Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

The Voyage of the Hui Corra

Author: Unknown

File Description

Whitley Stokes

Electronic edition compiled by Beatrix Färber and Ruth MurphyProof corrections by Ruth Murphy, Hilary Lavelle

Funded by The HEA via the LDT Project and PRTLI 4

1. First draft, revised and corrected.

Extent of text: 11,400 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College, Cork
College Road, Cork, Ireland

(2009)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G303030

Availability [RESTRICTED]

Available with prior consent of the CELT project for purposes of academic research and teaching only.

Sources

    Manuscript sources
  1. Dublin, Royal Irish Academy, MS 20, 439, 187–189 (alias 23 M 50: see Catalogue of Irish Manuscripts in the Royal Irish Academy, fasc. 1).
  2. Dublin, Royal Irish Academy, MS 1134, olim 23 E 29, alias Book of Fermoy 170a–177b.
    Editions and translations
  1. Eugene O'Curry, Lectures on the Manuscript Materials of ancient Irish history. (Dublin 1861) [summary, p. 289–293, plus short passages].
  2. Eugene O'Curry, Manners and Customs of the Ancient Irish. Vol. 1–3 (London 1873)[two short passages of it are translated in Vol. 3, p. 607].
  3. Patrick Weston Joyce, 'The Voyage of the Sons of O'Corra', in: Old Celtic Romances (1894, 2nd ed.).
  4. Heinrich Zimmer, Keltische Beiträge III, Zeitschrift für deutsches Alterthum 35 (1891) [abridged and not very accurate German translation].
    Literature
  1. Marie Henri d'Arbois de Jubainville, Essai d'un catalogue de la littérature épique de l'Irlande, précédé d'une étude sur les manuscripts en langue irlandaise conservés dans les Iles Britanniques et sur le continent (Paris 1883, repr. 1969).
  2. Marcus Dods, An Account of some of the more Important Visions of the Unseen World, from the Earliest Times. Edinburgh: T. & T. Clark, 1903.
  3. Charles Stuart Boswell, An Irish Precursor of Dante. A study on the Vision of Heaven and Hell ascribed to the Eighth-century Irish Saint Adamnán, with translation of the Irish text (Grimm Library No. 18) (London 1908).
  4. St. John D. Seymour, 'The Eschatology of the Early Irish Church, Zeitschrift für Celtische Philologie 14 (1923) 179–211.
  5. James F. Kenney, The Sources for the Early History of Ireland, vol. 1. Ecclesiastical (New York 1929, 1966 repr., Dublin 1993 repr.).
  6. St. John D. Seymour, Irish Visions of the Other-World: A Contribution to the Study of Medieval Visions (London 1930).
  7. A. G. van Hamel (ed.), Immrama, Medieval and Modern Irish Series (Dublin 1941).
  8. Bernard McGinn, Apocalypticism in the middle ages: an historiographical sketch, Medieval Studies 13 (1975), Pontifical Institute of Medieval Studies, Toronto, 252-286. Reprinted in: Bernard McGinn, Apocalypticism in the Western Tradition (Brookfield, Vermont 1994).
  9. Bernard McGinn, Visions of the End: Apocalyptic Traditions in the Middle Ages (New York 1979).
  10. Proinsias Mac Cana, The Learned Tales of Medieval Ireland (Dublin 1980).
  11. Christa Maria Löffler, The voyage to the otherworld island in early Irish literature, in Studies in English literature (Salzburg 1983) vol. 103. Salzburg: Institut für Anglistik und Amerikanistik, 1983. Rev. J. E. Caerwyn Williams. Medium Aevum 55 (1986), 127–128.
  12. Martin McNamara, 'Early medieval Irish eschatology'. In: Próinséas Ní Chatháin and Michael Richter (eds.) Irland und Europa im früheren Mittelalter: Bildung und Literatur (Stuttgart 1996) 42-75.
  13. Jonathan M. Wooding (ed.), The Otherworld voyage in early Irish literature (Dublin 2000).
  14. Benjamin Hudson, 'Time Is Short: The Eschatology of the Early Gaelic Church', in: Last Things: Death and the Apocalypse in the Middle Ages, ed. by Caroline Walker Bynum, Paul H. Freedman. (Philadelphia: University of Pennsylvania Press 2000) 101-123.
  15. Martin McNamara, Apocalyptic and eschatological heritage: the Middle East and Celtic realms, Dublin 2003.
  16. More Voyage texts are available at Dr. Wooding's Celtic Christianity e-Library at http://www.lamp.ac.uk/celtic/ccelibrary.htm.
    The edition used in the digital edition
  1. Whitley Stokes, The Voyage of the Hui Corra in Revue Celtique. Volume 14, Paris, Émile Bouillon (1893) page 22–69

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling Declaration

The electronic text covers even pages 26–62. The English translation is available in a separate file.

Editorial Declaration

Correction

Text has been proof-read three times.

Normalization

The electronic text represents the edited text including footnotes. The ae-ligatures have been rendered ae. F, f with overdot are rendered Fh, fh. Expansions are marked ex; text supplied by the editor is marked sup resp="WS"; footnoted editorial corrections take the form of corr sic="" resp="WS" Missing portions of text are indicated by gap. When displayed in HTML format (due to its constraints) both expansions and supplied text appear in italics. When in doubt, users are asked to consult the SGML/XML master file to identify the markup.

Quotation

Quotations are rendered q.

Hyphenation

When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break, the page-break is marked after the completion of the hyphenated word (and punctuation).

Segmentation

div0=the tale.

Interpretation

Names of persons (given names) and places are not tagged.

Canonical References

This text uses the DIV1 element to represent the section.

Profile Description

Created: By an unknown Irish scribe Date range: 11th century.

Use of language

Language: [GA] The text is in Middle Irish.
Language: [EN] The introduction and footnotes contain English.
Language: [LA] The introduction and footnotes contain Latin.

Revision History


Corpus of Electronic Texts Edition: G303030

The Voyage of the Hui Corra: Author: Unknown

List of witnesses


p.22

An abstract of the following story may be found in O'Curry's Lectures on the Manuscript Materials of Ancient Irish History, pp. 289–293, and two short passages of it are translated in p. dclxii of the third volume of his Manners and Customs of the Ancient Irish. An abridged and not very accurate German translation of sections 1–76 has been printed by Zimmer in the Zeitschrift für deutsches Alterthum, XXXIV, 183–197. But no part of the text has been published except section 77, which is given by Zimmer, without a translation, at the end of his version, and the first quatrain of which is printed, rather incorrectly, in p. 593 of O'Curry's Lectures. The bulk of the following text is taken from the Book of Fermoy, a fifteenth-century vellum now in the library of the Royal Irish Academy. The tale begins in this MS. at p. 169 and ends on p. 177. But as p. 169 is in many places illegible, the first twelve paragraphs are here printed from a paper copy in the same library, written at Carrignavar in 1744, and marked 23. M. 50. This MS, which is often very corrupt, and omits sections 68–71, will be denoted by M.

The first ten lines of the Book of Fermoy copy (hereafter called F) are tolerably legible. They run thus:

{F page 169}In nomine trino.

Flathbrughaidh cétach comrumach rochineastar do cuigid Connacht .i. Conall Dercc ua Corra Fhind. Is amlaid boi in


p.23

brugaid sin .i. fear sona saidbir sarconaigh, ocus ni frith a thech riamh gan tri gairi ann .i. gair na sgagadoiri ac sgagadh lenna, & gair na n-aitheach os na coiribh ac luchtairecht dona sluaghaibh, & gair na n-oclach oc imbirt fhithcheall ac breith cluichi for a chele. Ni frith dano a theach gan na tri
[...]
(miach) mine.

Of the next five lines only the words rofrithailed
[...]
mine and chele are legible. In lines 16–21 we can read:

... a mbeith gan cloinn dingmala acu, & ni gan cloinn no-bitis ar (ní mard)is doibh, acht (a n-éc) uathaib (fochétóir) iarna mbreith. Asbert) an brugaid fria mhnai (adaig ina imdai:) ‘is olc atam,’ ar se, ‘ga(n mac againn do beith co)marba dingmala (inar n-inad dar ndeis.’ ‘Cid as áil let-)sa de sidhe?’ ar in (ben).

In lines 22 and 23 we can only read with certainty den(num) and comarba. Lines 25–33 are for the most part legible:

(dogé)budh ar n-inadh dar n-eis. ‘Dentar amlaid,’ ar (in ben. Do)ronsat iarum troscadh fri Demun, & ba torrach (in) ben acétair, & robi cu cenn noe mis torrach. (iarsin) tancatar bresa briga & alla idan cu(ci, co) ruc tri maca d'oentairbirt .i. má i tosach (na haid)ce & mac ina medhon & mac ina deredh. Robaisteadh isin baisdedh gentlidi iat, & ba hi(at)sa a n-anmanna .i. Lochan & Enne & Sil(ue)ster. Rohoiled & rolesaiged iat iarsin.

Of the next three lines I could read only these words:

... buadha muighi & tighi & cocind(is) ara com)aesaibh

... ar colbha tighi a n-athar & a mathar


p.24

Then for the first nine lines the second column goes on continuously thus:

ar sgis amhsa & imana, adubrudar lucht an tighi: ‘Ní fagmuid locht don triur ut,’ ar siad, ‘acht ar mbeith ar selbh Diabuil.’ ‘Is doiligh duin amlaid,’ ar siat ‘gan foghail & dimferg & ingreim ar naimhdidh Diabuil mas e is tigerna duin, .i. cleirigh do mharbad & cealla do loscud & d'argain.’ Is annsin ro eirgidur & rogabsat a n-arma, & t(angadar) co Tuaim da Gualann, & roairg(set) & roloi(scset)

Of the rest of the column I could only read: foghail, and then,
don baili. Ise cog...sat ua Corra gan in clerech do marbad na in baili do loscud..... tistais ba in baili
Then after some scattered words:
(t)ucadh linn & bi(adh doibh) corbo measc medharcain iat. (Ro)dergad .....doib

A Voyage of the Húi Corra (Imrom hua Corra) is mentioned as a tale in the Book of Leinster, p. 189c 30, and ‘Three Húi Corra with their seven’, ‘Tri hui Corra cona morfeisiur per [Iesum]’ are mentioned in the same MS, p. 373d 58 (=Lebar Brecc, p. 23d 63) in a litany which has been ascribed, without a particle of evidence, to Oengus the Culdee, who is supposed to have flourished in the eighth and ninth centuries. There is nothing to show that the story mentioned in the Book of Leinster was the same as the story now published, and the number (seven) of the Húi Corra's companions in the litany differs from the number (six) in our story. All, therefore, that can be said about the date of our story, must be inferred from the text itself. And from this it is clear, first, that our tale was composed after the Voyage of Mael Duin, which is referred to, or imitated, in sections 44, 47, 48, 49, 50, 51, 62: secondly, that it was composed while the


p.25

practice of infixing personal pronouns was still in force;1 and, thirdly, that it was composed before the so-called consuetudinal forms in -ann, -enn became current in Middle Irish.2 These criteria point to the eleventh century, and the numerous corruptions in spelling or grammar may reasonably be ascribed to the fifteenth century scribe and his predecessors.

As to the contents of our tale, the first forty-three paragraphs tell an interesting and imaginative story, and here the author attains to a certain standard of literary exxcellence. But the remainder of the tale is disconnected patchwork, lacking originality, and chiefly remarkable for its illustrations (sections 61, 63, 65) of the doctrine that in hell the nature of the punishment is determined by the nature of the sin.3 However, the parallel to the Divina Commedia in section 66 is worthy of notice, and the stories of the repentant wife (sections56–59), and the community of Ailbhe (sections68, 69) are not wanting in simplicity and pathos.

The metre of the poem with which our tale ends is explained in p. 62.

The various readings of M which seemed of any importance are given as footnotes, and the rarer words are collected in the glossary.


p.26

{23 M 50 page 187}Flaithbhrúghaidh ceadach comramach rogeinnedh a ccóigedh caomhalainn Connacht feacht n-aill .i. Connall Dearg ua Corra fhinn. Is amhlaidh bhí an brugaidh sin .i. fear sona saidhbhir sárchonaigh, & níor fríth a thech riamh gan trí gáire ann .i. gáir na sgagadóre ag sgagadh leanna, & gáir na n-athach os na coiredhaibh ag luchtaireacht dona sluaghaibh, & gair na n-óglaoch ós cionn na bhfithcheall ag breith cluiche ara chéile. Ní fríth dono a theach gan na trí meich .i. miach bracha re frithealamh ndeasgadh, miach cruithneachta ré frithealam biata na n-aoighedh, & miach salainn re somblas gacha bíd.

Is í fa banchéile dhó, Caordherg ingen airchinnig Clochair . Ní bhí, tráth, ni d'uireasba ortha acht a mbeth gan chloinn diongmhala aco, & ní gan chloinn nobhídís, acht nach mairdis dóibh, acht a n-éag uathaibh fó chéadóir iarna mbreith.

Asbert an brughadh fria mhnaoi adaigh iona iomdhai : ‘Is truagh dhuinn,’ ar se, ‘gan mac againn do beith comarba diongmhála ionnar n-ionad dar ndéis.’

‘Cidh as áil leatsa de sin?’ ol an bhean.

‘As edh as áil liom,’ ol an brughadh, ‘cumann do dhéanamh


p.28

ria Deamhan dá fhios an dtiobhra comarba do mhac nó d'inghin duinn do gheabhadh ar n-ionnad darnéis.’

‘Deantar amhlaidh,’ ar an bhean.

Doronnsad iaramh trosgadh fhria Demhan, & ba torrach {23 M 50 page 188}4an inghean agcéadóir; & bhí ag altromh a toirrchesa go cenn a naoi mís. Iarsin tangadar bréasa brighe & alla idhan d'ionnsaighe na hinghine, & rugasdar triar mac don mhór tuismedh sin .i. mac a dtosach na hoidhche & mac a meadhón oidhche & mac a ndeiredh na hoidche, & robaistedh doréir an bhaisteadh geinntlídhe iad, & ba hiad so an anmanna .i. Lochan & Einne & Siluester.

Ró hoiledh & ro hardleasáighiodh iad iarsin gursad luatha leidmecha ar muir & ar tír, go gcinndís ara gcomhaosaib an gach cluiche & an gach caomhfhoghluim, go rabhadar na lán béil & buanteanga ag gach aon dá gcluinedh ná da bhfaicedh iad 'san aimsir sin.

Láithe n-aon da rabhadur ar cholbha tighe an n-athar & a máthar 'ár sgís amhsa & iomanna, adubhradar lucht an tighe nách fuaradar locht ná ainimh ar na macaibh mionnailli mór-cluacha sin acht a mbaisdedh a seilbh Diabuil. ‘As doilg tra dhuinne,’ ol siad, ‘gan foghail & dibherg & ingreim do dhéanamh ar naimhdibh Diabhail madh é is triath nó is tigherna dhuinn .i. cleirigh do mharbadh & cealla do losgadh & d'argain.’

Is annsin ro eirghetar an meic sin, & roghabh siad a n-arma, & tangadar go Tuaim dá Ghualainn, & ró airgsiad & roloisgsiad an baile, & doronnsad foghail & díbhearg adhbhal mhor arfedh chóigidh Chonnacht ar cheallaibh & ar chleircibh, gur chlos fo cheithre áirdibh na hEirenn go hulidhe olc & urghrain


p.30

a bhfoghla. Go cenn bliadna doibh fonn samhlamhsin, gur mhillsed ceall ar leth ceall Chonnacht ris an ré sin.

A gcion bhliadhna adbhert Lochán fhria bhráithribh: ‘Atá dermad mór againn,’ air se, ‘ocus ni budh búidheach ar tigherna .i. Deamhan, dinn uime.’

‘Ciodh eisidhe?’ ar na meic eile.

‘Ár sennathair .i. athair ár máthar, gan a mharbadh,’ ar sé, ‘ocus a cheall do losgadh air.’

Tiagaid da thuaith ar an lathair sin gan cháirde gan choigilt.

Is ann robhi an t-airchinnech ara gcionn ar fhaithche na cille go mórthionól a mhuinntire uime {23 M 50 page 189} dá bhfreasdal & dá bhfritheolamh do roghain gacha bídh & do sgoith gacha leanna; & an rún róbhí ag an ccléirech dhóibh sion ní he ro bhí aca san do san, acht a mharbadh & a cheall do losgadh & d'argain.

Is annsin tangadar Ua gCorra go hairm a mbaoi an cleirech, & doronnsad comharle gan an cleirech do mharbadh ná an baile do losgadh nó go dtí an oidhche & go dtíosdais ba & innile an bhaile dá n-árasaibh & dá n-ionnadaibh bunaidh. Tig an clérech léo don bhaile, & rómhothaig an rún so do bheth aca, & rochuir a ngrianán taobháluinn taithnemhach iad, & tucadh biadh & lionn doibh gurbo mesga medhartha iad. Rodergadh iomdhaighe & árdleapthacha dhóibh asa haithle.

{Book of Fermoy page 170a}Is annsin rothuit a thoirrthim suain & codalta ar Lochan gu tarfas fis amra dho .i. a breith d'feghadh nimhe & ifirn, & romuscail annsein. Romusculadar an dias ele dono & adubradar: ‘Éirgim,’ ar séad, ‘d'argain & do milled an baile.’

‘Doigh lem,’ ar Lochan, ‘ni he sin ni is cora dhún


p.32

do dénumh. Uair olc an tigerna dar' fhognumar,’ ar se, ‘ocus maith an tigerna ar a ndernsam fogal & dibercc custratsa . Ocus atconnarcsa aislingi granda adhuathmar .i. mu breith d'fegadh nimhe & ithfirn, ait i mboi imut pian ar drongaibh d'anmanaibh daoine & ar demnuibh. Rochonnac tra cetre srotha an ifirn .i. sruth loiscenn & sruth naithrech & sruth teneadh & sruth snechta.5 Atconnarc best an ifirn gu n-imut cenn & cos fuirri, & rogebdais fir domhain bas dia faicsin. Roconnarc iarsin mu breith do dhegadh nimhe, & roconnarc in Coimdhi fesin 'na rígshuidhi & enlaith aingel ac oirfidedh do. Roconnac tra en edrocht, & ba binne na gach ceol a canad. Michel immorro is e bhai a richt an eoin i fiadhnusi an Duileman. As i mu comairli-si daib,’ ar Lochan, ‘bur n-airm do tregadh & Dia do lenmain budeasta.’

‘Cidh on,’ ar Enne, ‘ann geba an Coimdhe aithrige uann isna morolcuibh doronsam?’

Tiagait co hathair a mathar & fiafraigit an ni-sin de.

‘Roghebad on gan amhrus,’ ar se.

‘Maseadh’, ar Lóchan {Book of Fermoy page 170b}‘dentar aifrenn dún isin baili si amach, & denum lorga do cranduibh ar sleagh, & tiagham d'innsaighidh Fhindein oidi na hEirenn.’

Doronad amlaid sin leo. Gluaisit rompa arabarach cu Cluain Iraird co hairm i mbai Finden.

Is ann boi-siumh annsin ar faighthi in bhaili.

Cuich so againn?’ ar na cleirig batar i farrad in naim.


p.32

‘Is hua Chorra, na foglaidi, iat,’ ar fear dib.

Rotheichset hi raibhi a farrad Finnein & rofhacsat a aenur he. Andar-leo ba dia marbudh rochotar hua-Chorra.

‘Is romaindne teichit na cleirig,’ ar Lochan.

‘Iss ed cudemhin’, ar siatsom . ‘Cuirium uaind ar lorga, in fuidlech fuil acainn dar n-armuibh, & denum slechtain don clérech.’ Doronsat amlaid.

‘Cidh is ail daib?’ ar in sruith.

‘Is ail lind,’ ar siat, ‘credim & crabhudh & foghnamh do Dhia, & an tigerna aga dtaim conici so dó fágbhail .i. Deman.’

‘Is maith in chomhairle sin,’ ar an clérech, ‘Tigidh lemsa,’ ar an clérech, ‘isin mbaile anunn co hairm ita an coimththionól.’

Tiaghait leis isin mbaili. Is annsin do ronnsat in coimhthinól comairle .i. macc ecalsa do beth re forcetal dóibh, & gan labhra dóibh re nech acht risin oiti. Forcetal do bheth acu go cenn mbliadna. Bliadain doib ocon urd sin cor-rolegsat canoin. O thairnic leo sin, ba buidhech in coimthinol6 dia crabud & dia sobesaib.

Tancatar i cind bliadna docum Findeín & rolaigset 'na fhiadhnuse, & atbertatar: ‘Is mithig,’ ar siat, ‘breath do breith foruinn {Book of Fermoy page 171a}isna morolcaibh doronsum.’

‘Cidh on?’ ar Finnen, ‘nach lor daibh beth isin coimhtinol sa mar ataithi?’

‘Nocha lór,’ ar siat.

‘Cret na huilc is mo doronsabar?’ ar in clérech.

‘Roloiscsem ceall ar leth ceald Connacht, & ni ruc eascob na sacart maithiumh n-anacuil uaind.’


p.36

‘Ni ticfa dibhsi,’ ar Finnen, ‘anum do thabairt ina dainib romarbsabar, acht aen ní rofhedfaithi .i. tighi do dhenumh isna ceallaib roloiscsibar, & gach ni ele roloitsiubar isna ceallaib sin do lesugud. Ocus daber, ’ ar se, ‘luth & nert céit in gach fer acuibh, & benfat sgis cos & lám & midbac droma uaibh, & dober loss & solad daibh arnach bid urcra.’

Cidh tra acht tancatar rompa ota sin cu Tuaim da Ghualann, & rogabsat ac saethar & ac umaloit ann, cu tairnic leo athnuaidiud & lesachad gach neich romillset isin baili. O dánic cu ceand mblíadne doibh da gach cill ina cele arfut Connacht, ac lesagud gach nech ro millsit roime, tancatar i cind bliadne do acallaim Findein.

‘In tairnic libh,’ ar Findén, ‘gach cell roloitiubar do leasachad?’

‘Tairnic’ ar iat ‘acht aen baili amhain .i. Cendmara.’

‘Truagh aimh’, ar Finnén, ‘is e sin cétbaili budh coir daibsi do leasagud .i. baili an tseanorchinnig naim sin .i. Sean-Caman Cinnmara. Ocus imthigid anois, & lesaigid co-maith an baili sin, & cach breath berus in senoir naem sin oruibh fuilngid co foidhitnech í.’

Tiagait co Cennmara iarsin, & rolesaigsit cach ní ro-millsit ann.

Laithe naen da tancatar amach os or in chuain, ac feithidh na greine oc dul seacha siar, & robatar ag ingantus mor um dala {Book of Fermoy page 171b}reatha na grene. ‘Ocus cia leth i teit an grian,’ ar siat, ‘o thét fon fairrciu? & ca inganta ni’, ar


p.38

siat, ‘anas an fairrce cein egreadh & egreadh ar gach usci ele?’

As i comuirli doronsat, aroili saer ba cara doib boi isin tir do tabuirt cucu, & curach trecodhlaidi do denumh doib. Doronad in curach cur' bo hurrlumh treabardaingin he. Is e dona luach roiarrustar in saer ar denumh in curuigh, a leagan fein leo isin curuch.

Intan, tra, ba mithig leo dul ana curach atconncatar buidin secha, & ba hi buidin boi ann, cliar crosan. Atconncatar na crosain in curuch 'ga cur amach ar in muir. ‘Cuich na daine cuires in curach-so ar an fairrgi?’ ar siat. Adubairt fuirseoir na clere: ‘Aithnim-se iat,’ ar sé. ‘Tri meic Conuill Dircc i Corra Fhinn do Connachtaib .i. na foglaidi & na dibergaigh , ag dula da n-oilrithi & do iarraid an Coimdedh & ar muir & ar morfhairgi. Acht ceana,’ ar in fuirseoir, ‘dar mu brethir, ni mo rancatar a les dul d'iarraid nimhe innusa.’

‘Dar mu bretir,’ ar taisech na clere, ‘is fada cu raga-sa dot oilithri.’

‘Ni habair , dogentar,’ ar in fuirseoir, ‘ach rachat-sa leo sut dom oilithri anosa can fuirech.’

‘As briathar dunn,’ ar na crosain, ‘nach bera ar n-étuighi-ne lat, uair ni let fein a fuil d'étach umat.’

‘Ni headh sin nom-fostfa-sa acuibsi,’ ar se. Robenadh an uili de, & rolecsit uadaibh e co discir derglomnocht gusin curach.

{Book of Fermoy page 172a}‘Ca rett tu, a duine?’ ar iat san.


p.40

‘Duine trúagh ag dul libsi dia oilithri,’ ar se.

‘Ni ticfa,’ ar siat, ‘& tu discir derglomnocht.’

‘Na habruidh sin, a oga,’ bar eisiumh, ‘ar Dhia! Na diultaidh frimsa, & dogén urgairdiugud menman & aicenta foruib, & ni ba lugaide bur crabud é.’

Rofhaemhsat a legan leo ar Dhia.

Is amlaid robatar annsin iar cumhdach cille & altora don Coimdhid ar a bferunn duthaig fein.

‘Tegam anar curach feasta,’ ar Lochan, ‘o tairnic linn na cealla roloit-sium do lesachad, & o ro chumhduig-sium cill don Coimdid ar ar bhferunn duthaig.’

Nonbur, immorro, ba hedh al-lín, & boi dib eascob & sacart & deochain. Oen gilla acu, ba he sein an noemad fear.

Is annsin doronsad irnuighthi dicra cu Dia ardaigh co bhfaghbatais coir síne, & co ro coisceadh in Coimdi treathan na tonn & mongar in mhara & na hilpiasta adhuathmura .

Lottur iarum ina curuch & rogabsat ar imrumh, & robatur 'ga imradh cia leth noraghdais. ‘An leth a mbera in gaeth sinn,’ ar an t-eascab. Iarsin nos-tocbat na ramhada cucu isin curach, & nos-idhbratar iat fein do Dia.

Cid tra acht rochuir gaeth mor iatsamh a n-aicen in mhara moir siar gachndiriuch, & robatar.xl. la & .xl. aidhche foran aicen, co tarfass doibh o Dia mor d'ingantuib examla.

Tarfas doibh ar tús inis lan do dainibh oc duba & oc toirsi. Teit fer dibsom {Book of Fermoy page 172b} do fiafraighidh scel do lucht na hinnsi dus cid uma rabutar. Gabuidh-sein for cai & toirrsi amar cach.7


p.42

Nos-facbuit annsin he & roraimhsit rempa isin muir.

Atbath in crosan acu iarsin, & batar cutoirsech dobronach de sin. Amal robatar ann co bfacadar in t-en beg ar bord in churaig, conud ann asbert an t-en: ‘Ar Dhia ribh, a daine, innisidh dam adhbhur bur toirsi.’

‘Crosan bec bui againn ag oirfited duin, & atbath o chianuib isin curuch, & is e sin adhbur ar toirsi.’

‘Is misi bur crosan,’ ar in t-en, ‘ocus na biti-si bronach ni is mo, oir ragatsa fhor nemh anosa.’

Ceilibraid doibh iarsin.

Imrit rempa iarsin fhria re cian, co tarfas doibh inis ingnad ele, & doire aluinn edrocht d'abluibh cubra innti. Sruth fíraluinn tre lar in doire. Antan immorro nogluaised in ghaeth barrghar in doiri ba binne ina gach ceol a canadh. Rothomuilset hua Corra ni dona hublaib , & atibhset ní don tsruth fhina, cur' sasad iat fo cétair, conar' airigset cnead na galar inntib.

Iarsin tra rogabsat for imrumh fri re cian. Co tarfas doibh araili inis & cethri line do dhainib examla innti. Noroinndis an innsi ar cethair .i. aes forusta findliath a n-inad innti. Rigflaithi isin inad thanaisi: oglaich isin treas-inad. Gillada8 isin ceathrumad inadh . Ba haluinn edrocht iat uile. Cluiche gan chumsanad acu sin. Luidh araili dibsun do fiafraigi scel dibh. Ba dubh eside & ba gránna a bhfarrad in oesa edrocht cusa ráinic. {Book of Fermoy page 173a}Gabais focétoir for cluichi & for gairi, co mba comhsubach coimhetrocht ru-fein he, & ro an 'na fharrad isin innsi, & ba bronach Ua Corra de sein. Imrit rompa iarum.


p.44

Tarfas doib iarsin araili inis & aon chos faithe , & si ar fulang osin muir moir cohard, & nocluintis nuall mor & imagalluim na ndaine fuirri tuas, & ní roichtis a bhfaicsin.

Facbuit iarum inn-innsi sin, & gabhuit for imrum muiridi. Dorala doibh iarsin sruth ingnad fo deilb stuaighi nimhe, co n-eirghidh suas isin firmamint, & ní thuitidh bainde as noco tuited uili a n-einfhecht isin fairce doridhisi, & ba hainmín a nuall & a fhoghar, & ní thogbud cenn o trath nóna dia-sathairn co trath teirti dia-luain, & ba blas mela bai fair risan ré sin.

Tarfas doibh iarsin isind ara la ret ingnad forsin fairci, & ret is amra ina gach ret esside .i. columha mor airgdidhi , & se cetharochair? a meadhon in mara, & lín éisc a fobairt asa mullach isin muir. Airgit dono, & finndruine an lín sin. Dorat Lochan mogall don lín sin leis a rabutar tri lethunga d'airgit & d'finndruine, & do inncomhartha insceoil sin dorat leis annisin; ocus roconnuic Maelduin inní cétna.

Imrit rempa iarum co tarfas doib iarsin inis eli, &oen mhac ecailse innti. Ba haluinn an inis sin, tra, {Book of Fermoy page 173b} & ba hamra a tuaruscbail. Scotha derga met clar innti & siat oc siled & oc tebersin meala . Enlaiti ailli edrochta innti, & ceol sirrechtach sirbinn oca chantain acu. Batar Húi Corra oc fiafraigid scel don clerech. ‘Dega descibul d'Aindrias abstal misi,’ ar se, ‘& m'iarmerghi rodermateas adaig n-aen ann, conad uime-sin rom-cuired i n-oilithri isin oicen, co fuilim sunn co fhurnaide bratha, & an enlaith atchithisi anmanna daine naemtha iat.’


p.46

Celeabrait do iarsin & roraimhit as co rancatar inis ele. Daine marba a rann di. Daine beo a rann eli. Focertitis ualla mora & grithghairi adbulmhora intan nothictis tonna ruadhlasrach mora in mara tentidhi tairrsibh. Ba mor & ba hadhbhul in phian ir-rabatar, & bai drong dibh & ba cosa iaruinn bai futhuib. Roráimhset as iarsin co facatar na leaca troma tentidhi , & sluagh mor forro ga loscud, & bera derga tentidhi tritha. Focertitis ualla troma mora. Batar sumh oca fiafraighid dib cia ret iat. ‘Leac do leacuibh ifirn so,’ ar siat, ‘& anmanna sinne nár' chomhall ar mbreath aithrighe 'san saoghal, & abraidhsi fri gach nduine a n-imdhiten ar in leic si, uair gibe tic sunna ni tiagait as co brath.’

Tarfas doib 'ar sodhain aroili inis amra edrocht & sondach umhuidhi impi, & lin umhuidhi ar scarad ara fiacluib {Book of Fermoy page 174a}sechtair. Facbuit a curach i traigh in mara, & lotar d'innsaigid an dunaid robhi 'san insi; & mar rochualutar ceol na gaeithi frisin lin focertat i suan co cenn tri la & tri n-oidhce. Muscluit iarsin asa suan, col-luid aroili ben chucu asin lis. Feraidh fáilti riu. Da moelasa fhindruine impi9, & cilarn umha a laim dhi; eascra arguit isin laimh eli. Fodluidh doibsium biadh, amar mhaethla dar-leosan. Dailes uisci na tibrat bui isin traig doibh, & ni raibi blas na fuarutar fair, co ndebert in ben riú: ‘Denuidh imtecht,’ ar si, ‘daigh ni sunna ata bur n-eserghi gidh inann cenel dun.’


p.48

Celeabhrait don mhnai iarsin, & imrit an curuch forsin fairrce, co tarfas doibh enlaithi mora ildathacha, & ba dermhair a lín. Toirnes en dibh for bord in curaig.

‘Robudh inmhuin,’ ar siat, ‘diamad techtaire ón Tigerna do tabairt scel dún.’ Togbuidh in sruith a agaid suas la soduin. ‘Robudh tualuing Dia annisin,’ ar in sruith.

‘Is da bar n-agallaim codemhin tanacsa,’ ar in t-en.

Crodha a dhath in eoin hi sin .i. tri ruithni ailli edrochta cu soillsi grene ina broinn.

‘A tir n-Erenn damsa,’ ar in t-en, ‘& ainim bannscaile me, & mances duitsi mhé,’ ar si frisin sruith.

‘Abuir rim deseic ,’ ar in sruith, ‘in tecmait dochum ifirn?’

‘Ni ragtai,’ ar in t-en.

‘Atlochamar do Dia,’ ar in sruith, ‘uair rotuillsium fein dol a n-ifern anar corpuibh.’

‘Ticidh tra docum {Book of Fermoy page 174b}inuidh aili,’ ar in t-en, ‘do eistecht na henlaithe ut. Is iat na henlaithi atchithisi, na hanmunna tecuit fo dhomhnach a hifern.’

‘Tiagam asso,’ ar in sruith. ‘Ragmuitne in conair ragasa,’ ar siat.

Amal batar oc imtecht atciat tri srotha ingantacha asa tictis na heoin tairsibh .i. sruth dobhorchon & sruth do escanguibh & sruth do ealaduib dubuibh; & adubairt an t-en: ‘Na tabrad i mbron sibhsi na rechta-so atcithi, daig na heoin atcithi anmunna daine oca pianad iat isna holcuibh doronsat, & demna fuilet isna rechtaib ut ina ndiaidh oca n-ingreim.


p.50

cu cuiret na hanmunna gairi troma mora oc toidhecht ar teiched a pianta o na demnuibh. Acso misi ac imtecht uaibh’, ar in t-én, ‘& nír' comairleicead cumor fis bar n-imtechta damhsa, & indisfidh neach aili daibh é’.

‘Abuir,’ ar in sruith fris, ‘cret iat na tri ruithne roaille sin at bruinnibh?’

‘Indisfeat duibh,’ ar in t-en ‘.i. fer ica raba-sa isin saegul, & ni dernus a reir, & nir' lenus do lanumhnus dligidh. Robisiun a ngalar, & ni rabasa 'na farrad, & dochuadhus fotri da fis .i. uair da faicsin, uair ele le biadh do, in tress uair da frithoilimh & da thorrumha, cu rub iat sin na tri ruithne roailli fuilet am bruinde, & robudh é sin mu dhath uile mina sgaruinn fri lanamhnus dligthech.’

Luid uathaib iarsin an t-en, & celibraid doib.

Tarfas {Book of Fermoy page 175a} doib aroili ims aluinn edrocht. Fer geal co mbreacradh scoth cenncorcra innti. Eoin imdha & beich bithailli oc cantain ceoil do cennuib na sgoth sin.10 Senoir forarsaidh finnliath oc seinm cruiti isin oilen. Rochanad ceol n-amhra ba binde de cheoluibh domhuin. Bennachuis cach da chele dib, & asbert an senoir riu imthecht.

Imrit assin iarum fri re cian, co bfacatar aen nduine ic romhur & fec tentidhi ina laimh. Ticeadh dano tonn ruadh ramhor tairis & si for lasadh. Antan immorro notogbhudh a chenn nobhidh oc grechuigh & oc golgairi truaigh , ic fulung na pene sin. ‘Cret tú, a dhuine?’ ar siat.

‘Duine dognith romhur domhnuigh me,’ ar se, ‘& is i mu pian annsin , & ar Dhia ribhsi denaid irnaigthe lem coro


p.52

hetromuigter mu pian.’ Doronsat iarum irnaigti leis, & roimthigsit as iarum.

Tarfas doib iarsin muilleoir mor bruichnech garb, cirdhubh, coirtigthi, granna. Nir 'bho follus doibh ní fo a ghabhuil, & ni fhaictis ní tairis . Andar leo ni bhidh isin bith freacnairc do hsetaibh na do mhainibh na do buaibh ní nách raibe aigi ac a chur i mbel an mhuilinn.

‘Cidh ina ndene sin, a duine?’ ar siat.

‘Ader rib,’ arse, ‘gach ni ara ndentar cesacht isin domun,’ ar se, ‘iss e sin doberimsi a mbel in muilinn si, & is misi muilleoir ifirn.’

Tiaghuit as iarum.

Tarfas doibh iarsin marcach adbulmor forsin fairrce. Ticeadh inn tonn tairis gach re fecht, & nobid oc eighium an fecht aile.

‘Cidh ret dobeir amluidsin, a duine?’ ar iatsan.

{Book of Fermoy page 175b}‘Ader ruibh,’ ar se. ‘Rogatas each brathar damh,’ ar se, ‘& daronus marcachus domnuigh uirre, & atusa agum pianad annsin , & each teneadh am gabhal do shir, & as i sin pian gach duine doni marcachus domnuigh.’

Tiagait as iartain.

Tarfas doibh inis lan do dainibh, & siat ag gul & & ag eighiumh & ag dubha dermair. Eoin cirdhuba cu ngobuibh teneadh & co n-ingnibh derga tentidhi 'gá cirrad & ga loscud & ag breith lan a ngob & a n-ingin eistibh.

‘Cret sibh, a daine?’ ar siat.

‘Cerda & goibne esinnraca sinn,’ ar siat, ‘& is airi sin


p.54

atait ar tengtha ar lasadh anar cennuib, i cinuidh imdergtha gach duine allos ar ngresa .’

Tarfas doibh iarsin aitheach mor dubh detaighi dimhor, & ba métither moltcroicinn gach slam tenedh ticeadh asa braguit. Lorg iarnuidhi ina laimh ba métither re mol muilinn. Cual connuidh for a mhuin, daighere seisrighi innti. Rolasadh in chual gach re fecht. Roleiged-sumh e fein fon muir ar teiched . Is tuilled pene foghebeadh la tuinn tenedh in mara og eirghi tairis. Roeighidh-sumh annsin ic fulang na moirpene rus-ticead.

‘Cret tu, a dhuine thruáigh ?’ ar siat.

‘Ader ribh,’ ar se. ‘Cual connuidh no imarchainn gacha domhnuigh for mo mhuin, & is e a haitfer sin roberar orm.’

Tarfas doibh iarsin saili tenntidhi , & cind daine n-imda innti, & rachomhruiced gach cenn fri araili dibh. ‘Is adba ega an ni atciam,’ ar an brathair frisin sruith. {Book of Fermoy page 176a} Rotreaghdsat na piasta indara choduil inichtaracha don churach.

‘Na tabrad a snímh sibsi sin,’ ar in sruith. ‘As tualuing Dia ar n-anacul gidh isin aen chodhuil bem;’ ar se, ‘& masedh as áil do ar n-oided léo sút ní fettar toidhecht anagaid a thoili.’

Tarfas doib iarsin aroili inis aluinn edrocht. Fidh reidh innti & si lan do mil. Fraech ferglas ina medhón & se ailghean. Loch somblasta edrocht innti. Ro ansat sectmuin innti ac cur


p.56

a sgisi dibh. Oc dul doibh esti iarum atracht beist asin loch, & dar-leis gach aen dibsom is fair fein roberadh amus, co ro crithnuigsit cumor roimmpi, coros-leic sis iarsin isan inad cétna do-risi.

Lotur asin innsi for muir & roraimseat re re cian. Co bfuarutar inis & muindtir Ailbi11 Imleacha innti. Meadon aidhce dono rogabsat inti. Fuarutar tipra isin tract, & si buaiderthe. Fuarutar tipra aili & si glan solusta. Accobruidh an gilla digh asan tiprait. ‘As fearr a cheatugadh,’ ar in sruith, ‘mar ata neach isin innsi.’ Atciat in soillsi moir iarsin & tecuit fon solus co bhfacadar in da fer dec ic denumh a n-irnaigthi, acas ni bai soillsi acu acht grianghnuis caich fri araili dibh. Tic fer dib cucu & feraid failti friu & fochtais scela dib. {Book of Fermoy page 176b}Indisit do a tuirrthechta, & rotoclaidsit dig asin tiprait, co ndebairt friu: ‘As ced daib,’ ar se, ‘linad bur soithech don uisei is gloini dibh intan atbera in sruith fribh.’

Cuich sibsi?’ ar in gilla.

‘Muinnter Ailbi Imlecha,’ ar sé, ‘& is sinn muinnter indara curaig do Ailbe, co fuilem inar mbethaid annso cu bráth mar dhacheaduigh Dia dun fria hecnairc gach aein is marb ar in muir. Ocus facbuid-si asin tir-si,’ ar se, ‘riasin matuin, uair ni sunn ata bur n-eserghi, & mana derntai
[...]
ria matuin bud meisti daibh, uair bidh tocradh menman & aicenta daibh sgarad fr
[...]
dafacthi isin lo hi, conad ferr dhuib dula esti isind aidche.’

Comullsat uili amal aspert friu.


p.58

‘An mberum linn ni do clochaib na tragha?’ ar siat.

‘Is ferr a cedughudh,’ ar in sruith.

Cetuighidh in gilla dorisi.

‘Is ferr di a chetugud, ’ ar in sruith bui isin eaclais. ‘Act cena,’ ar se, ‘bidh bronach anti nos-bera & bidh bronach fos inti nach bera.’.

Berid araili dib oen clach, araili da cloich, araili tri clocha. O robo maitean arnamarach ro ibhsit deoga do uisce na hindsi, & focert a suan cotalta iat on trath co aroili. Rofucsat uili a clocha iar n-erghi asa codlud, cloch ann ba gloine, cloch aili ba hairget, cloch aili ba hor. Ba bronach immorro inti tuc ni lais dib, & ba bronach inti nach tuc .i. inti tuc ni lais ba bronach he ara laghat tuc lais, co rocomailled briathra in tsenorach amluid.

Tarfas doibh iarsin inis amra. Senoir salmach sruitecdha co reclesaib coemha cumdachta, co n-altoirib ailli etrochta. Fér aluinn uainidhi innti. Drucht meala fora feor. Beich becca bithailli & eóin caema cenncorcra ic cantain ciuil innti, co mba lor do oirfitiud estecht friu.

Roraimhset rempa iarum co facatar inis aluind aili. Reccles diamhuir derrit innti. Oen mac eculsa forarsaidh finnliath ic cantain a urnuighthe innti. Bensait bascrand isin dorus. Ticcid en etrocht dia n-accallaim & innisit do a scéla. Indisidh in t-en don tsruith an ni sin. ‘Osluic rempuib!’ ar in sruith. Osluigius in t-en rompaibh, & bendachuis cach a chele dibh, & foeitt ann in aidci sin. Dus-tic timthiridh do nimh lena cuit doibh. Arabharach aspert in sruith friu-sumh imthecht, uair ni hann sut boi in dan doibh eserghi ; & roinnis doib a tuirrtechtae o sin amach.


p.60

Rancatar assin co hinis i mboi deiscipul do Crist. Ba hamra an inis dano. Recles & eclais innti. Cansait a pater fri Dia indorus na hecuilsi. Atbert in sruith boei isin eaclais: ‘Facen urnaigthi ar n-oiti Isu,’ ar se. ‘Cid on,’ ar in sruith bai isin dorus, ‘ca hait a facaduis esidhe?’ ‘Is da descipluibh damsa,’ ar se, ‘& ro-imgabus he cor-ro elodhus uadh for muir, conam-tarla isin indsi sea, & rochaithes ní do lusrudh & do thorad na hinnsi olchena, co tainic aingil do nimh cugum & atbert frim: ‘Ni coir dorighnis,’ ar se: ‘cideadh bia isin bethaid sin gan écc co bráth .’ Atusa dano amlaid sin cosaniu , & trit sin nach tic proinn gach nóna cugum.’

Docuatar a n-oin tech {Book of Fermoy page 177b}iarsin, & tocluidhset biadh do nimh doib. O roguidhset gumad a n-oeinfhecht doberta proinn doibh doroich in t-aingil cucu & facbhais a proinn ar lic cloiche ana bfiadnuisi ar in tracht .i. bairghin gacha fir dibh, & orda eisg fuirre i mboi gach blas accobrudh gach oen dibsan fo leith.

Iarsin tra roronsat ceilibrad, & ro-innis in senoir doib a n-imthechta12 & ord a mbethad, & atbert friu: ‘Raghthai-si,’ ar se, ‘uaimsi innosa for in muir co Rind Esbainne, & teicemait lucht noenaigh for in muir duibh oc iascach , & beruit sin leo sibh docum tire. Ocus amair ragasa,’ ar se frisin eascob, ‘asan curach fo thir dena slechtain fotri do Dhia13, & in fot ara fuiremha th'aigidh 14 dailfid in slogh uime da gach leth. Congebat ceall & muintir annsin; & rosia do clu co Roim, & rod-bera comarba Petuir soir co Roim, & faicfi in sacart ut isin


p.62

inad sin, & faicfi in dechuin ina shacrista, & coimgebthur in t-inad-sin fo gnathugud co bráth 15. Faicfe in gilla la Bretnu, & anfaid ann cein bus beo.’

Ceilibrait iarum don t-senoir, & fagbuit an indsi, & rocomhuillea doibh uili amal asbert friu o tosach co dered. Tainic in t-escab o Roim amair adubrumuir romuind, & ro-indis an gilla na scela sin uile do. Rothóeth in gilla iarsin, & romairseat na scelai-sin occan eascob. Ro-indis-side iatt d'hSoeirbreathach easboc da muinntir. Ro-innis-side iat do Mo-colmoc mac Colmain i n-Arain, conid de sin aspert in t-escop na briathra so:

    1. Hua-Chorro do Condachtuib
      cen time fri tonnportuibh,
      os grian mara mongairtrein
      ar fis an ais ingantuigh,
      a mbircan mbuan mbennachtnach
      fri seol sasmar sonartnach.
    2. Dalotsam dar n-oilithre
      fre seitiudh na siangaoithi.
      do dilgudh ar cinadh-ne ,
      dus-fuil ann fath fiarfaige.
    3. Ro cinnsium in crabudh-so
      atlochar don cumhachtaidh 16
      ge ratuillsium mallachtain
      nir'millsim ar n-udhachtain .
    4. Ro cromsat a cinda
      in clann-sa hua-Corra.
      Hua Corro.17

Curup imrum curaig hua Corra cunuici-sin.