Corpus of Electronic Texts Edition
Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill (Author: Fearghal Óg Mac an Bhaird)

p.373

FEARGHAL ÓG MAC AN BHAIRD cct.
  1. 1] Ní tráth aithreachais d'fhuil Conaill
    2] a gcloch chúil an gcéin do mhair;
    3] lor do bhoing casnadh do chroidhibh—
    4] do choill gasradh Oiligh air.
  2. 5] Ar chosnamh cádhais an tuaisgirt
    6] an tighearnas do thuill sé
    7] ní fhuair guaisghin Chaithreach Cearmna;
    8] aithreach d'uaislibh Eamhna é.
  3. 9] Ní hiontaobhtha aicme Conaill
    10] a gceannas dó ó nar dháil siad,
    11] níor ghabh guaisneimh re nguin mbaoghlaigh,
    12] do uaisligh tuir Aolmaigh iad.
  4. 13] An lá nach fuair flaitheas Conaill
    14] ceann rodhamhnadh Rátha Té
    15] is ann badh caointe clann Fhéilim;
    16] níor bh'am faoilte d'Éirinn é.
  5. 17] Bás Aodha is gan é do ríoghadh
    18] ríoghradh éachtach Átha Liag
    19] ó Theamhraigh chlaoin na gcoll leonta
    20] do sgaoil fa fhonn Eorpa iad.

  6. p.374

  7. 21] A chur fa úir Innse Luighdheach
    22] 's gan fhlaith do ghairm do ghríbh Luain
    23] dá ní do sgaoil cách ó chéile
    24] an tráth do shaoil Éire a huaim.
  8. 25] Gan chur ris um ríoghacht Éirne
    26] do b'fhiu othair aidhbhle a chró;
    27] do bhí sé idir chách 'n-a Chormac,
    28] do sgé bláth na ndonnshlat dó.
  9. 29] Ó chur na gcrú is chur na gcathadh
    30] creideamh d'Aodh an uair do mhair
    31] fa shíol n-Éanna do b'fhiu a dhochar;
    32] do-chiu séala a othar air.
  10. 33] Do b'fhiu a fhuarbhoth oidhche shoighnéan
    34] 's a shuan corrach ós chionn sdéad
    35] do b'fhiu a dhochar i gcoill chaoilshleagh
    36] gur thuill sochar Gaoidheal nGréag.
  11. 37] Le móradh tuath do thuill flaitheas
    38] le fírinne—foirbhthe an chairt—
    39] le rath ríogh, le coingheall gcroidhe,
    40] le sníomh goirmreann d'Fhine Airt.
  12. 41] Fós ag cosnamh catha Éirne
    42] uatha gion go n-uair a luagh
    43] níor thearc ag teacht as gach tachar
    44] feart is leacht is athar uadh.
  13. 45] Fa múr cloiche do chrích Leithbhir
    46] a bhas fhuilteach do b'fhearr séan;
    47] do chathaibh Breagh fa ceall chomhdha
    48] a ghreagh seang is a ghormgha géar.
  14. 49] Ó nar leis Cruacha is cuan Feabhail
    50] ní fríoth leis-sean luach ar thuill;
    51] do b'é fál a gcreach do chaomhna
    52] each is lámh is caolgha Í Chuinn.
  15. 53] Gion gur hoirdneadh—anba an mhíobháidh—
    54] mac Í Dhomhnaill Dúin na Sgiath
    55] ní budh cóir achd caoineadh flatha
    56] ar róimh aoigheadh chatha Cliach.
  16. 57] Le huaithnibh catha Cláir Laighean
    58] 's i Leith Chuinn iar gcrích a ré
    59] 's i ngach aointeagh do mhín Mhumhan
    60] caointear 'n-a rígh Uladh é.

  17. p.375

  18. 61] Gaisgead na cruinne ar n-éag Earchail
    62] do aithbheodhuigh i n-a fhonn
    63] ní hé féine a-mhán do mhéaduigh;
    64] dá chrádh céille éadair ann.
  19. 65] Ní hionmhaoidhte i nInis Luighdheach
    66] ar lucht caointe na gcóig n-iath
    67] caoi do dhéanamh go ndeoir dhatha
    68] tre réallain eoil catha Cliach.
  20. 69] Na cúig cúigidh-se clann Luighdheach
    70] lán d'eolchuire druim ar dhruim;
    71] fa léan ní dhiongna na daoine,
    72] iomdha néal ag caoine Í Chuinn.
  21. 73] Ceithre searbhghaotha iar slait Raoileann
    74] is réalta dhonn as dearg snas
    75] ag drud re caithimh a chéile
    76] tug ar laithibh gréine glas.
  22. 77] Siansa cumhadh ceol na Finne;
    78] fachain tuirse tá 'gun Mhuaidh;
    79] ar chuan Daoile ní fhuil áineas;
    80] faoidhe guil ag ráimhEas Ruaidh.
  23. 81] Cuiridh athtuirse ar fhior gcuarta
    82] an ceol tuirse tá san gcuan;
    83] do-bheir caoine ar fhior ainiuil
    84] faoidhe na sriobh dtaidhiuir dtruagh.
  24. 85] Ag caoine laoich Locha Feabhail
    86] faoidhe truagha tógbhaidh sí;
    87] is lór do mhaoithe do mhúsgladh
    88] glór na gaoithe ag dúsgadh dhí.
  25. 89] Ag dúilibh balbha iar mbás Aodha,
    90] gidh iomdha cheana caoi thruagh,
    91] is lia faoidhe badhbh is brainéan
    92] ag caoine a arm raighéar ruadh.
  26. 93] Do b'iad trí bhrughaidh na mbrainéan
    94] a bhas fhuilteach nar fhosd séad,
    95] a dhornchar, 's a dhoire caoilshleagh,
    96] Murchadh oile Gaoidheal nGréag.
  27. 97] Murchadh Siuire, seabhac Muimhneach,
    98] mac Briain Bhóruimhe, barr Té,
    99] níor ghabh for-íor adhbha Cormaic
    100] gér dhamhna ríogh orrdhraic é.

  28. p.376

  29. 101] 'N-a dhamhna téarna—tuar neamháidh—
    102] Naoise éachtach na n-each mbras;
    103] níor léigeadh faoi róimh na ríghe
    104] gé do bhaoi dóigh fhíre as.
  30. 105] Do thuit fós suil fuair a ríoghadh
    106] i Ráith Dá Choga cian uaidh
    107] Cormac na Loingse, lámh éachtach;
    108] fa dál toirse an t-éachtbhrath fhuair.
  31. 109] Mac Carraigh chalma an cur éachtach,
    110] Aonghus Cláire rer chóir súil
    111] do chall ar dhóthchas a dhraoidheadh
    112] barr órchas far saoileadh Súir.
  32. 113] Mar na damhna tú do thuireamh
    114] tug cinneamhain bhus cian goimh
    115] d'Aodh Eilge gan táth a thíre;
    116] fáth feirge na síne soin.
  33. 117] Timcheall tighearnais an tuaisgirt
    118] ní turbhaidh tharla ar tuir mBaoi
    119] achd olc d'Ibh Cobhthaigh a gcinneadh;
    120] níor locht orthaibh filleadh faoi.
  34. 121] Ar olc re hógaibh an tuaisgirt
    122] nar toghadh oirn Aodh 'n-a rígh;
    123] ar n-eite lúith do chloinn Chraoidhe
    124] do bhuing tnúith na ndaoine dhínn.
  35. 125] Guais gur díoghladh do dhigh tnútha
    126] le taobh míleadh Mhúir Dá Thí
    127] an feidhm do-níodh gleolucht gaisgidh;
    128] fa beodhacht i n-aisgidh í.
  36. 129] Na catha do chuirdis Ultaigh
    130] i n-aoinfheacht le háirsidh Liag
    131] le hAodh Fáil do-bheirthí a mbuidhe,
    132] fa neimhní dháibh uile iad.
  37. 133] Do-ghéanadh sei-sean sluagh d'aoinneach
    134] Aodh Bearnais ar bruinne slóigh;
    135] muna mbeath a each is a ara
    136] do ba a leath cleath dala dhóibh.
  38. 137] Glún deireanach gaisgidh Gaoidheal
    138] a ghaol ón tráth tharla i n-uaigh
    139] mar fhine Róigh iar gCoin gCuluinn
    140] ó do roigh róimh fhuluing uainn.

  39. p.377

  40. 141] Dínn do-roighneadh ríoghradh Uisnigh
    142] iar n-Art Aoinfhear—anba an clódh—
    143] nó fiodh críon nó tráigh gan torchar
    144] nó síol dTáil iar Murchadh mór.
  41. 145] Nó Tuatha Dé na nduas líonmhar
    146] ar Lugh Láimhchian dar an linn,
    147] nó fine Néill iar Niall n-Oiligh
    148] nó a fhian féin iar n-oighidh Fhinn.
  42. 149] Nó an Róimh phortghlas iar bPoimp Máighe
    150] múr duaitheanta Dúin na nGall;
    151] iar ndul faoi dá fláithibh dílse
    152] caithir na Traoi an tír-se thall.
  43. 153] Nó an Fhrainc iar Searlas sluaigh Gaoidheal,
    154] nó an Ghréag uma ngéisid cuill
    155] do bhí fa bhrón iar n-éag n-Aichil
    156] —is mór an béad—caithir Chuinn.
  44. 157] Aichill mhac Péil na mbeart mbaoghlach
    158] do bhí thoir go dteasda sé
    159] neimh ón ghrian áigh ar a armaibh;
    160] níor dháigh gliadh dá fhaghlaidh é.
  45. 161] Níor leighis liaigh ná luibh dhíleas
    162] duine ar ar dhearg—dia do ghlóir—
    163] Aichill mhac Péil posd an ghaisgidh
    164] nar fhosd ó chléir aisgidh óir.
  46. 165] Níor leigheasadh go lá a éaga
    166] éachta a chaolgha ná a chuilg dhuinn;
    167] do bhí Aodh amhla 'n-a Aichil
    168] damhna ler fhaomh caithir Chuinn.
  47. 169] Neimh a láimhe ón ló do imthigh
    170] d'Ultaibh uile is adhbhar cráidh
    171] —an ceas naoidhean do fhás ortha—
    172] tre a bhás aoinfhear Tolcha Táil.
  48. 173] Na toirthe ar dtréigean a ndatha
    174] —ní daoine a-mháin—mór an bhroid;
    175] a-ta ót éag fa cheas cumhad
    176] meas na ngéag ar ndubhadh dhoid.
  49. 177] Le glór dhuaibhseach dhíoghlas borbghaoth
    178] ar bhalbh oighreadh d'fhuighlibh cuain;
    179] a-tá a luach d'fhailmhe san fhiodhbhaidh
    180] aibhne ós bhruach re n-iodhnaibh uaibh.

  50. p.378

  51. 181] Diasa fása is fiodhbhadh fholamh
    182] d'easbhaidh eire ag éirghe suas
    183] a luach soin d'ísle san fhochan
    184] go ngoil tríbh-se ag crothadh cnuas.
  52. 185] Soighnéan fiuchaidh, aoibhle teine,
    186] fan dtuaisgeart ag téaghadh líog,
    187] a-tá a lógh d'fhuaire san oighreadh;
    188] lór do thruaighe ar toirneadh tríod.
  53. 189] A sil a innibh an aieoir
    190] d'fhearthain líonmhair san leith thall
    191] teasda soin do bhliocht ón bhuarchrodh;
    192] ní fhuil achd riocht uathmhar ann.
  54. 193] Éachta mionca, míne is burba,
    194] boga is cruas, is cumann sáimh,
    195] na síona dá gcaoi ó chroidhe,
    196] a dhlaoi dhíona Mhoighe Máil.
  55. 197] A mhaoidheamh beag iar mbreith cosgair
    198] a chnú chroidhe, a chathach Ché,
    199] a leonadh gnáth daoine ndearbhtha,
    200] a bhláth naoidhe Tealcha Té.
  56. 201] A Aodh Óg mhac Aodha Í Dhomhnaill
    202] nar dhiult iorghail, nar éar duain;
    203] a dhúsgadh cealg, a cheo shídhe,
    204] a breo dhearg an tíre thuaidh.
  57. 205] A mheic Máire, a mhóradh éigeas,
    206] an uaigh i bhfuile, a fhleasg lí,
    207] ní beag do mheath fuile Féilim;
    208] is creach uile d'Éirinn í.
  58. 209] Mág Aonghusa ón uair do imthigh
    210] an t-eineach uile fuair bás,
    211] iomdha gan riar dámh dá dhearbha;
    212] triall tre Chlár Teamra ní tráth.
  59. 213] Teasda gaisgeadh Ghaoidheal gConnacht
    214] Conn Aolmhuighe mar fhuair bás;
    215] ní cluintear tnúdh le cor gcosgair;
    216] dol do thúr tochair ní tráth.
  60. 217] Fuair a oirdneadh i n-áit Pápa
    218] Peadar cráibhtheach, ceann na ngrás,
    219] lán do bhuaidh do bhaoi san ríoRóimh
    220] fuair gnaoi ón Tríonóid 'n-a thráth.

    Ní tráth.