Corpus of Electronic Texts Edition
Bean dá chumhadh críoch Ealla (Author: Fear Feasa Ón Cháinte)
p.223
FEAR FEASA ÓN CHÁINTE
- 1] Bean dá chumhadh críoch Ealla;
2] a-tání taom soineanda-
3] neoil éachta impe re headh,
4] linnte téachta 'n-a timcheal.
- 5] Síona corracha ceatha,
6] saighnéin lonna loisgeacha,
7] tuile chumhadh ós a ceann
8] nach duibhe dubhadh díleann.
-
p.224
9] A-tá re hathaidh d'aimsir
10] 'n-a tír dhorcha dhoghailsigh
11] nar bhean a déarchuladh dhi;
12] ní bean éanchumhadh i-se.
- 13] I gcrích Ealla na n-eas nglan
14] iomdha comhartha cumhadh
15] táraidh dá tochrádh re treall
16] gur sháraigh ochlán Éireann.
- 17] A haibhne i dteirce torchar;
18] ní trom féar a fanntolchadh;
19] iúl fraochmhar a slighthe sain;
20] sirthe faolchon 'n-a fiodhbhaidh.
- 21] A-tání cumha chuimse
22] dá adhbhar 'gá hathtuirse;
23] gibh bé dhíobh as dimbhríogh dhi
24] do líon sé d'imshníomh i-se.
- 25] I nEallaibh d'éis a leonta
26] aimrid gach craobh cheineolta,
27] luath ar an gcioth mheasdar mall,
28] ní easgar ioth 'n-a ionam.
- 29] Do cailleadh le crích Ealla
30] tug dorcha a dreach shoineanda
31] tuir iorghuile achaidh Fhinn,
32] nathair ionghuire a himill.
- 33] Do cailleadh fósfada a ghomh
34] a mionn adhartha, a hollamh,
35] caitheamh aimsire a sluagh sain;
36] truagh an ainnsile d'Eallaibh.
- 37] Domhnall Caoimh creach brughadh,
38] Dálaigh díoth ollamhan,
39] a mbeith mar táid 'n-a dtaisibh
40] dá chreich an fháid Eallai-sin.
- 41] Dá leonadh a fhlaith ngoile,
42] dá bhuaidhreadh a mbanchoire,
43] dá chúis daghra leasChláir Luirc
44] dá dhamhna an easráin d'adhuint.
- 45] Mór as easbhaidh d'iath Ealla,
46] mór as díoth d'fhuil Oilealla,
47] dá phudhair luighe gach lis
48] don Mhumhain uile is éisleis.
-
p.225
49] Díoth dá marcraidh mac Chaoimh;
50] díoth dá n-ollamhnaibh d'aontaoibh
51] ní léir sreath adhmholaidh
as
52] creach dá n-adhbhoraibh Aonghus.
- 53] A-táid mar a-tá an Mhumha
54] fa ndíth-sin ag déardhubha
55] beithre fhoraire Fhóid Bhreagh,
56] sgolaidhe na gcóig gcúigeadh.
- 57] Gér mhór ag sgaoileadh don sgoil
58] a n-orchra i ndiaidh Í Dhálaigh,
59] níor lugha ag deaghail don droing
60] a gcumha i ndeaghaidh Domhnaill.
- 61] Ní bhíodh sgolaidhe don sgail
62] dá mbíodh i mbaile Í
Dhálaigh
63] gan chomaoin éigin ón fhior
64] d'fhorraoin nar bh'éidir d'áiriomh.
- 65] Chuige do ghabhdaois trá ag teacht,
66] do bhídís aige ag imtheacht
67] go hionbhuidh sgaoilte don sgail,
68] faoilte ionmhuin re a n-aghaidh.
- 69] Oide sgagtha na sgoile
70] 's a gcompánach comhnoidhe
71] re linn sídh nó i gcailg chagaidh
72] mairg an tír re a dtéarnadair.
- 73] Díoth don mholadh, olc don aoir,
74] bás Aonghusa mheic Amhlaoibh;
75] saoth don ghaisgeadh líomhtha lonn
76] an baisgeadh díochra Domhnall.
- 77] Mac Í Chaoimh ceardcha goile
78] díobhadh uaisle a fhaonloighe,
79] áladh doiligh dá gach dháimh,
80] bádhadh oinigh is easráin.
- 81] Níor mhian leis an lá do mhair
82] gan chuaird ollaimh 'n-a fhochair;
83] an fáidh ó bhfuair gach oideacht
84] cáir do-chuaidh 'n-a chomhoideacht.
- 85] Domhnall mhac Airt 's a ollamh
86] dóibh is aoibhneadamar
87] béine nar an ar-oile;
88] gar dá chéile a gcomhnoidhe.
-
p.226
89] A-táthar leoleor do shníomh
90] ar gach thaobh d'fheart na n-airdríogh;
91] tarthaidh sinne ar ndíobhdhúdh dhe
92] i ríoghmhúr Cille Créidhe.
- 93] Sáith Í Dhálaigh do dhamhna
94] i nDomhnall dreach nathardha;
95] sáith an donnaghaidh shing shéimh
96] dar linn d'ollamhain ainn-séin.
- 97] Suaimhneach dá gach dhuine dhíobh
98] gan marthain d'fhulang fairbríogh
99] i ndiaidh an chomthaigh ro chleacht;
100] liaigh dá n-orchraibh a n-imtheacht.
- 101] Ionnshamhail Domhnall dreach bhras
102] ní dóigh go bhfuigheadh Aonghus;
103] fa chrích ndaithghil mbraonghlais mBreagh
104] aithghin Aonghais ní fhuigheadh.
- 105] Bíoth gur mhaith le mac Í Chaoimh
106] bheith is ollamh d'éantaoibh
107] meisde é dul d'Ú Dhálaigh
108] sé ag cur ar a chompánaibh.
- 109] Do b'easbhaidh duas d'Ú Dhálaigh
110] díoth céile agus compánaigh
111] bás an fhialruire shéimh shing
112] tar féin Fhiadhmhuighe Fhéilim.
- 113] Is toirmeasg sgéal do sgaoileadh
114] díoth dréacht agus duanlaoidheadh
115] fa Chlár nOiligh dtonnmhall dtais
116] do Dhomhnall oighidh Aonghais.
- 117] Mór gcompánach croidhe Dhé
118] do-chuaidh ag iarraidh éigse
119] ró doghruinne nar líoth
lais
120] do dhíoth fhoghluime Aonghais.
- 121] Gréas marbhnaidhe meic mheic Airt
122] dámadh beo an t-oide orrdhairc
123] do snoighfidhe 'n-a ghréas ghlan
124] gréas badh sgoithghile sgiamhadh.
- 125] Níor ghuais dí 'n-a dheaghaidh sain
126] toibhéim oide ná adhbhair;
127] níor bheag d'fheitheamh, a Dhé, dhi
128] gomadh breitheamh é uirre.
-
p.227
129] Do bhíníor bheag do thuigse,
130] níor ghuth dhóibh é an ionbhuidh-
se
131] geall gach oide 'ga ucht shlim
132] a hucht a oige n-inghill.
- 133] Do nós Í Dhálaigh sa dán
134] do bhí Domhnall díon forrán
135] re súr feadh, re feitheamh cruidh,
136] 'n-a bhreitheamh cean is coguidh.
- 137] 'N-a láimh leadartha biodhbhadh,
138] 'n-a ghríbh chuirthe caithiorghal,
139] 'n-a dhóigh oinigh, 'n-a eo ghlan,
140] 'n-a dhoighir bheo gan bháthadh.
- 141] Mac Í Chaoimh, cuingidh Ealla,
142] troigh luaimneach lá doineannda,
143] bas dána dhíobhraigthe sleagh,
144] brágha míonmhaicne Míleadh.
- 145] Ursa troda, túr deabhtha,
146] fuigheall iarainn aithleaghtha,
147] lámh éachtach áladh docrach
148] bádhadh céadchath gcumhacthach.
- 149] Mac Eilionóir, abhra slim,
150] ní hé a inmhe acht a inntinn
151] thug ainm d'iomarcaidh gach fhir
152] don bhaidhbh iongantaigh éigsigh.
- 153] Rogha foghluma fríoth lais,
154] cur feadhma, foghal ionnmhais,
155] cosg díbheirge cháigh dá
chrích,
156] rímheirge áigh is eissíth.
- 157] Geall gach oide taoibh re taoibh
158] mar fhuair Aonghus mhac Amhlaoibh
159] geall gach ríodhamhna rug sin
160] ar fud fhíonadhbha Éibhir.
- 161] Ó Dálaigh an dréachta ghloin,
162] mac ochta chloinne Carthaigh,
163] dalta an chróchshlóigh mhálla
mhir,
164] órthóir an dána dhírigh.
- 165] Bádhadh tnútha, tobar fis,
166] cosg dubha, dúsgadh áinis,
167] léaghadh meall nglanrolla ngeal,
168] ceann foghloma na bhfileadh.
-
p.228
169] Ursa breithnighthe gréas ngill,
170] sgolaidhe d'ollamh inghill,
171] altra cháigh i n-ar gceird-ne,
172] fáidh glanta na Gaoidheilge.
- 173] Dursan, a Dhé, a ndeaghail ruinn
174] mh'oide, mo chéile cumuinn;
175] san gcruth i rabhadar rum
176] uch nar anadar agam!
- 177] Géarsam uaibhreach orra sain
178] mo lucht comtha, mo chomthaigh,
179] teidhm as tinne do threaghd mé
180] a bhfearg rinne ní raibhe.Bean.