
2925] 's a dtig uadha thríbh do thonnoibh,
a mhír chruadha an bhronnuidh bhuig.
- Más cúis mhórrtha dod mhac samhla
seachna béime, a bhruinne seang,
's gan teacht re haoinfhear bha bhfuighthe,
2930] tearc Gaoidhiol badh cuirthe ad cheann.- Fuarois céile as chosmhoil doitsi
díth maoine ní mhothuigh sí;
cóir teacht le a tréidhibh a-nalloin
searc gach éinfhir annaimh í.
2935]- Dual do bhanua Briain mheic Eoghain
éigsi Banbha do bheith lé;
tarrla ar gach taobh d'fhíonnchloinn Fhearghna
craobh do ríoghchoill Teamhra Té.Mithidh déanamh.
- Gabh mo chosaoid, a Chormuic,
2940] a ua na ríogh ro-orrdhruic,
a shlat amra do chlár Chéin,
a lámh tarrla gan toibhéim.- Dom chosaoid dá-ríribh ribh
táinicc meisi ar cuairt chugaibh,
2945] a bheangáin do chineadh Chuirc,
a leannáin fhileadh n-orrdhuirc.- Tugsad uaisle cláir Chonnla
cúl rinn in t-aois ealodhna;
a chaor bhuaidh ar chách a gcath
2950] in tráth nó in uair dá égnach.- Clann nDálaigh is daghfhuil Néill
do-chuadar uile dh'éinmhéin,
a ghéag nach bhfaghair folamh,
a n-aghaidh na healadhan.
2955]- A thriath laochraidhi Luighni,
doid as cóir ar ccobhairni,
a shlat théagair ón Mháidh mhoill
ní cóir gan fhéagain oroinn.- A shlat réidh ó Luimneach Luirc,
2960] a bhile do lár lubhghuirt,
a ré lán in taoibh thalloin,
ní dán daoibh do dhearphamoir.
- Cuimhneach uaisli chloinne Céin,
a lámh nach toilleann toibhéim;
2965] cuimhneach tú do mhuigh Mhodha,
ní fhoil red chlú comhrogha.- A dearmad nír mhéaduigh mé
an ingheansoin Maoil Mhuire;
éasga glan finntighe Floinn,
2970] gabh a himpidhi oroinn.Gabh mo chosaoid
Isam sgítheach aniu a nGleann Fhiadha a mBaoidhiollchaibh. Ag sin doid a Chormuic Í Eadhra ogus sgoth leis ód chaomh ód charoid Tuathal O hUigintt, & ní fheadar cia do-ríne an dán beagsa ro sgríobhus daoibhsi go fóill.
- Díoghruis chomainn ar Chormac,
earrla fiar na bhfochanshlat,
re a dhreich náir dtroighfhearrdha dtais
budh báidh doidheaghla ar ndíoghrais.
2975]- A dhíoghrais do dhruim thoile
ceanglais a hucht ionmhoine;
re a bhais gcorrshaoir ndéadla nduinn,
's an chomaoin chéadna ceangluim.- Briocht seirce as iomthnúdh dh'ainnribh
2980] 'n-a ghruaidh línigh leaphairghil,
's re gcuirthear teannál fam thoil
ó leannán chruithgheal Chlároigh.- Fáth ar gcumoinn re a chúl bhfann
ní thigim ní thig thoram
2985] dob é ar gcédannsa a ghruaidh gheal;
ní fhédabhsa uaidh m'aigneadh.- Dá mbeith gan adhbhar oile
agam dh'fhadógh m'ionmhoine,
d'fhine Gaoidhil bhrogha Breadh
2990] rogha gach aoinfhir eisean.- Mar so charoid a chiabh lag,
buidhne neimhneacha námhad,
's ní ró ceana é acht omhan;
sé fa-deara a dheonaghudh.
2995]- Do ghuais reann a rinn feadhma,
d'iolfhaobhraibh lann loinnearrdha,
mór n-uair as taibhgheoir toili
fuair d'aimhdheoin an ionmhoine.- Do thabhoigh Cormac mhac Céin
3000] ar foghloidhibh fuinn tsaoirNéill
barr ionmhoine nach iarr sin
a ngrian iorghoile is éigin.- Más ar tharbha téid an grádh
ar mhuirn nó ar chion nó ar chomhrádh,
3005] filidh cláir naomhthabhuig Néill,
is cóir aoncharuid eiséin.- no ar teasdaibh nó ar tréidhibh ríogh
nó ar díochor uilc nó ainbhfíor
nó ar cléir nduasoirrdhreic do dhíol
3010] as céim uasoilmheic airdríogh- nó ar bhriathraibh tearca tromdha,
nó ar mhaith nó ar mhéd mbaromhla,
nó ar buaidh ndealbha mar dhleaghar,
fuair Ó hEadhra a uaisleaghadh,
3015]- nó ar clú nó ar uaisle a fhola
a-táid cách dhá chomhthogha,
nó ar chor gcliachdha um chrích a shean
nar iartha a díth do dhéineamh,- ionann charoid a chruth nár
3020] an chaor charud nó an compán,
nó mná seangleabhra gruadh nglan,
nó sluadh feidhmfhearrdha foghludh.
- Caroimse ar an ngcor ccéadna
mar chách a chruth fíréanda,
3025] ua saoirÉimhir dá bhfhiar fiodh,
aoinfhéinnidh gliadh na nGaoidhiol.- Luach ar n-annsa dh'Ó Eadhra
fríth uaidh dh'aoibhneas oireaghdha;
díol luaidh an bronnadh do-bheir
3030] nach fuair ollamh a aithghein.- Muna cumhachta cloch mbuadh
nó ilcheol n-iomdha n-ionnfhuar
tar shlógh mBanbha na dtreabh dtais
ceadh as damhna don díoghrais.Díoghrais.
3035]- Fáth cumhadh ag crích Luighne
an ghuais fuair, fáth rodhoilghe;
do bhí ag tuar dérchumhadh dhí,
néllphudhar mo-nuar uaisdi.- Ógbhadh Luighne lán do ghoimh
3040] tre ghuais bháis bhiodhbhadh Forbhuir,
lán an deorchuire ó Dhún Cuirc;
as túr eolchuire d'aghaint.- Guais bháis do bheith ar Chormac
mhac Céin barr na mbogroshlat
3045] tuar mímheanma druim ar dhruim
do chloinn ríEadhra ó Fhréamhuinn.- Bheith lán do ghuasacht ma a ghoimh
fiu an chomaoin do chur orthoibh,
clanna úirEadhra ó iath Bhreadh
3050] fan fiar clúimhearla coillteadh.- Tre lár sluaigh ar son na nGréag
meinic do cuireadh croimshdéad
uile tar a sursainn siar
le hursoinn muidhe Maicniadh.
3055]- Ag díon a oighreachda ar oil
meinic do dhearg a ndebhthoibh
lann chruaidh as goirméidiodh glas;
fuair doirbhéigion fan dúthchas.- Tadhg Buidhe le mbiathtaoi broin
3060] an tan do thuit a bhráthair,
planda saor dóidleabhar dil
dob óigleanabh craobh Chaisil.- Iar tTadhg mBuidhe barr Clochair
do shuidh síol cCuinn Chéadchathaigh
3065] a ccleathLuidhne na ccuach tte
na creachbhuidhne ó bhruach Búille.- D'éis Taidhg Bhuidhe do bhuain de
is sé trá a ttús a aoise,
an bheochnú ar n-a crádh d'íbh Cuinn
3070] tár a fheolchrú nír fhuluing.- Tug ann sin ar sén uaire
d'fhóiridhin a anbhuaine
ruaga leabhra do chrú Chuinn
Ó hEadhra an chnú ós chrobhuing.
3075]- D'eagla Í Eadhra na n-arm nocht
an uairsi a n-íochdar Connacht
ní bhíodh creach achd creach fa choill,
's ní bhíodh each acht 'n-a hughoim.- Ní bhíodh colg acht ar colbha,
3080] ní bhíodh fós fiu an énomhna
tiar tre chliathghaoith cláir na bhFionn
gan láimh triathlaoich 'n-a thimchioll.
- Ní bhíodh mér achd mér ar sleidh,
ní bhíodh ard gan fhear bhfeithimh
3085] thiar do sgáth a ghníomh ngoile
's ní bhíodh áth gan fhoroire.- Ní bhíodh lúireach achd lán d'fhuil,
ní bhíodh bearn acht bearn ghábhaidh,
is ní bhíodh teach acht teach nocht,
3090] creach ní bhíodh acht dá bhárdocht.- Treall dó mar so ag biathadh badhbh,
agus ag corcradh catharm,
's ag síorchogadh fa sógh fhliuch,
's ag ól fhíorthobar n-uaignioch.
3095]- Do bhean Cormaccéim sochair
as láimh shíl Chuinn Chédchathaigh
cóir a chor a ccuimhne dhi
Luighne ar an ccor ad-chluinti.- Críoch Luighne na linntiodh ngeal
3100] nó gur chosain ar éigean
fleasg Lí nír chagoil a chorp;
dí do adoimh a annsocht.- Dámadh baoghlach dá bharr nocht
nírbh iongnadh d'éis a ndubhort
3105] bheith do shíor tuirsioch dá thréd;
do bhíodh coisfhliuch dá ccoimhéd.- Dlighidh Luighne na learg bhfionn
tre a ndearna dhí do dhíchioll
guidhe le Cormac Cearmna,
3110] donnshlat muighe mínLeamhna.
- Dlighimsi féin tar gach fear
guidhe le Cormac cneisgheal,
searc druadhollamh na nduan mbinn,
tre bhfuaramar uadh d'uirrim.
3115]- Dlighim guidhe le géig Rois
dá dhuais dána tre dhíoghrois
's run is fíon damhsa do dháil
is díor an annsa d'admh áil.- Síol Eadhra nar éar duine
3120] 's iad riamh ó ré an chéadduine
ní dóigh achd as deimhin linn
'n-a róimh einigh a nÉirinn.- Cormac mhac Céin cleath Eachtgha
ag ionghaire a oighreachta,
3125] re a dheabhaidh do ba díor sgáth,
do bhíodh 'n-a dheaghaidh deargáth.- Cnuas a láimhe a láthair gliadh,
Mág Aonghusa na n-óirsgiath,
nír shaor ceann Bladhma ar an mbás;
3130] do dhearg a arm ar éachtáth.- Mac Í Ruairc nar char conách,
Conn a n-uaidh 'n-a aonarán
ní beag do chrádh tinn mar tá
lámh nachar fhill ó eachtáth.
3135]- Nír char eachradha ná ór,
Peadar do fhuilngeadh annró,
ná cuach ailtgheal go bhfuair bás,
ní fhuair flaitheas le fuarfháth.Fáth.
- Malairt chrotha ar chrích Luighne;
3140] do-chuaidh uaithe ar éaccuimhne
a hanchruth ó 'né go 'niodh;
do sgé a n-amhlach a hinnriomh.- Do theilg dhí a deilbh mbrónaidh,
do dhiult dá dúil n-ochónaidh,
3145] do reac uaidh a dreich ndubhaidh,
do theith gruaim ón ghealtulaigh.- Deallradh corcra chnoc nuaidhe,
briocht seirce síoth bhféaruaine,
meas órdhuighe re a ccrom coill,
3150] is coll chnóbhuidhe i ccrobhuing.- Duille glasa ag gormadh fiodh,
caora donna a ndath doiriodh,
tír fholtsholuis na n-eas nocht,
boltonuis leas is lubhghort.
3155]- T'aire riot, a ráith Ghráinne,
cuir fad ochtaibh úráille
ba ccaoir ndeirg ndoinnfhéoir ndathaidh
fan leirg moingréoidh minsgathaidh.- Coimhéid coimheid, a mhadh Marr,
3160] nimh fhormuid d'inghreim t'fhearainn;
ná faiceadh fear iomthnúidh ibh,
a bhean an fhionnchúil fhailghigh.
- Déana an ccéadna, a chríoch Ceara;
cuir fad chéibh coillgheala,
3165] a bhean na mbláth n-iongnadh n-úr,
sgáth dod ionnramh ar iomthnúdh- A-tá timcholl do thaobh nglan
briocht gach sgéimhe dod sgiamhadh,
do bhrotha loinneardha lil,
3170] sgotha doinndealbhdha druimnibh.- Barr comhchorcra ciomhas learg,
gile choille craobh ndoinndearg,
srotha meadha is foighreadh fair
doinnbhleadh na meala muchaidh.
3175]- Do breithfidhe, a bhean sgiamhach,
ar nochtadh t'fholt n-óirsgiamhach,
go mbí, a dhealbhdha ghéigil ghrinn,
meanma éigin fat inntinn.- Ciodh nach náireach dod chéibh ccais
3180] sgeith antola agus álghais
tar an ccuid oile dh'iadh mBreadh,
mian do thoile nó an dtuigthear?- Tuigim, tuigim, a ndearnais,
a chríoch an fhuinn oirearghlais,
3185] tar magh Meadhbha an bhrogha binn,
meanma do thola tuigim.- Do-chuala thusa, a ghnúis gheal,
Oilill Ó hEadhra d'fhilleadh
is do dhreach gheal dh'innioll ort,
3190] a bhean na n-innioll n-éattrocht.
- As dó tuguis trillsi sreath
ar t cholbhudh do chiabh ffáinneach,
a ráth na n-aoillearg n-amhra,
fan bhláth ccaoindearg ccorcardha.
3195]- Dámadh sochar a rádh ruibh
as náireach dod chéibh ccochluidh
bheith ag síorfhosgladh chíogh ccorr
do ghríobh fhíorrosglan eachtronn.- An cleas céadna cian ó shin,
3200] do nocht tusa, a threabh Thailtigh;
do riuga slóigh Shléibhe Muire
an glóir fa n-éir h'ionmhuine.- Do bhádhais dá bhliaghain déag
an uairsi ag flaith na bhfinnghéag,
3205] 's do bheith ní as sia toil ar toil
gidh toil le Dia bhur ndeadhail.- Nó an measfá, a shuirgheach shaor,
go roichfeá muirnn don mhacaomh
as na hiomráitibh fhuair sibh
3210] fa sduaigh n-iomráitigh n-Imligh?- Fuarais uime an Fionn físeach;
náire, a mheirdreach mhailíseach,
gidh daithbhéasa as dú dod chruth,
an t-aithghléasa 'nú as nárach.
3215]- Bíodh nach náireach red dhreich nduinn
bheith baoth fad chéile cumuinn,
do sduaigh chúilte na ccladh ttais
nocha múinte an tol thugais.
- An tráth do thaisbéain tusa
3220] don Oilill Ó Eadhrasa,
a ainnir nar aomh acht leis,
sgainnir dá thaobh do thuillis.- Gur nocht tusa roimhe a-rís
le meirdreachas le mailís
3225] adhbhar gotha dod ghruaigh ghloin,
a stuidh an chrotha chonchoir.- Ar céill, ar cruth, ar iongnamh,
ar airghibh th'iath n-inniolghlan,
do-bhér Philis d'ainm oraibh,
3230] a phailm mhilis mhiodhamhail.- Ag so an éainbhean dob fhearr toil
dá fear féin ar feadh domhuin,
's as tú a-bháin, a bhean Cheara,
fat fhear lenb áil t'ailgheana.
3235]- Ar Philis aithréasad sgéal:
tug Demophon, prionnsa Aitéan,
tonna tol dá taobhréidh ttais
d'aoinmhéin ria ndul 'n-a díoghrais.- Searc a croidhe mur an ccéadna
3240] tug sí don donn dreichdhéadla;
grádh a meanmamór an cion,
clódh a dealbha iar a dhéiniomh.- Seal mur sin dósan is di
's iad i cconchlonn a chéile
3245] go rug umhlucht ó a iath féin
ar thriath ughnocht na n-Aithéin.
- Do ghléas rí na rosg mbarrghlan
cabhlach luchtmhar longadhbhal
ler thriall an sliomfholtach séimh
3250] go fiadh iongontach Aitéin.- Nach beith sé acht mís a-muigh
do gheall don ainnir ionmhuin;
mo-nuar nír choimhlíon ar chan,
as truagh doighníomh re dhéanamh.
3255]- Do bhíodh a súil leis gach lá
an t-am tairsi gur théarná;
ní bhíodh ar aire a gruadh nglan
acht faire chuan is caladh.- Tuitidh sisi i seirg ndubhaidh,
3260] i tteinniss 's a ttromchubhaidh
sduaigh na ndonnlámh ttirmgheal ttais,
lomnán d'imneadh is d'achais.- Do-chuaidh ass re crádh croidhe,
do ghabh d'uch is d'eolchuire;
3265] do bhí an mheirbh i mian ceasa
's a pian ag deilbh dhoilgheasa.- Táinic d'fheartoibh Dé na ndúl
a corpán criadh do chlaochlúdh,
crann lomáin go ndearnadh de
3270] don leannglan bhfolláin bhfinnse.- Tig Demophonolc an t-am
dá éisse le sluagh n-éttrom
tar mhuir ri géigneadhaigh ngil
go tuir ttréidshleamhain tTraisigh.
3275]- Iar ttocht dó ós chionn an chrainn,
do ling crobhuing chaoin bhalsaim,
as cíoghuibh a cceas a-mach,
tre ríoghain na ccleas ccruthach.- Tig as na craobhoibh céadna
3280] duille gormgníomh uaithbhéalda!
lingidh doinnghreas caol ccorcra
tre ghoirmeas craobh ccorcordha.- Do dhoirt sé déara millse
do bhláth craobh a croicinnse,
3285] 's do chéibh na ccladh mbraointe mbán
d'fhaoilte da cur ria a compán.- 'S é ua n-Oilill an fearsa;
's í críoch Ceara an ainnearsa,
ler sgeth doirneimh ccaoimh ccorcra
3290] do chraoibh móirShléibh Mhucholta.- Do phós tusa ar ttosach ruibh
na trí Luighne, a fhlaith Conghair,
mun ttolaigh saoir ttaoibhfhinn ttais;
dob aoibhinn daoibh 'n-a díoghrais.
3295]- Táinic treimhse 'n-a dheaghaidh
umhlocht ort ón ccinneamhain,
ón ríoghdhacht saoir ngéigil nglain
gurbh éigin daoibh bhur ndeaghail.- Dod easbhaidh gur éag sisi
3300] créd sin fearacht Filisse
le maothbhrón a magh ndoireach
do ghabh claochlódh comhoidheach.
- Iar bhfilleadh duit 'n-a dhiaigh so,
a Dhemophon cláir Cheara,
3305] do cheil sí a héccruth ort,
ní bhí ag éagnach ar th' amharc.- A ndíl na tola tug dhaoibh
fuirighsi feasda, a mhacaoibh,
mar luach 'n-a daighmhéin disi
3310] an tuath lainréidh Luighnisi.- Fuiridh aici, oir dhisi,
má tá an t-anam intisi;
beir meas ar a méin mbádhaigh,
téigh sé cneas do chompánaigh.
3315]- Leag do chíos, cuir do chánaigh,
bóruimhe n-uill n-éadálaigh
mun ttír mbratghlain ngléishlim ngloin;
glantar géibhinn red ghiallaibh.- Don chuid eile d'iath Banbha
3320] dealuigh uile th'athardha,
a fhlaith fial ó iathmhoigh Bhreagh,
ná fiafruigh triall 'n-a thimcheall.- I ccrích Éirionn an fheoir bhuig
ná lean acht lorg an charbaid
3325] do thír athardha budh-éin,
a chathardha shídh shoiléir.- Ná hiarr roinn ar fhréimh Éimhir,
Dál cCais, síol cCuirc ccaithréimigh
sluagh na síodh ccorrbhroghach ccuir,
3330] ná ar síol ccomhraghach Carrthaigh.
- Ná leig dhíot ar Chaisiol Chuirc
trácht Muaighe an inbhir orrdhuirc,
ná Eas Dara an ghoirmfhéoir ghlais
ar ana dhoinnréoidh Durlais.
3335]- Ná leig dhíot ar Dhún na Sgiath,
ar chuid ranna ó fhréimh bhfinnChliach,
fad do bhuinn d'fhearann Acla,
ná seanfhonn fuinn Fiogharta.- Ná tréig coidhche, crosaim ort,
3340] do chuid féin i ccrích Connacht,
a bhreac Eithne go moing mheir,
ná roinn do leithe i Laighneibh.- Bíodh go ndleaghair dod dreich ndil
roinn d'fhagháil ó fhuil n-Éimhir,
3345] ag so an roinn as dísle dhuit
don tírse Chuinn is Cormuic.- Le deich ccéad bliadhain go beacht
a-tá sí agaibh d'oighreacht,
luach t'fhola ó chath Crionna,
3350] a fhlath fhola an Oiliolla.- A chosc 's a choimhdheargadh gleoidh,
a chúis iomluit an ai-eoir,
a tháth síodh, a chonmháil cheall,
dá spíon orghráin na n-airdreann.
3355]- A dhíon cléire, a chuing crábhaidh,
a cheann an uird iollánaigh,
a mheabhoir gá mbí a bun,
a leabhoir na ttrí tteangan.
- A fhuaradh ar theas ttreasa,
3360] a theas ar fhuacht bhfuairthreasa,
a dhál dá ndéntar turadh,
a lámh éachtmhar easumhal. Malairt- Fad ghrádhsa don dúin deighshíl
ná bíodh éad ar Eibhilín,
3365] a ua na ríogh ngéagghlan gan gheis
ná bíodh éadmhar let Fhileis.- Ó thug mé malairt uirthe,
sdíomh na ccamóg ccochluichthe,
ó as í mo sheisi a n-iath Airt
3370] ní bhiath meisi dá malairt.Malairt.
- Clú gach fheadhma ar fhuil Chéin,
a-tá ortha i n-iath n-imchéin,
cinn tsluaigh ó eachtra nar fhan,
's cruaigh gach gleacra dá ngoradh.
3375]- Ag imbeirt beartán mbaoghuil
gnáth iad idir iolfhaobhraibh
tar roineart lámh is laoch lonn
gan a ccládh re fraoch forlann.- Ríoghradh nar aomh a n-obadh,
3380] fuair foighreadh a ccruadhchogadh,
na sailghe ar nar sraoineadh
le a ndaingne re a ndíosgaoileadh.- Aontroigh nír cuireadh ar gcúl
don ógbhaidh dob fhearr furtún
3385] 's nír thearc a mbuaigh gan bhuige
le neart sluaigh ná sochruide.- A mbuaigh ní rugadh a-riamh
ógbhadh réidh na ruag n-imchian
le sluagh mórdhálach ar muigh
3390] fa chuan comhdhálach Cobhthuigh.
- Ac gleic ar ghalaibh aoinfhir
a ccosg ar n-a ccomhmaoidhimh,
a maoidhiomh as meabhair liom,
le haoinfhear d'fhearaibh Éirionn.
3395]- A-tá orthaibh ceann 'n-a cceann
séala ar a cclú go coitcheann,
na sluaigh ler snadhmadh an t-ágh,
a mbuaidh adhbhal ar iomrádh.- Clú einigh agus eangnaimh
3400] ortha agus clú i ccaithbhearnaibh
na slata fa cruaidh i ccath
an bhuaidh aca gan fholach.- Na laithe fa lugha a neart
's a saoilfidhe iadsan d'imtheacht
3405] don droing ógnáir gidh sia sin
Dia dá ttógbhail do thairngir.- Do fhaguibh éigsi innsi Fáil
a tteisd a maitheas re a mórdháil,
an fhian armghlan ó Bhóinn Bhreadh
3410] glóir as adhbhal re n-áireamh.- Aicme Eadhra na n-arm nglas,
ó sloinntear an séimh solus,
leomhain taisdil Bhanbha Breagh
gabhla gaisgidh na nGaoidheal.
3415]- Do mhac Cormuic nach claon cuing
's dó do labhras a labhruim,
tug briocht seirce 'n-a ghnúis ghloin
cúis nach ceilte do chliaroibh.
- Giodh fáth tnúith togha dealbha,
3420] tug Dia dá dhreich loineardha
deilbh aobhdha gheanamhail ghrinn
mhaordha ffearamhail inghill.- Ruaidhrí laoch an aignidh fhéil
i n-aonchúis nar thuill toibhéim,
3425] féinnidh armghlan gaoth glantais,
laoch nach adhbhar iongantais.- Óg ghuthaibh sgagtha na sgol
fuair sé eolas na n-ughdor;
do mheabhruigh go snasta sin
3430] as leabhruibh gasda an ghaisgidh.- Do bhí seal ag Ionghus Óg
i síth mhaisigh na míonrod;
cuingidh bean nach cleasach cuing
seal go feasach ag foghluim.
3435]- Fuair eolas séimhidhe seal
ó Bhoghmhuin buime am ghaisgeadh,
mhílidh díon ar dhiombuaidh 's ar dhacraibh
's a síoth fhionfhuar Abhartoigh.- A Sídh Aodha ós Éirne brais
3440] i cceardcha cliste an chumais
fuair liamhadh is gaibhneacht glan
glainshliocht gan fhiaradh orthaibh.- A tréighe luith is lámhaigh
's a ilcheasa Iollánuigh
3445] lann chruaidh fíorchabhair ar bhfuinn
a síothbhroghaibh fuair foghluim.
- Nós a chinidh leis leantair
le deighgníomh 's le deighbheartoibh;
mór ffear 'n-a cceann le comhaidh,
3450] nírbh fhearr seal a síothbhroghaibh.- Dá ttuguinn geall na nGaoidheal
dá uaisle ó iul seanlaoidheadh,
gnúis nár nar donnadh le droing,
re rádh ollamh do fhéadfuinn.
3455]- Iomdha rí roimhe san raon
uadh go hÉimhear neamhchlaon,
croinn chumhra na cceann tais,
dob fhearr umhla don eaglais.- Leantar leis lorg a athar
3460] ar ghaisdeadhaibh gleothachar,
an séimh gan doghra a ndocraibh,
's a mhéin thromgha thábhochtuigh.- Téid le n-a béasaibh bunaidh,
aicme Chéin chomhramhaigh,
3465] croinn réidhe na cnuas nar chas
ar fhéile ar chruas ar cheannas.- Ua hÍ Fhlaithbheartaigh gan cheist,
deaghua í Chéin re caoimhtheist,
tarbh tána ar nar ceileadh cion,
3470] do-gheibheadh cána coguidh.- Bradán Sligigh na sruth ffann,
maighre Easa dá Éagann,
eo Muaidhe an tiomratha te,
Guaire fionnLocha Finne.
3475]- Fear cosnumha clú gach uair,
an t-Iollánach re hiolbhuaigh
fos flatha, féile gan on,
tréighe an ratha dá rochtain.- Mac Máire nach cleasach cuing
3480] dá dháimh as díon ar dhoghruing
le neart gan tár gan time
le ceart 's le fál fírinne.- Óg a aois, arsaidh a fhos,
cliste i cclaidheadh a chomas,
3485] díochur forlann an soirbh sáimh,
doirbh a chomhlann i ccomhdháil.- Sás na cléire do chealgadh
le áinios gan imdheargadh,
féinnidh séimh as bheobhras bladh
3490] le céill is le heolas ughdar.- A-tá orrtha ó am go ham
clú cinidh is clú comhlann,
gan shéana ar a neart a-nú
séala ceart ar a chéadchlúClú
3495]- Inghean tSearluis nach claon cuing
Brighid iathghlan inghill
dá haobhacht nochar bhean béim,
bean gan aonlocht i n-aoinchéim.- Deallramh seirce 'n-a haghaidh óig,
3500] gnúis áluinn nar thuill conspóid,
bean shéimhidhe ghrinn ghasda
chéillidhe bhinn bhéalbhlasda.- Gliocas tábhocht is tromdhacht,
féile mhór is measardhocht,
3505] gan tnúth ná caidreamh re col
fa rún 'n-a haigneadh uasal.- Fuil Bhúrcach ní cóir a ceilt
a-tá innte go hoirdheirc,
treoin rer ffearr a cclú do chur,
3510] fa teann ar brú gach bearnadh.- Síol cCunchabhair fa a corp slim,
móide a hurruim go hinghill
'n-a cneas úr go cinnte ceart;
a lúdh innte dá huaisleacht.
3515]- Ní huaisle an fíon iná a fuil
banua Í Ruairc bhuig bhronntaigh,
deaghua Í Néill 's Í Bhriain Bhreagh
gan bhéim gan chiaidh 'n-a caidreamh.
- Ciall agus fos is féile
3520] innte ó dúthchus deaghfhréimhe;
do tógbhadh le cách i ccion,
bláth na n-ógbhan an inghion.Inghean
[...]
atuirse d'éigsibh Éireann
3525] buain na gceannsa dá gcorpaibh
[...]
cheannsa chumhachtoigh.
[...]
(a) chinn daonnachtoigh Domhnoill
teasgadh bhur gcorp, a dhá cheand,
3530] ní measdur re holc Éireand.- Easgur (a t)táthaoi as truagh leam,
a chúpla sochruidh saoircheann,
bhur n-aighthe dho
[...]
nach dóidh a n-aithne (dh').
3535]
[...]
beoil chorcra
do chlaochlóidh cruth éadrochta
na rosg málla na ngruadh ngeal;
truagh a ndála fa dheireadh.- (Ní fhagh)ann duine ar domhan,
3540] do mhnaoi ná dh'fhior ealadhan
dál as iongnadh don dá fhear
rádh na bhfionnbhan 's na bhfileadh.
- Brian mhac Céin far chorrach tonn,
mac a dhearbhráthar Domhnall,
3545] diombáidh mar táid re treimhsi
leannain an fhóid Fhéilimse.- (A) mbeith mar táid, truagh an cor,
do fágbhadh iad 'n-a n-aonar,
cinn fa daoinidhe don dreim
3550] (do) shaoirfhine fhinn Oilill.
[...]
cruth a bhfaghthaoi
don druing mhíolla mhalachnaoi,
fir nar chodoil cneas re cneas
ag sin agoibh a n-uaigneas.
3555]- (Fáth) atuirsi dhíbh is dúinn
do-ghébhtha, a fhir an iomthnúidh,
(anuain) a n-aisgidh a-niodh,
(anuaill) ghaisgidh na nGaoidhiol.
[...]
a énghrádh mh'anma,
3560] nír chóir dhon aois ealadhna,
's nír chóir d'ógmhnáibh Insi Modh
sibhsi dh'fhágbháil at énor.
[...]
(sin) riamh roimhe
(mar so) a n-ait dá huaignighe
3565] sibh a anam dá hanma
[...]
(ar aghall) fhir ealadhna.- A chinn Bhriain, a bhláth Luighne,
a chinn dédla ar nDomhnoillne,
gur dalladh cruth bhur dhá gcneas
3570] uch dob annamh a n-uaigneas
- Marthoin ler séan, as sé a hsuim,
dot éis choidhche, a chinn Domhnuill,
a chinn Bhriain gan charthoin gcruidh,
marthoin ad dhiaigh ler ndúthuigh.
3575]- (Truagh) leam olcas bhur n-iomchuir,
cinn dob uaisle dh'Éirionnchaibh,
sibh ar dhá chuailli do chor;
mo thruaighe ag sin an saoghal.- Fa meinig riamh roimhe sin
3580] na cinn do-chiu ar na cuaillibh,
cinn ler imthigh fódmhagh Floinn,
ar righthibh ógbhan n-áloinn.- A dhá cheannsa ós mo chionn,
nír nár le hurmhór Éirionn
3585] bheith ós chách dhaoibhsi bhur ndís
faoibhsi go bráth dhá mbeimís.- Sibhse do chor ós cionn cháigh,
a chind Bhriaindia do dhiombáidh
nír nár libh gus an lá a-niodh;
3590] 's ní mar tá sibh do saoiliodh.- A chinn Domhnoill díochra an crádh
sibh ós chomhair do chompán
do theasgadh le cách, a chinn;
go bráth budh easgar dh'Éirind.
3595]- (Ní shaoilf)eadh duine ar domhan
sibh bhur ndís do dhonaghadh,
a chinn Bhriain, a chneas mar chailc,
gan ghliaidh gan treas do thabhairt.
[...]
sibh
3600] do bhás onórach éigin,
a ghlac nach dúnta um cheann gcruidh,
a chúpla ceann ó chianoibh.
[...]
eagh
gidh mór an crádh ler gcineadh,
3605] an tréad ó thiormtholaigh Tháil
éag nar iomchubhaigh dh'fhagháil.- Do crochadh sibh a Sligioch,
a rún faoilidh foighideach,
nír bheag (do bhreith)
[...]
3610] a bheith a ndán, a Dhomhnaill.- A mheic Thaidhggá truaidhe dál!
an ceannsa a n-aisgidh dh'fhadháil
[...]
samhail
a seanróimh (chláir)
[...]
3615]- Milltear a measg do charud
tú, a Bhriain, a bhas thanabhog,
sgél (tinn ler)
[...]
muir
a seanGhaillimh fhinn uasoil.- Éinneach a-bháin dod bhuain dínn
3620] gan imreasoin gan eisídh
gan léim
[...]
foda
is béim
[...]
- Uch as truagh nach tarrla sibh
a meadhón t'arm is t'éidigh,
3625] a cheann síthealta ó Mhuaidh mhoill,
uair do dhícheannta, a Dhomhnoill.
- Uch as truagh nach tarrla dhoid
bheith, a Bhriain, ad bheirt chomhruig,
a ghnúis ghlan
[...]
bhog
3630] is ilmhillte
[...]
- Truagh nach iad Gaoidhil is Goill
rug oruibh ar áth comhloind,
a chúpla sénta
[...]
suil fríth bhur n-échta a n-aisgidh.
3635]- Na cinnse do-chiu ar h'aghaidh,
a chompánoigh charthanoigh,
dul dá gciorrbhadh (gan chlódh) uilc
dob iongnadh mór an mhalairt.- Anba in t-olc dhóibh fa-deara
3640] nar fhéd fear a bhfaigseana
buain a gceann ó n-a gcolloibh,
saor an dream a-dubhromair.- Doilidh leam, doilidh dhamhsa,
bheith 'n-a ndiaigh san domhansa,
3645] cinn édrochta dar (fhill)
[...]
cind mo chédlochta comainn.- Rugsad mo chiall 's mo chuimhne,
rugsad mh'aithne is mh'fhorfhuighle,
rugsad dá dtrian m'aisdir uam;
3650] a bhfaisgin riamh as rothruagh.Truagh mo dháil re deich laithibh
- Anos bhréagnoighthear Bricne,
síol gCuirc na gcolg n-innilte;
an dream dhar (comhfhaire) Corc
do mheall comhnoidhe Connachd.- 3655] Comhnoidhe chríche Meidhbhe
gan dol éisde ar imirghe
do chan Bricne gidh bé leis;
ní hé gur thigthe thaireis.- Do Thadhg mhac Céin na dtreas dte
3660] olc do-chuaidh ar chan Bricne,
an buachoil do bhaoi ar Mhumhain
fa Chruachoin Aoi ar n-anamhoin.- (Do ansad fa) chlannoibh Cuinn
sliocht Céin mheic Oilill Óluim,
3665] an duine a ndiaigh ar-oile,
ó ghliaidh Mhuighe Muchroimhe.- (Anoise bhus) aithreach dháibh,
na slóigh ó Chorcoigh cladhbháin,
bha shíol gCuinn fhionnMhuighe hAoi
3670] do dhruim fhionghuile énlaoi.- Beag dteasda gaoil dá ghoire
tre shíol gCuinn Chláir Iughoine
's mar tharrla do chaomhchoill Chéin
na saorchroind abhla ó éinfhréimh.
- 3675] (Moch) do thairg airdrí Aine
dol ós cionn gach combáidhe
re fréimh (ghléighealdha ghloin Chuinn)
doimh na réidhealbha ó Fréamhainn.- Rug Oilill an fhuilt sgathoigh
3680] Sadhbh inghean Chuinn Chéadchathoigh
nír fhéad
[...]
mis mór
an céadadhbhur
[...]
- Rug Sadhbh (shámh) ó Mhuidh Mháidhe
maith an cédthús combáidhe
3685] ocht maca do hsaorchloinn hséimh,
's ocht slata ó aonchroind iadséin- Ó hsoin allé 'n-a gcloinn Chuinn
a-táid sliocht Oilill Óluim
gég don fpailm ghobhlánaigh ghil
3690] ó Shaidhbh hsoghrádhuigh (hsoilbhir)- (Ar) Art mhac Cuinn na gcorn bhfiar
fógrais Mac Con mac Maicniadh,
sgath na ríoghraidhi (roimhe),
cath míonmhuidhe Muchroimhe.- 3695] (Ocht meic) Saidhbhe's as sé a shuim
tiaghoid cland Oilill Óluim
san ghleic acht (gan) dhainimh dol
a n-aighidh mheic a máthar.- (Do thuit) timchiol Airt Aoinfhir
3700] seacht meic Oilill fhorbhfaoilidh
le Lughaidh a ló in chatha;
nír phudhair dhó a dheacracha.
- (Ní dheachadar) 'n-a dhiaigh sin
clanna Cuinn ná Airt Aoinfhir
3705] fan gcrích dtoinnghil bhféaraigh bhfinn
gan fhéaghain d'oighribh Oilill.- (Ann sin) do chosoin Cormac
ar neimh arm dhá othorlot
sgél innreacthaa gcath Chrionna
3710] sgath fhinnshleachta Oiliolla.- Tadhg mhac Céin an chrotha naoi
tug seacht gcatha dh'fheidhm énlaoi,
féinnidh Sionna leo ar n-a lot,
a ngleo Chrionda fa Chormac.- 3715]
[...]
as nach raibhe
cath Crionna cath Muchroimhe
laoich na mbrudh slaitshleamhain slim
(nach an) d'aicmeadhaibh Oilill.- (Ar dteachta do) mhuigh Mhumhan
3720] do bhí an aicme ag átughadh,
na curuidh as clann do Chian,
in rann do Mhumhain Mhaicniadh.- (Do-chua)dar clanna Céin
móide as iontaobha iaidséin
3725] torruchtain do thír a sean
Connachtaigh díbh ar ndéineamh.- (Gidh) nach ionand aicme Chuinn
[...]
Oilill Óluim
ar ghaol ar chombáidh chogoidh
3730] 's gach taom forráin fuarodair.
[...]
uirrdheirc eile
ag síol Oilill d'áiridhe,
slógh Uisnigh an fhuind sgathoigh
[...]
Chuinn Chédchathoigh.- 3735]
[...]
éinfheacht ar foghoil
re ordnadh chlann gConchobhuir
na trí Luighne a moidh Mheadhbha
buighne
[...]
[...]
re hucht a gcean
3740] drong mhór do Ghalloibh Gaoidhiol
an tóir ar tteagmháil orra,
(ní dóidh) eadráin eatorra.
[...]
gér lia an laochroidh allmharrdha
3745] re síol gCuinn re clandoibh Céin
ar Ghalloibh nar thuill toibhéim.- (sé féin) Ó hEadhra
[...]
do-rinde sé geall 'n-a ghoin
3750] ní fearr an té le dtorchoir.
[...]
laithibh comhloinn
ag iomchur an anbhforloind;
mór do bhuing dhíonn dar ndaoinibh
síol gCuind ós dá chomhmaoidhibh.- 3755]
[...]
as doidhíola dháibh
seacht meic Oiliolla dh'fhágbháil
ar gclódh dhá n-eangnamh uile
ar seanMhagh mór Muchroimhe.
[...]
riamh roimhe
3760] foraois Droma Damhghoire
nó an lá a Moigh chaillréidh Chrionda
le fuil airmghéir Oiliolla.
[...]
(aidh) siad ó so a-mach
bás chodhnoigh chloinne Lughdhach
3765] slat doishníomha acht ar díol dámh;
ní gníomh soidhíola Sea-án.- (Nachar)
[...]
(lleadar) clann Chéin
re síol gCuirc na gcolg soilléir
do fholuigh ég Í Eadhra;
3770] omhain tréad gan tighearna.
[...]
(ein dhúinn) bhudh doilghe
fuarudh ar sluagh seanLuighne
ég uile dh'ég an aoinfhir
(oile) dh'ég ní hionmhaoidhimh.- 3775] (Doiligh leam) ar n-ég éinfhir
roighni sleachta seinÉimhir
a seacht dtroighibh don talamh,
beart doilidh re a deonaghadh.- (Athtuirse) bhan is bhrughadh
3780] fáth eolchoire ollamhan
bás Í ríghEadhra ó Ráth Breadh,
budh fáth mímheanma Míleadh.- Lán do laochoibh lán do sgoil
do bhí Luighni an lá torchoir
3785] críoch tonnbhán
[...]
lomnán d'ól is d'aonoighibh.
- Gan ghníomh greadh gan ghorudh reann,
gan cheol gan imeirt fhithcheall,
beag do saoiliodh síol Sadhbha
3790] gan díol d'aoinfhear ealadhna.- Tiad a ngníomhartha goili
leis on uaidnibh iorghoile;
téid leis Ó n-Eadhra d'oighidh
a méid mheanma ó a macroidhibh.- 3795] An díobh féin a bhfacaidh sinn
do hsochroide um shíol Oilill,
nó an díbh na mná nó an mhacruidh
do-chínn lá 'n-a longphortoibh!- Beag as aithnidh dh'fhearoibh Fáil
3800] dá mbíodh a mbruighin tSea-áin
acht cath saorLuighne síl gCéin
gér líon aonbhruighne iadséin.- A Luighnibh na learg síthe
do bhíodh cóir gach coigcríche;
3805] do thaibhgheadar ar chách a gcor
gnáth an t-airleagadh d'fhaomhadh.- Na breatha do-bheirdis sin
gasraidh Luighne lá éigin
orra a-rís as-dteagh tugadh;
3810] ceadh acht fís a bhfacodar?- Tugsad cách cúl do threabhadh
ó chnuas na bhfiodh bhfailtleabhar,
tír na bhfinntreabh dtéiglidh dte,
's ó éignibh linntiodh Luighne.
- 3815] Rug leis an lá do imthigh
iasg an tráchta tirimghil
bláth na gcleath ngoirthe
[...]
do mheath foithne 'n-a (bhfarradh)- Gan ioth ag teacht a talamh
3820] gan theas gréine ag gabhlaghadh
(meabhsain) sriobh d'aithle Í Eadhra
gan tairthe a bhfiodh fíneamhna.Anois
- Bráidhe ón éigsi a n-Eas Dara
na héigsi ag meas ó Mhodha;
3825] a-tá uainn a n-Eas Dara
(ra)gha in tsluaigh theas re a dtogha.- Fear féin ag togha a thighe,
Eas Dara mo léim loighe;
mo thriall do bhí ar mo bhaile
3830] do bhí ar mh'aire riamh roimhe- Cána ó gCéin go fear bhForbhair
as céim budh mheadh dá mheanmoin;
ar seacht dtroighibh do thalmhoin
reacht anmhoin d'oighir Fhearghoil.- 3835] Fuarus ón rígh seal sochair
an feadh do bhí 'n-a bheathoigh;
laoch a n-éag é gan fhachoin,
rachoidh mé ar n-eg í Eachaidh.- Mo dhearc ní dhuin a comhla
3840] re dteacht dúinn nocha dearna;
ní tráth d'uaill é dom abhra
tarrla mé ar uaigh Í Eadhra
- Leath a bhfuair mé dhá mheadhair
ar uaigh í Chéin ní cumhain
3845] iongna a coimhge ('s sé) ar samhail
gabhuidh mé cairde ón chumhaidh.- Gnaoi dhá bhás biaidh ar bhuannoibh
gan chás 'n-a dhiaigh a ndeoroibh;
créad um nar chuir ar dhaoinibh,
3850] caoinidh muir ég í Eoghain.- Do ló an fhearta ní hanta,
ar marthoin gá mó fiorta,
ón aird thuaigh le sín sneachta
ealta an chuain a dtír tiocfa.- 3855] Críoch nuaidhmhín nach dubh droighean
do Ruaidhrí tug a torudh;
as fiodh réidh (go mbior) bhileadh
cineadh Céin ó fhior Aghar.- Coill dá bhás biaidh gan bhlodhadh
3860] gach bláth 'n-a dhiaigh ar ndubhadh
gidh é tug an fiodh folamh
(rug) a thorudh dh'fhior Uladh.- Rí Luighne na land dtana
ní ham dhá chuimhni cheana;
3865] gan ar súil re síol Modha
dola (in síodh dúinn) fa-deara- ('S é) Ruaidhrí rug do roghain,
rug a bhuainlí do bhrudhoigh;
do bhí a ndán, a Dhé, ar ndeaghoil
3870] beanaidh sé clár dhom chumhoigh
- Leac Ruaidhrí an feadh nach bhfuarus
ar fhuairlí ar ndearc do dhíolus;
rug mé ar a uaigh eolus
hseolus uaim, a Dhé, ar ndíomus.- 3875] (An déar le) fear ar bhfeithmhe
ar lén ceadh ar nach cuirfe;
folchoidh uir thríbh a tairthe
aithne an tsíl fuinn ní fuighthe.- (An) ghean feasda ní fuighthe
3880] ó theasda fear ar bhfeithmhe;
folchthar ar uair ar n-aithne
aighthe shluaigh onchon Eithne.- Biaidh ón thí theasda ar n-éinrí
gach mí feasda 'n-a fuairmhí;
3885] cland Chéin mar bhudh chlann d'énmhnaoi
go ham énlaoi ag réir Ruaidhrí.- Bliaghain mharbhtha (ua n-) Eoghain
a hamhghar go buan béruidh;
tug sí gan chás a gcliaroibh
3890] ní bliaghoin ghrás í ar fhéghoin.- Fáth neamháidh ar chách cuiridh
mac Sea-áin tráth a thoruidh;
cuan Innse tre fhear bhFeimhin
(deimhin) teagh Innsi ó fhoghail.- 3895] Críoch Luighne ar n-ég Í Eadhra,
a Choimdhe, créd a chomhdha?
ar dteacht ón ádh dh'fhéin Andla
tarrla clár Céin gan chomhla.
[...]
(acht) gan fhál iompa
3900] ag dáimh gan toisg 'n-a dteandta;
ní fhuair file riamh rompa
brondta cliar Thighe an Theampla.- (Is é ar n-áireamh as) neamhnár
gan mhé ag áiriomh a fheilghníomh;
3905] flaith Luain is ind gan iomrádh
iomlán lind uadha ar n-imshníomh.
- Damh féin do choigleas Oilill,
gá bhfios nach oirchill mhaoine?
ní theagbhann cnuic ná sléibhte
3910] dá chéile is teagmhuid daoine.- Giodh táid an t-ord dá bhfuilim,
mar do-chluinim, dá chaitheamh,
cia a-deir nach meisi as bhuaine?
geal gach nuaidhe nach bhfaicthear.- 3915] Ní léire luas ná moille,
fáth mo thoile gan choimhling;
níor chuireas cúl re a chleachtadh
ar son gur sheachnas Oilill.- Dá mbeind re críonnacht éda
3920] damh féin ag déanamh ciste
uaisle éirghe ná leagadh
fo dheireadh sheasfas mise. Io xmb 1653- An seanfhocal ní fédthar
do bheith brégach an tansa;
3925] do-chí súil ní nach sillionn
más fíor grinnioll na hannsa.
- Mac Cormuic aigneadh aireach
fear le taithmheach an fhíorrath
a beith agam ná ceileadh;
3930] as gnáth deireadh ag díoghruis.- Ag saoithibh dealbhtha ar n-oige
gé tá 'n-a choigle an tráthsa
a leigean dóibh as ionmhall
acht go ndiongnann sealbh sásadh.- 3935] Más oircheas an cion táirthear
ar dhán nó ar áineas bhfáthrúin
dúinn ní féidir gan dortadh
éigin nochtadh don nádúir.- Oirill Ó hEaghra ar shaoidheacht
3940] breo re sgaoileadh na bhfoichleas
ar gus ar aipcheacht seanta;
dual gach ealta mar oiltear.- A cceann gach oirbheirt iomláin
tús m'iomráidh do-bhér dósan
3945] mar aon is sgaith ar cceirde;
feirrde gach maith a móradh.- Ar fhéile, ar iocht, ar eangnamh,
ar rath dearbhtha gan bhaoghal,
tuigidh Oirill an uairse
3950] gur buaine bladh ná saoghal.- Ní beag nod do na heolchaibh;
más deoraidh mé coimhling;
giodh eadh mh'annsa ní haisling
as damh féin chaiglim Oilill.Damh féin.
- 3955] Comhla ratha run Fearghoil;
rún ratha rún an Luighnigh,
sreabha cróigh ó fheirg Fhearghoil
re seamroibh sróill deirg druimnigh- Budh coimseoir ar bhuaidh Bhanbha
3960] a doirseoir a n-uair fhoghla,
comhla re rún ríogh Teamhra,
síol Eadhra ar cúl na comhla.- Dún nach dúintear re comhloidh
an múr fa múintear mearghroidh;
3965] tomhus mhúir Fhinn a n-Almhoin
a ngabhloibh dhúin fhind Fhearghoil.- Mac Domhnoill ó fhiadh Adhar
mar Chian ar chomhroinn churadh;
soillse soir go slógh Laighean
3970] smól bhaileadh ar mhoidh Mhumhan.- Fuair a fhoireann fa inbhear,
fuair a bhfuair Oilill d'eangnamh;
cearchoill shuain a dtigh thalmhan
fa dhigh mhallbhan fuair Fearghal.- 3975] A shlóigh throma ó Thráigh mBaile
sluaidh orra ag dáil a ndighe;
fear rabhaidh dhóibh gach duine
Danair mhuidhe móir Mhidhe.
- Muir Ghréag do bhean ar bhiodhbhuigh
3980] 's gan fhear Grég ar an gormmuir;
cách san Luan ní bhía ar bhearnoigh
ó shluadh Fhearghoil dia Domhnoigh.- Lór dá bhrath a ghlún gléigheal
gach cath 'n-a mhúr dá mhaoidheamh,
3985] cuach óir fa dhigh ag dáileamh
ag áireamh shlóigh ghil Ghaoidheal.- An rí aonar a n-iomghoin
baoghal dá mbí ar an mbearnuigh;
fosdoigh sin aga a fhoghloidh
3990] idh shlabhruidh fhada Fhearghoil.- Flaith Breagh go mbí 'n-a leagbhrudh
bean mhaitlh do-chí 'n-a codludh;
d'aithle shlóigh Chua do chaidreamh
aigniodh nua don bhróin bheagbhan.- 3995] Marcoch mór mhoidhe Cliodhna
sróll roimhe ar glaclach gallgha;
ar son Fhearghoil Í Eadhra
crodh Eamhna a dTeamhroigh tarrla.- Ba seach bhíos rath is ríghe
4000] cíos na gcath ag cath Bhuille;
teisd a chion tar cheann dáimhe
fa fháinne ó fhior sheang Shúire.- Mac Éadaoine ó hSúir hsiobhloigh
ní cédaoidhe um Búill bhaillghill;
4005] clocha a bais fhearta Fhearghoil
bearnoidh ealta ar Ghlais Ghainmhigh.
- Doirr an fhir tug a thagha,
do roinn sin is rug rogha;
giolla séimh a sídh Dumha
4010] Mumha hsíl gCéin a chomha.- Tug romhainn caithréim Conghoil,
rug glainchéim Conaill Chearnoigh,
tug a chreach ar cionn tsamhraidh
faghlaidh a dteach fhiond Fhearghoil.- 4015] Gaoi ag mac deaghlámhach Domhnoill
ar ghabhlánoibh ghlac mbairrshlim
giolla geal donn a Duibhlinn,
far thuirrling tonn mhear mhaillbhinn.- Teithmhi siar ó bharr Beirbhe,
4020] feithmhe Gall um fhiadh n-Aidhne;
téid Fearghal do lár Luighne
lán bruighne um ghealmhagh nGaillmhe.- Ag só a rádh re rígh Mumhan:
lámh re tír dhó fa dheireadh,
4025] dol ód chion, a fhir Adhar,
anadh dh'fhior a dtigh theineadh.- Fíon ón Mháidh aoibhinn easmhoill
ad laoidhing láimh re Glaislinn;
da bhrudh chorr ós linn luschoirr,
4030] long n-a hursoinn fhinn fhairsing.- Goill libh at aighidh dh'iomghoin,
Laighin libh agas Luighnigh;
Goill thall at iath, a Fhearghoil,
a leanmhain Ghall Chliach cuimhnigh.
- 4035] Ar lámhachadh lann gclochdhonn,
ar sárachadh Ghall nguthmhall,
a glún cuire tre a chathbharr
fachlann úr bhuidhe bhuncham.- Sgiath go n-ór ndluigh a ndeabhaidh
4040] ar thriath mhór mhuighe Fuinidh,
gidh bé a-nocht do-ní dh'fhadhail
lochd faluidh dhá mbí a mbruighin.- Biaidh a shíoth mar ghréin gheimhridh
ót fhíoch ag béin re bearnaidh;
4045] mar shruth gan tocht a dtalmhoin
guth faghloidh ort, a Fhearghoil.- Slógh dathta fa chleith Chliodhna
lón reimhe aca dh'ealbha
fiadhach shléibhe buig Banbha
4050] cuid fhaghla fhéine Í Eadhra.- Feadha croidhearga ós cheochuan,
sreabha soineannda a síothúdh,
braon trom dhá chor um Chruachán
do nuathál adh gcorr gcíochúr- 4055] Nús dearg a cíghibh cédagh,
drúcht do línibh learg ndíggeal,
grian ar cul na gcoll ngéiggeal,
éidiodh chlúmh ndonn dá ndídion.- Fál gég gan unacht iompa
4060] le lubhghort séd fa sompla,
fiodh claon um Theach an Teampla,
deargcna cleath go caol gcolptha.
- Guais d'fhionnmhoine Ghall nglúnghlan
barr fiodhbhaidhe go fíorbhun;
4065] doinne ar cúl na gcoll mbáingheal
ó shúdh áirneadh gcorr ccíorrdhubh.- Mionn ríogh go dáimh fa dhoinnmhiodh,
fíon fionn dáibh ar n-a dhearbhadh;
a chroinn mheala is Muaidh mhallghlan
4070] adhbhur meadha fuair Fearghal.- Flaith Macha ag léim a loingidh
ar léim an chatha cinnidh;
sagh an laoich a loing ceandoigh
dá sgaoith bheannduibh luim lingidh.- 4075] Rí gealMhacha a múr mhallbhan,
súdh ceannbhracha 's dá choinnmheadh;
ceannchaidh bean 'n-a fhonn d'Fhearghal
treabhradh geal donn um dhoinnmhiodh.- A dtimchiol chuirn mheic Mhorna
4080] cuirn Cheit fa chuirm Í Eadhra;
Aifreann luath do bharr Banbha
a n-am fhadhla a mbruach Bhearbha.- Ó Céin um Chruachoin gcloidhmhigh
fa réim Thuathoil a dTeamhraigh;
4085] sluadh an ríogh go lind Luimnigh
Muimhnigh fa fhíon fionn Fearghoil.- An fear eile as é an t-aoinfhear
's ní hé fear Éithne ó aomhadh
troid ag rígh ir rí Taoighean
4090] aoinfhear dhíbh do bhí a mbaoghal.
- Seol ós luing acht dia Domhnaigh
ar tuinn ní bhia gá bhiodhbhoidh;
uaigneas a dtoigh fhinn Fhearghoil
ó leanmhoin doimh hsing hsiobhloigh.- 4095] Dá dheigheach bhreagh bhróiggeal
cleath Eamhna is sé san éigean
féachfaidh craobh Dhor a dhídean
tor díggeal d'aol dá éideagh.- Ní fhuair tóir acht tóir chabhloigh,
4100] ní luaidh cóir re cóir Luighnigh;
ríoghna troma dh'fhios Fhearghoil
leanmhoin orra ó lios Luimnigh.- Ó a chíos a mbliadhna ar Bhreadhoibh
cíos Iarla bhíos go brughaidh;
4105] rachoidh sí cró tar comhaidh
ní fhoghoin dó an ní a-nuroidh.- Rag créachdthaobh a gceann coirrshleagh,
éntaom as fhearr dhon eangnamh,
leath dhó dho bhuaibh a bhiodhbhudh;
4110] iongnudh nach mó fuair Fearghal.- Gasroidh mhór mhílidh Coruinn
ag síneadh re slógh Cumhoill;
léir sin ar síoth 's ar soininn
fíoch ar fhoirind fhir Umhoill.- 4115] Le heachroidhibh fhuinn Fhorbhair
go luing leanfoidhir faghloidh;
eathar seang fada Fearghoil
leanmhoin aga ar cheand gcabhloigh.
- Le Fearghal a n-uaimh fholaidh
4120] do dearbhudh cruaidh a chloidhimh;
fear slabhraidh truim tar teinidh
beiridh faghluidh fhuinn Oiligh.- San earruch fhuair an samhradh,
go hearruch fuair an fadhmhor;
4125] ar dhruim cuain ghloin fan geamhradh
fuair Fearghal soir an samhradh.- Fa dheireadh dhó a n-ucht fheorann
mó sa mhó lucht a lámhonn;
tosach eoil fa fhíon nuadhonn
4130] ag buabhall ríogh mór Málonn.- Rí Luighne na lann mbadhbha
mar Ó Dhuibhne a n-am fhoghla;
bas bhán Fhearghoil Í Eadhra
dearbhoidh gealgha ar clár comhla.Comhla
- 4135] Tuile rabharta rath deise
dáil a gcruidh cuirid a gnás;
is ál don fholachta féine
lán robharta a bhféile ag fás.- Do-bheir súd ar son a theisde
4140] tuile bleidhiogh is bhrat sróill
[...]
cíoghaibh
a-niu ag ríoghoin icchiodh n-óir.- Tuile nach tráigheann teas béime
bladh a-tá 'n-a thuile liag
4145]
[...]
dá thuinn fhéile a haonshruth iad.- Tonna líonmhara as lia torchor
(dá thuinn) d'fhíonfhuil Eoghain Mhóir
sí (dóidh)
[...]
dáimhe
4150] do-chóidh fa
[...]
- Táin deighfhear is díorma ríoghan
go ráth Caisil
[...]
(cruaidh)
[...]
ríoghoin
le ceol eachdra a gcíoghoibh cuain.
- 4155] A heineach mar eineach Guaire,
do ghaos Aillbhe do bhean barr;
tainig bean (a gcléith)
[...]
go fear sgéith is
[...]
re crann.- Bean táinig mar thorchor mara
4160] go mac Oilill dar fheac dair;
(da-ní caor fhuinnse don in) ghein
soillsi re taobh inbheir air.- Tír bhiodhbhudh do bhí ar a hionchoibh
Onóra do iarr (a fíor);
4165] rádh Domhnoill (re hfiadh a) fhaghladh
nar fhoghlaim riamh snadhmadh (síodh).- Ar bhuain ghréasa do-gheibh iomrádh
iomdha fáth fa bhfaghann (bladh)
[...]
(d'u)aim fa énoibh
4170] lá do-chuaidh ar bhéloibh ban.- Mac Onóra re hucht gcomhloinn
a ceardcha ríogh ('n-a rug gó)
[...]
(más bean chobhra)
[...]
- 4175] Beiridh bann tar bhladh a sinnsear
ag so an bhean nach (béra) lón
fáth
[...]
díol Onóra a n-éindigh dh'ól.- As feis chuil do Chruachoin Mheidhbhe,
4180] do mhnaoi Luighnigh tarrla a thol,
[...]
(d'fhear) d'fhearaibh Luighne
Teamhoir Bhreadh gan chuimhne ar chol.
- Mionn sleidhe dá sileid caora
créd an baoghal breith a ghill
4185] (crann sean an) mhoin
darbh fhear ó (thóir) fhaghloidh Find.- Grés annamh ag inghin Oilill
nír fhiu an gréassoin goin a méar:
cuirthear (eo)
[...]
4190] do fhuair gleo idir iongnuibh én.- Na duasa cruidh re a gcoisg tromdháimh
do Thír fa Thuinn (tárraidh) sé
[...]
Oilill
doilghe do chlár Oilill é.- 4195] Éigean d' Onóra ón fhuil Mhuimhnigh
méd a deithfire ag díol sgol;
do-chuaidh moille na mná a ndéine
lá coinne na cléire um chrodh.- Ealbha churadh ó chrích Luighne
4200] leo do buaidhreadh Tír Dá Thí
[...]
do chuir sein ó a hadhnadh í.- Tú, a Onóra, re hucht n-éigeas
aimsear na dtráth go dtéid tort
4205] do cheird
[...]
(foghoil)
doghruing sgol na
[...]
- Do thréig tú na tíre (re Caiseal)
ar crích Luighne na learg mín;
sibh dá luadh (a ndiamhair dhoire)
4210] fuar an iarraidh Thoighe an Trír.
- Sibh
[...]
Oilill
a n-easbhoigh bhrat is bheartadh sróill;
sibh ar-aon ó dheibheadh dáimhe
daor re deireadh hfháinne óir.- 4215] Ar dteacht tar muir, a mhic Oilill,
ésgaidh an triall
[...]
fad
[...]
[...]
[...]
(ríobhan rug) an cáinte
4220] creach bhleidheadh ar bheagán slóigh
nír shaor sibh ar fhéaghoin (bhfileadh)
(sibh ar bélaibh) igheadh n-óir.- (Libh do-rinneadh aisling fhíri)
ag imtheacht ó phort go port
4225] bró long tre amhra dhá n-iomramh
go dtarrla fonn iongnadh ort.- (Ag súd, a Onóra, ót) fhéchoin
an fhiodhbhaidh acht a éanbharr cnó;
call claon ar a uille ót fhabhra
4230] (is) braon uile as damhna dhó.
[...]
thuill táthaoir
a dtír bhiodhbhadh ag buain ghort;
do-rinne hfian a n-uair fhodhmhair
buain nachar iarr hfoghloidh ort.- 4235]
[...]
theasmhaidh
truime a mbarr ag bloghadh cleath
cuirthear a bhfiodh ceoil a chéile
[...]
heach
[...]
in fhodhmhair
4240] aibhne tiorma tug an ghrian
do shín a héill fa Eas Dara
teas a gréin nach rabha riamh.- Gráinne an chnuais fa choilltibh Luighne
a láibh ciuine ag claonadh chall;
4245] do neartoigh cioth le claon doire
gan rioth ag laodh oighe ann.- Ag cuartughadh críche Luighne
an lá fada an feadh do mhair
do an beach a-muigh fan mallMhuaidh
4250] asd-teach ní fhuil anbhuain air
[...]
dána
(ios) dhídean dóibh dul ar theas
do athroigh eo le gaoibh goile
[...]
taeibh oile an t-eas.- 4255]
[...]
breith na Banbha
gidh bé hiad an fheaghan úd
gidh bé heile nach fáidh fíre
teine dhá ngáibh sídhe súd.
[...]
Domhnall
4260] ag dáil chaoilshleagh ar cheann slóigh
d'éis chomhóla ar dáimh as dáileamh
[...]
(fh)áinneadh n-óir.- Nocha raibhe ar
[...]
bhFódla
fada ó chéile
[...]
líon
4265] cruit cheoil a fhéarbhoithe ar eachtra
geoin énlaithe ag teachta a dtír.
[...]
ealbha
ag ingheanoibh earrudh n-óir
(mar) theas sgáth a n-uaim na hoighe
4270] (fuar)
[...]
(sgáth) na soidhe sróill.
[...]
fheirge a n-aimsir thachair
tonn rabharta gan réim sguir;
ní théid trágh (nach till) meanma
fa chlár
[...]
Teamhra do thuil.Tuile
- 4275] Ní baodhal feasda fian Luighne;
luibh a gcabhra dá gcriaidh féin
ar dearbhudh a bhfáth 's a bhfileadh
fáth meanman do chiniodh Chéin.- Luibh chobhartha chloinne Féilim,
4280] fáidh dhá ghealladh do ghuth ard
creidthear le cách é as a airrghibh,
gidh bé fáth dho thairrngir Tadhg.- Go díol a bhfiach le fuil Éimhir
ní iarr cead a chríche féin:
4285] do chuirfiodh rí a gcóir n-a gcoinne
nach bí do chóir chloinne Céin.- Geall re comhthoibh chríche biodhbhadh
blodhadh na sleadh, sníomh na gcolg;
an chuid nach bí ar chách dá chomhoidh
4290] as sí a ráth do thobhoigh Tadhg.- Caomhnoigh iath ar eighre Cormaic
clann airdríogh a n-uair nar mhair;
leigthear do rígh uaidh gan oighidh
do bhrígh nach bhfuair oighir air.
- 4295] Áth troda 'n-a thíthibh corcra
ó chuairt mhílidh Mhoighe Cró;
teacht re sgéloibh uaidh ní fhaghar
ar bhféghoin tsluaidh Dhanar dhó.- Do laghduigh Tadhg teisd a chinidh,
4300] clú a mhaicne do mhédaigh sé;
gé rug féin a gclú ar a gcomhair,
ar chrú Céin do fholuigh é.- Ar fhuil Chéin nír chuirthe a ndiongnadh
gan dáil cruidh do chor ós aird;
4305] do-gheibh cliar gan fhios dar-oile
a n-iarr ar slios toighe Taidhg.- Daoine 'n-a chúirt nar chleacht anóir
don fhuil ríogh ní raibhe a mbarr;
gairid uaidh san tigh a dtiaghair
4310] fir nach bhfuair a n-iarroidh ann.- Gá brígh dhóibh gan dol a n-éigean?
d'fhéin ar dTaidhgne tánoig súd,
cáin ríogh a n-aghaidh gach éinfhir,
raghaidh don tsíol Éimhir úd.- 4315] Go gcaithtear crodh chríche Danar
ní dó as doilghe díol dá bhfuair;
cliar agos í ag anmhoin aige
faghloidh don tí as fhaide uaidh.- Fine Chéin go chor an fheadhma
4320] aincidh iad ar fhaobhroibh colg;
go sgur dháibh ní iarr na harma
a ngrian áidh gé tharrla Tadhg.
- Feitheamh air nír fhada léise
a láibh samhruidh, a sín fhuair;
4325] ní bhí deibhiodh ar mhnaoi mhílidh
a ndeireadh laoi a cíghibh cuain.- Do theisd tar chách a gclú mholta,
a mheic Cormaic, cuiridh tú;
do-bhéra barr dh'fhine Éimhir
4330] file an t-am nar réidhigh rú.- Caithtear libhse laochruidh Chaisil,
a gclocha buadha, a mbruit tsróill,
ní airigh sgol ar fhuil Éimhir
nach bhfuil crodh dá dhéinimh dóibh.- 4335] Buadha h'arm dob aithnidh dhósan,
díoghrais eoil an uair do nocht,
do neimh ghona a ndiaigh a dhéanta
liaigh ag cora an échda ort.- Tug h'amharc, a oighre Máire,
4340] malairt datha ar dheilbh a gruaidh,
bann asd-teach at orchor aga,
fear le bhfoghthor aga uaibh.- Dod lucht othair a n-am deabhtha
daingean dóibh fa dhíon do chrann;
4345] laoich ar dho sgáth re headh n-éigin
táth a gcneadh gurb éidir and.- D'éis chumhdoighthe a chúirte bláithe
bheith innte ní hé gur shaoil;
ceandchor do hsíodh le fear bhfaghla
4350] gur bhean a díon d'adhbha aoil.
- Gan ghuais ghliadh gan ghealladh chomhadh
ceann cóigidh ad choinne thug
leigthior le cách é dot araidh
gidh bé a ráth dho raghain rug.- 4355] Slighthe cumhga ó chornoibh buadha
ón bhais go chéile ag cloinn ríogh;
cuid do chaoroibh bruaigh do bhleidhe
ar craobhoibh chuaigh eile um fhíon.- Ní mór mhaireas, a mheic Cormaic,
4360] don cholg bhaodhluch bhuaileas troid;
tairnig deiriodh na sleadh sénta
deibheadh cean gur dhénta dhoitt.- Fríth tre chraobhoibh do chuach n-órtha
iul go síodhbhrugh na séd mbuaidh;
4365] tig d'fhéaghoin ar bruach do bhleidhe
déanaimh ar chuach eile a n-uaimh.- Do bhac anmhoin re hucht tuile
tairthe ag éirghe dh'áitibh sriobh;
do chuir roimhe a dtrágh do thoradh
4370] lán mara nar omhan d'fhior.- D'éis chuartoighthe chríche Meidhbhe
do mhadh Luighne leanoidh sí;
nír shaoil adh a cor ó a céidghein
gail an tan do éignigh í.- 4375] Ní léir eas ó h'éignibh corcra,
'n-a gcnuas féin ní faicthear croinn;
dob fhiu a foghail ó gháibh gréine,
gonoidh táin a chéile a gcoill.
- A ndeoigh cliachdha cloinne Sadhbha
4380] sleachta feadhma a bhfhaobhroibh colg;
tig do ghleodh na seanlann sídhe
mearbhall fa eol tíre ar Thadhg.- Ní mór gur mhothuigh mac Cormaic
ar chuir dh'fheidhm ar fhaobhroibh bas;
4385] nír leig braon tar bruach a bleidhi
is fuath dhon taobh eile as.- Tug a arma ar iomlaoid datha,
deargais cathbharr, corcrois gó,
deargthor colg gan chora a gceardcha;
4390] Tadhg as gobha deargtha dhó.- Go dtug a ainm go hiath bhFódla,
fonn toirtheach na dtoluch n-ard,
tearc le bhfaghar fios a anma
slios caloidh a dtarrla Tadhg.- 4395] Meinig aincid eighre Máire
mná sídhe re seodoibh buaidh;
do-gheibhthear lá a dtoloidh throda
cobhair mhná dob fhoda uaidh.- Ní guais áidh, ní heagla bhiodhbhadh,
4400] do bheanfodh dhe dol ar ard;
do-chíthear tolcha bheann mBanbha
san ghleand dorcha a dtarrla Tadhg.- Mar sin chaithid cuid dá n-aimsir
d'oighre Cormaic san chrú sleadh;
4405] cuirid oidhche tar fhéin Luighne
a ngéill fhoirfe ag cuimhne a gcean.
- Orrtha chodoil chríche faghladh
fiadha í Chéin do chor ar aird;
mall do réidhigh re rígh oile
4410] tír ar ndéinimh thoile Taidhg.- A ghlés troda ar dteacht a n-iorghoil
do ísligh síos a seol ard,
saoilidh tóir dho iarr a harma
do chóir ghliadh nach dtarrla Tadhg.- 4415] D'éis a loitfe fa leith Modha
do mhac Cormaic creidfidh sí;
urradh críche Céin do chabhoir
tríthe féin do aghoin í. .N.B.F.F.L.- Go riar éigeas d'inghein Chathoil
4420] ní char bleidhe ná brat sróill;
ní bheir an chliar ar a chéile,
's do-gheibh riar fa a ndéine dóibh.- Suil do-chí éas cuid dá ceardoibh
Caiteilín gá aithne uaidh,
4425] 's an éara nach bhfuair an file,
do bhuail séla a ngile an ghruaidh.- Beag a maoidhimh, mór a bronnta,
a bláth tar chách cuiridh sí;
ní chuir seadh 'n-a mair dá maoinibh,
4430] bean ar toil gach aoinfhir í.- A Chaitilín, a chneas mínsheang,
gidh mór taobh a dtigthear thort
acht do mhaorrdhacht re dáimh ndoilidh
ní dóidh aonlocht oinigh ort.Ní baoghal.
- 4435] A Thaidhg, cuimhnigh an comann
gan cheilg, a chiabh fhochonndonn,
go breith dhamhsa ar do ghruaidh ngil
gach uair fat annsa as éidir.- Cuimhnigh a-rís, a rosg mall,
4440] an cairdeas is an comand,
a chraobh Éile na gcladh gcam
ar dtol dá chéile condbham.- Ná tréigidh mheisi, a chiabh chlaon,
a Thaidhg Bhuidhe, a bhas bharrchaol,
4445] mar bhudh neach aonuaire ionn,
a dhreach bhraonuaine bhoigfhionn.- Nír thréigeas, ní thréigeamh soin,
madh fada bhead um beathaidh
is ná féadtoir, a ghruaidh gheal,
4450] mo chédtoil uaibh as t'aigneadh.- Ní thréigfe meisi an chiabh chas
ná an troigheach seada solas,
ná an rosg glan, ná an mbrághoid mháin,
do ghabh re námhoid neamhbáidh.- 4455] Ní thréigiobh an thaobh mar ghréin
ná in déd sneachtoighe soiléir
ná in t-abhra réidh craobhnocht corr
ar nach léir aonlocht agom.
- An comann do cheanglois linn,
4460] a mheic Mháire, a ghlac géigshlim,
a ghrádh mh'anma ar gcúl ná cuir
ó tharrla dhúnn a dhénaimh.- Taisgthear dhamhsa, a fhleasg Luighne,
do chogar, do chomhuirle,
4465] go mbreith oroibh, a thaobh thais;
ná foghoibh aon am fhégmhais.- Taisgthear libh, don leith oile,
a rosg suaimhneach seabhcaidhe,
h'ionnmhoine mar as dual damh,
4470] a sduagh fhionnMhoighe hAghar.- Gach cairdeas dar cheanglas féin
riot, a Thaidhg, a thaobh soiléir,
cóir a choimhdhe dod chéibh chais,
béim oirne muna fhuarais.- 4475] An grés nuasa dhealbhaim dhoit
tuig uaim, a oighre Cormaic,
nach dleaghar gan a dhíol damh,
mar dhleaghar dhíom a dhénamh.- Ná roinnsi do-rinne mé
4480] tabhair uaim dh'oighre Máire
mar shéd suirghe dá dhreich nduinn
gan chleith do chuimhne an chomoind.- Ní dolta dhoidsi iná damh
tar a chéile, a chneas iodhan,
4485] a shlat hsaor an chúil chorcra
duinn ar-aon ní hionndolta.A Thaidhg
- Sgítheach sin, a chlanna Cuinn,
is a shíol Oilill Óluim;
leigidh feasda ar ndoghra dhíbh;
4490] córa dh'Ulltachoibh imshníomh.- Créd fa ndénmoisne doghra
síol Mogha is síol gCuinn chalma
choidhche ar-ís nach eagoil linn
teacht 'n-ar n-aghaidh fa Éirintt.- 4495] Ó do chuirsiom cath Crionna
ó dho gháirsiom ar ngriolla
ní bhia ar ar n-aire ó só a-mach
acht cluichthe is fian is fiadhach.- Ná háirmheamaoid ar gcréchta
4500] is ná maoidhid ar n-ainnéachta
an ní ro thionnsgnamar thrá
ro chríochnoighsiomb é a n-aonlá.- Do marbhadh na trí Fearghois,
do loiteadh laoich thighearnois;
4505] do beanadh Éirind uile
do shaorchloinn réidh Rudhroidhe.- Do marbhadh le Lúdh Lá
na trí Fearghoisfeidhm dána;
ro mharbh Tadhg mhac Céin go ngus
4510] sé meic dhég na dtrí bhFearghus.
- Do chuir Tadhg mhac Céin cródha
seacht ruadhchatha romhóra
ar chlannoibh Rúdhraidhe réil
i ccath Crionna go hardchréid- 4515] Do ríoghsamar comhthrom cóir
ós chionn Éireamhoin fholtmhóir
do ghabhsam Fódla na bhflath
ná bímid feasda sgíothach.Sgítheach.
- (C)óir aitreabhadh ar iath Gaileang
4520] geis go ttiltear an tír uadh
beanaidh fian
[...]
'n-a treabhaibh
a bhfiadh Luighne treabhair tuar- Tionóilid
[...]
fiadh Muaighe
[...]
do thogha síodh
4525] (síodh an tsrotha)
[...]
- Codlaidh
[...]
cumhga
cuire moghmhar Muighe Marr
[...]
[...]
a ccranghail chrann- 4530] (Deargth
[...]
) minleirg muighe
(mo char nuaidhe
[...]
fiadh)
d'aithle (bhuadh ar fiach na healta)
[...]
- A
[...]
(teinidh)
4535] treoin len gnáth greamughadh sdoc
[...]
ar ionramh
[...]
cnoc
[...]
[...]
d'aindeoin Ghall
4540]
[...]
[...]
eachtronn
[...]
[...]
re hucht gcáigh
gríobh dhoinnmhear
4545]
[...]
[...]
[...]
do-bhér oirneadh oighre
[...]
[...]
- 4550]
[...]
críche Gaileang
grádh a ríogh ó ráinig sé
gá dtám d'oirneadh an chroinn chumhra
[...]
umhla
[...]
[...]
Éirne
4555] as aghnadh goimhe a ngliaidh the
gidh (sithcháin) ( í) d'fhéin ó n-Éimhir
rí ó cCéin do dhéinimh dhe.
[...]
fuair sleachta hEadhra
d'ualach airgá orchra as mhó?
4560] má tugadh gairm do (ghéig) Luighne
(as ainm) téid ar duilghe dhó.
[...]
Éimhir Chaisil
cách dá mbuaidhreadh beanaidh sí
gan dul a ndáil biodhbhagh mbearta
4565] ionramh dáibh ar eachtra í.
[...]
(umhla)
aitighidh iath go hÁth Liag
laochraidh chobhsuigh Muighe Ma(ine)
[...]
( baile ar anbhuain) iad
- 4570]
[...]
a fhearainn
[...]
ar ceol caismeart mbinn
ní cuirthear é fa chlár Cnodhbhdha
an lámh chlé ag comhdha cinn.
[...]
do chrú n-Eadhra
4575] ua an Raghallaigh nar riadh dáil
d'oirneadh a-moigh (Luighne)
[...]
ar duilghe dháibh- (aidh leo re linn a ríoghtha)
rángadar de déunadh síodh
4580] 's gan leigean fhoghladh fa a n-oirear
's teugar adhbhagh roigheal ríogh.
[...]
Muighe Tuireagh
thogbhas longphort fa Loch Cé
maighre finngheal do thrá(igh thoraigh)
4585] sirreamh dáibh ar fhoghoil é
[...]
(uaidh) leo re linn a ríoghtha
rángadar de dénadh síodh
gan leigean fhoghladh fa a n-oirear
's teugar adhbhagh roigheal ríogh.- 4590]
[...]
longphuirt fa Loch n-Oirbhsean
fa Eas Dara sreathoidh saoir
fleadhmhagh ( leagglas Luighne)
(tearmon) eaglas buighne Bhaoill
[...]
Teagh Teampla
4595] tionól d'éigsibh iatha
[...]
(re hucht) ealadhna dh'ú Éimhir
's lucht leanamhna an fhéinnidh
[...]
[...]
a ccrích Thailtigh
go teagh
[...]
4600]
[...]
curadh na seanlann sídhe
[...]
tearmonn
[...]
[...]
a aos grádha
do ghleodh fátha (feirge Finn)
[...]
bhforfhuighle an fhinn mheardha
4605]
[...]
comhairle Í Eadhra inn
[...]
don nós reimhe
ó rígh (thoghtha)
[...]
[...]
[...]
- 4610] Meinic (tilis da taobh leachta)
a lucht eachtra uime a ccló
deocha d'ó Chéin (is cas a n-áireamh)
's a bhas féin 'n-a dháiliomh dhó.- Meinic
[...]
(duassoin Donnchaidh)
4615] do dhíon shruithlearg Sléibhe Gaimh
sleadha (gairthe i bhfál bhfiodhraidh)
saighde lámh a n-iorghoil air.- Meinic (
[...]
fa fod Gaileang)
(gliocas ceardcha
[...]
)