Corpus of Electronic Texts Edition
Fa ngníomhraidh measdar meic ríogh (Author: Gofraidh Fionn Ó Dálaigh)
p.296
GOFRAIDH FIONN Ó DÁLAIGH cct.
- 1] Fa ngníomhraidh measdar meic ríogh
2] na bpreabsgor mear taobh re taobh;
3] fa dheaghsdair na ndeaghmhac ríogh
4] measdair gníomh na seangshlat saor.
- 5] Ní breath as cáir uile d'fhior
6] ar dhuine fa dháil a shean;
7] ní fa fhréimh budh dleasda dol;
8] measda fa mhodh féin gach fear.
- 9] Fearr d'fhior a chlú 'n-a chlú mhaith
10] iná a chrú ós chrú gach
neich;
11] is fearr modha flatha i bhflaith
12] gidh maith rogha datha ar dhreich.
- 13] Feirrde fear dá bhfaghbhadh hí,
14] gidh eadh nocha n-adhbhar gnaoi
15] gach ríoghradh ór chin a chré
16] muna bhé gníomhradh fir faoi.
- 17] Fear do-ghéanadh gníomhraidh ghloin
18] do-ghéanadh míonmhuir don mhuir;
19] d'fhiodh gan chnú is cnuaisleigheas sin;
20] clú fir uaisligheas a fhuil.
- 21] Fear saor is a bhladh dá bhrath
22] dá char gion gur caomh a dhreach;
23] ar ghnúis bhláith do-bhearthar guth;
24] ní ar chruth cáich bearthar breath.
- 25] Áille is feidhm calma re cois
26] i ndeilbh dhamhna ro budh deis;
27] a rádh gomadh saor crú a chnis
28] ní taobh ris as dú ach lámh leis.
p.297
- 29] Ag a mheas do-ghéabha ghnaoi
30] gion gur feas na fréamha ó mbí
31] gníomh arnaidh madh eadh ro-né
32] fear gidh bé ar talmhain ó dtí.
- 33] Damhna ríoghradh nocha roich
34] a ngníomhradh chalma do chleith;
35] d'éis gach ríogh méaraidh a mhaith,
36] a ghníomh do fhlaith béaraidh breith.
- 37] Mac ríogh ó nach rach i bhfad
38] dá bhrath ar ghníomh a ghlac mbog
39] tar ceann a dtibhre 's a dtug
40] rug geall inmhe munar ob.
- 41] Mac saoirríogh dá seoltar dán
42] d'aoinshíol agus Eoghan Mór
43] ní thig re ré an raimheic ríogh
44] gníomh ar nar ainic sé an slógh.
- 45] Diarmuid Mág Carthaigh Chuain Dor
46] na sluaigh 'n-a dhaghthaigh ag dul
47] maith gach triath ann is gidh eadh
48] gan fhear tar barr gCliach do chur.
- 49] Téid a fheidhm do dhearbh gach drong
50] tar a dheilbhgá dealbh as fhearr?
51] uaisleacht a bhfoil d'fhíonfhuil Ghall
52] ní thall soin dá ghníomhaibh geall.
- 53] Báidh leam bhar dteisd ar thuir Chua;
54] ar chuir dá ceann ní ceisd dó
55] tar méid mílidh gé théid
tú;
56] sínidh 'gad chlú méid as
mhó.
- 57] Do rígh gion go rabhtha id mhac
58] do sgarfá re sín an sioc;
59] dá measda i n-ágh gníomh do ghlac
60] cneasda mac ríogh do rádh riot.
- 61] Bhar dtuigse ann is bhar n-aoibh,
62] a chlann Chuirc-se 's a chlann Táil
63] méin mhaith uaibh-se gé do fhuair
64] uaidh féin as uaisle flaith Fáil.
- 65] Oilill is Corc agus Conn
66] is don fhoirinn a fholt fann,
67] Dá Thí Theamhra agus Bé Bhionn;
68] cré na dTrí bhFionn Eamhna ann.
p.298
- 69] Athair a chomhanma chaoin
70] fachain roBhanbha do réir
71] Cormac mhac Muireadhaigh mhóir
72] slat don fhóir fhuineadhaigh fhéil.
- 73] Cormac Mór athair an fhir
74] i gcathaibh níor clódh a sdair;
75] do dhoirt dream armach a fhuil
76] i Muigh thamhnach do fheall air.
- 77] Giall dá dhaghmhac ro ba dú;
78] Cormac ó nar chian a lá
79] ríoghaid fuineadhaigh fear Cua
80] Ua Muireadhaigh do mhear mná.
- 81] Ag coimhdhíoghail Cormaic Mhóir
82] dá roghlaic shoighníomhaigh shaoir
83] do thuit foirionn úr le fhéin
84] ó Fhéil go Dún gcoidhfhionn gCaoin.
- 85] Ua fialBhloid gér chabhair cách
86] Diarmuid aghaidh ar gach iath
87] níor sguir fa athair a fhíoch
88] gur chuir díoth ar chathaibh Chliach.
- 89] Tug go huathadh iolar sluagh,
90] a shiobhal fa ruathar ríogh,
91] do dhíthigh náimhde i ngort ghliadh
92] gur iadh im Phort Láirge a líon.
- 93] Ar síol mBriain do ba beart doirbh
94] ar dteacht i ngliaidh níor ghníomh meirbh
95] do chuir im Ghleann Maidhir maidhm
96] i sbairn fa cheann blaighidh beirn.
- 97] Mac Cormaic Mhóir do ghabh greim
98] ris nar ghabh tóir 'n-a tóir thim;
99] a rian budh cartha dá chloinn;
100] riar Goill ní lamhtha re linn.
- 101] Mór gclach do claonadh re chois,
102] mór gcath budh bhaoghal do bhris,
103] d'aithle thugha gach Ghoill ghlais
104] budh lais Mumha gan roinn ris.
- 105] Ag sin Diarmaid más lór libh
106] is an Diarmaid Mór nach mair;
107] rí Breagh trá fa tairm an fhir,
108] fear ór chin a-tá a ainm air.
p.299
- 109] Ionann dáibh arm, ionann gníomh,
110] ionann tarm áigh, ionann séan,
111] ionann ainm a n-aithreach saor,
112] acht gairm na gcraobh dtairtheach dtréan.
- 113] Fear é as inDiarmada Mhóir
114] ar ghné, ar bhinnfhialbhuga, ar bháigh;
115] a ghníomh san Diarmuid fa dheoidh
116] agus treoir ríogh fhialbhuig Fháil.
- 117] na feadhna ar a bhfoil sliocht
118] léir soin i n-earla na n-alt,
119] feidhm na mBrian, laomhdhacht na Lorc,
120] rian na gCorc, aobhdhacht na nArt.
- 121] Gidh uaisle an glan faltúr fial
122] ó Artúr dána gar a ghaol
123] méin Éireannach ní holc
dhún
124] fa fholt úr chéimeannach chlaon.
- 125] Trí Domhnaill theas im ua dTáil
126] i dtreas budh doghraing a ndréim
127] trí Toirdhealbhaigh don taoibh thuaidh
128] mun sduaidh saoir roighreadhnaigh réil.
- 129] Dá Chonchobhar, dá Thadhg thall
130] dá dtard tromthoradh an
tonn,
131] trí Cormaic theas ceann i gceann
132] im an seang n-orrdhraic ndeas ndonn.
- 133] Dá cheinnbhile nar chríon dos,
134] dá dheirbhfhine an ríogh ó Rus,
135] sódh na leomhan bhfial ro feas
136] Eoghan Mór theas, Brian i-bhus.
- 137] Airde a chrú is comhardha dhúin
138] ar chlú na rodhamhna ón fhréimh;
139] ní bhí ar mearughadh é uaim;
140] fuair sé a mheadhughadh dá mhéin.
- 141] Méin an chomhanma ór chin sé
142] sa rodhamhna a Tigh Dá
Thí
143] fa gein bhuadha oile é
144] is é as ghloine ad-chuala i
gclí.
- 145] A thréidhe i nDiarmaid as dluigh
146] fa réidhe thiaghmaid 'n-a thoigh,
147] réidh an céidDiarmuid ór
chin
148] fan gcéibh dtigh ngéigfhiarbhuig ngloin.
p.300
- 149] Mac mheic Domhnaill athlaimh Óig
150] ris nach gabhthair radhruim róid
151] 's a chaomhchrú do chin mun ngéig
152] fa aonchlú acht méid an fhir óig.
- 153] Casnaidh báidhe gidh bé dhíbh;
154] áille ná gach cré an dá
chraoibh;
155] geall fhir dá chéile níor
cháir
156] do dhá chéile cláir ghil ghaoil.
- 157] An té aca as aithnid dhamh
158] nocha bhfaca a aithghin d'fhior;
159] ós ag luadh saorchlann a sean
160] sduadh Bhreagh an t-aonchrann ós fhiodh.
- 161] Ó do-chóidh comhainm an laoich
162] níor chomhainm ris nach cóir
tnúith
163] gan fhear gcoimhghníomha an fhéil
áith
164] fa chéibh dtláith ndoinnmhíolla
ndlúith.
- 165] Rí ó theaghlach ar a mbia bladh
166] lia Teamhrach Dá Thí a theagh;
167] uathadh a ghlóir a fhiú d'fhior;
168] "is liú sriobh iná Bóinn Bhreagh."
- 169] Ní hionann rí is Diarmaid díbh,
170] ní ó Dhiarmaid dá gach
dháimh;
171] "ní meadh mínleach agus móin"
172] fírbhreath as cóir ar fear bhFáil.
- 173] Is é tarbhdhamh thuairfeas ghnaoi;
174] adhnadh a nuaichleas do-ní;
175] ní samhalta re cruth a chré;
176] is é an sruth rabharta an rí.
- 177] Is é an bile ós chronn chuir;
178] fonn a chridhe nachar cheil;
179] is é an fíon dearg ós gach dhigh;
180] ceard gach fhir do dhíol a-deir.
- 181] Is é géag dhean as doirbh ngleac;
182] ar theagh séad ní soirbh a lot;
183] is é ar mbunadh bói-ne 's brat,
184] mac Móire agus curadh Crot.
- 185] Fríoth Solamh dá char i gclí;
186] an damh i n-a rodhamh Ré;
187] giolla a hoirear bhraonghlan Bhaoi
188] mar laoghdhamh naoi n-oigheadh é.
p.301
- 189] Gan síoth meabhla 'gun fhial ard
190] do dhíoth feadhna dá mbiadh borb;
191] an sruth as mhó is moille fearg
192] ní dearg i ló coinne a cholg.
- 193] Ar fhios mheic mheic Domhnaill dún
194] do badh doghraing gleic re ghníomh
195] feilm chathardha 'n-a dá clár
196] ó fheidhm lámh rachalma an ríogh.
- 197] A lámh dheas re díoth gach laoich,
198] lámh nar fríoth i dtreas go
tláith,
199] lámh chlé re congmháil a
sgéith
200] is é i gcléith re corrgháibh
cháich.
- 201] Cóir do chách a chíos dá
chionn;
202] is gnáth bhíos idir bhróin reann
203] a ghlac roigheal chaomh fa chrann
204] barr saor a throigheadh re teann.
- 205] Mac Cormaic béilgheabhaidh beirn
206] le a chorrshlait ngéirleabhair nguirm;
207] téid tar feartais mara ag maidhm
208] re baidhbh ndearcglais Bragha Boidhbh.
- 209] Fear dá thoigh ag tarraing deoch
210] a gallaing is a groigh each;
211] mar leagar bréid longa ar loch
212] tonna ar dhá roth théid 'n-a theach.
- 213] Deoch le bhfalchair gile a ghruadh
214] d'Ú Charthaigh 's a hibhe a hór;
215] badh dearg gruaidhlearg gnúise
an
ríogh
216] re a crúi-se ó fhíon fhuairdhearg
d'ól.
- 217] Ríoghdhámhna ar nach céaltar
clú
218] féaghtar tre mhíonabhra mhná;
219] ní cian uadh an t-ainm as mhó
220] a ghairm dhó is dá thuar a-tá.
- 221] Diarmuid Cliach, cara na ndámh,
222] ar dtriath is ar ragha ríogh,
223] ní d'fhaghbháil teasda gan tuar
224] measda sduadh Ghabhráin fa ghníomh.Fá ngíomhraidh.