Corpus of Electronic Texts Edition

Background details and bibliographic information

Reicne Fothaid Canainne

Author: [unknown]

File Description

Kuno Meyer

Electronic edition compiled by Beatrix FärberProof corrections by Hilary Lavelle and Beatrix Färber

Funded by the HEA via PRTLI 4 and
the HEA via the LDT Project

1. First draft, revised and corrected.

Extent of text: 2640 words

Publication

CELT: Corpus of Electronic Texts: a project of University College, Cork
College Road, Cork, Ireland

(2010)

Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G303016

Availability [RESTRICTED]

Available with prior consent of the CELT project for purposes of academic research and teaching.

Sources

    Manuscript sources
  1. Dublin, Royal Irish Academy, MS 1080 (olim B. IV 2), fo. 133b–135a (poem). (See Catalogue of Irish Manuscripts in the Royal Irish Academy, fasc. 24, 3021).
  2. Dublin, Trinity College Library, 1336 olim H. 3. 17, col. 856–858 (introductory prose), 16th century. The manuscript is made up of several parts of differing provenance bound together and is a miscellany of legal, historical, religious and narrative texts.
    Editions and translations
  1. Kuno Meyer (ed. and trans.), Selections from Ancient Irish poetry, selected and translated by Kuno Meyer (London 1911).
  2. Alfred Perceval Graves (ed. and intr.), The Book of Irish poetry. (Every Irishman's Library) (London 1915) 263–269 (an English translation in verse).
  3. David Greene and Frank O'Connor (eds. and transs.), 'A ben, nacham shaig i-lle', A golden treasury of Irish poetry, A.D. 600 to 1200 (London 1967), 86–92 (portions of the poem).
    Literature
  1. Joseph Vendryes, Revue Celtique 32 (1911) 106–108.
  2. E. J. Gwynn, Revue Celtique 48 (1931) 458.
  3. V. Hull, 'The Death of Fothath Cananne, ZCP 20 (1936) 400–404 (A shorter prose version).
  4. Osborn Bergin, 'On the syntax of the verb in Old Irish' Ériu 12 (1938) 197–213: 204.
  5. Vernam Hull, Reicne Fothaid Canainne, Modern Language Notes 58 (Jan 1943) 29–31. (available on JSTOR).
  6. Vernam Hull, 'rondid', Language 25 (1949) 134–135. (Miscellanea Linguistica Hibernica, no. 6).
  7. Vernam Hull, A verse in Reicne Fothaid Canainne, ZCP 29 (1962/64) 183–186. (Notes on Irish texts, no. 1).
  8. Peter McQuillan, 'Finn, Fothad, and Fian: Some Early Associations', in: Proceedings of the Harvard Celtic Colloquium 8 (1988), 1–10.
  9. Jacqueline Borsje, 'Fled Bricrenn and tales of terror', Peritia 19 (2005), 173–192: 190–191.
  10. Gregory Toner, 'Authority, verse and the transmission of Senchas', Ériu 55 (2005) 59–84.
  11. Jacqueline Borsje, 'The 'Terror of the Night' and the Morrígain: Shifting Faces of the Supernatural', in: Mícheál Ó Flaithearta (ed), Proceedings of the Seventh Symposium of Societas Celtologica Nordica. Studia Celtica Upsaliensia 6. Acta Universitatis Upsaliensis (Uppsala 2007) 71–98. [Available online here: http://dare.uva.nl/search?arno.record.id=271676]
    The edition used in the digital edition
  1. Kuno Meyer, Reicne Fothaid Canainne in Fianaigecht. , Dublin, School of Celtic Studies, Dublin Institute for Advanced Studies (1910) (1937) (1993) page 1–17: 4–16

Encoding

Project Description

CELT: Corpus of Electronic Texts

Sampling Declaration

The electronic text covers even pages 4–16.

Editorial Declaration

Correction

Text has been proof-read twice.

Normalization

The electronic text represents the edited text. The editor's annotations are integrated into the markup and numbered sequentially. text supplied by the editor is tagged sup resp="KM".

Quotation

Quotations are rendered q.

Hyphenation

When a hyphenated word (hard or soft) crosses a page-break, the page-break is marked after the completion of the hyphenated word (and punctuation).

Segmentation

div0=the tale; div1=the editor's paragraph; page-breaks are marked pb n=""/.

Interpretation

Names (of persons, places and groups) are not tagged.

Canonical References

This text uses the DIV1 element to represent the paragraph.

Profile Description

Created: Created by an unknown Irish scribe Date range: 800–899.

Use of language

Language: [GA] The text is in Irish.
Language: [EN] English appears in the annotations.
Language: [LA] Some words are in Latin.

Revision History


Corpus of Electronic Texts Edition: G303016

Reicne Fothaid Canainne: Author: [unknown]


p.5


p.4


p.4

Reicine Fothaid Canainne, H. 3. 17.

{col. 856}

Búi rígféinnid; for Condachtaib fecht n-aill .i. Fothad Canainde. Bráthair side & Fothad Airgtheach & Fothad Cairpteach. Is de asbertha na Fothaig friu .i. fotha-suith iat, ar isí cétchlann ruc Fuinche iat1 do Macnia. Nó Fothad & .i. fó-táide .i. fo clith dorónad la Mac Niath iat fri Fuinche ingin Náir maic Armara. Nó Fothad .i. fí-áeda .i. olc-teine .i. teine neimneach iat ic orcain clann & cinél. Aendia immurro & Tréndia & Cáendia a n-anmanna. Aendia in t-Airgteach, Tréndia in Cairptech, Cáendia Fothad Canann.

D'óentoirpirt ructha iat a triur la Fuinche ingin Náir. Arsisbis do Lugaid mac Con, ut ali dicunt. Breatha Fuinche Aendia i tús aidchi; is de isberar ainm dó, ar ba gein ríg ar febus in thseóin. Tréndia a medón aidche. Is de dobreath ainm dó ar treissi in thseóin lasna déib and. Cáendia issin maidin; ar cáime & ar áille na fungaire na maidne &2 is aire is Cáendia a ainm. Is dóib-sin rochan in senchaid3:

    1. Trí Fothaig Elcca cen on,
      trí maic Luigdech maic Garrchon4:
      resiu rob Fothaid na fir
      caide a n-anmann re taidbsin?5
    2. Áendia ocus Cáendia cing
      ocus Tréndia, ní ceilim,6
      it é sin, forcanat blad,
    3. anmand co fír na Fothad.7
      Óendia in t-Airgthech na clann
      is Cáendia in Fothad Canand,
      is Tréndia in Cairpthech atchíd
      imda airgtheach 'con Ardríg.
    4. Tri F.


p.6

{col. 857}Mad iar n-araile, is de isberar Fothad díb .i. fó-suith .i. fó maith .i. fotha maithi .i. clann sainemail iat. Fothad Canand, is de isberar .i. ó Canaind, ón choin robói aicce, unde8 Canund i Maig Life dicitur. Nó Fothad Caenine .i. cáin .i. álaind in dee intan nodrucad.

Fothad Airgtheach, is de isberar, issed indmus ba hannsom leis, ar ba head a buindi niad & a dí falaig & a muntorcc.

Fothad Cairpthech, is de asberar, ar issed slabri conírad: mairc cona cairpthib & is fris adertai Fothad Dolus.

Ba hán & ba hairgteach intí Fothad Canainde. Ba mind teglaigh & slóigh. Bói fiann lóech9 amra lais. Ba derscaigdech side ar erriud & gráin & ordon & dechelt & tairpige sech ógu na haimsire sin.

Bái dono rígféinnid amra la Mumain in tan sin .i. Oilill Flann Becc. Bói imarbád eturru diblínib & dogénsit creich n-eturra. Ba hamru delb Fothaid ol bái Oilill, acht ba hamru ben Oilella & ba háille oldás ben Fothaid. Luid iarum Failbe ó Fothud do thochmarc a mná do chind Oilella. Ispert sí ni targad leó con- darbad a tindscra dí. Conmidir a tindscra .i. miach óir & miach finddruine & miach crédumai. Ráidid Failbe fri Fothad in n-aithesc sin. Ispert Fothad rodabiad indí sin. Imchomarcair in ben ciped hé cruth forcuingabad són nodgébad. Ispert som bádur sé semmanda a sleig cech fir do muntir Fothaid .i. dá seim {col. 858} óir & dá seim airgid & dá seim finddruine & nogédais tri semanda as cech sleig & fuicbidis tri semannda in cech sleig & dolínfaidis tri méich díb .i. miach óir & miach airgid & miach crédumai.


p.8

Dolluid si iarum i ndáil Fothaid & berid ar aithidh leis hí. Luid dono Oilill Flann Becc lín a fiann ana n-íarmóracht a mná, co comarnnic fri Fothad issinn aidchi cétna, co fersat imairecc a ndib fiannaib. Conrothacht comthrascrad dóib. Docer Fothad ann & díchenntar. Dobreth in ben dotháet i ndáil Fothaid a cheann chuicci issin firt i mbí. Cachain cenn Fothaid in reicne don mnái annsin, conid ann isbert:
‘A ben náchamagille’ & rl.


p.10

    1. A ben, náchamaicille!
      ní friot atá mo menmo:
      atá mo menma colléic
      isind imairiuc oc Féic.
    2. Atá mo corpán crúäch
      i taobh Letrach dá mbrúäch,
      atá mo cenn cen nighe
      eitir fiena for garbhslighe.
    3. Dochta do neoch dáles dáil
      fácbas10 dáil n-éco fri láimh;
      in dál dálto co Clárach
      tuärnect im robánadh.
    4. Rodelbad dún, trúagh ar fecht,
      for Féicc doroirnedh ar lecht,
      imonróiraid, bág ma liúin,
      totim la hóga aniúil.
    5. Ní mé m'aonor im-múr thol
      docóid fordal i ndáil ban,
      ní ar aithbiur cid ditt ágh,
      is duáigh ar ndedhendál.
    6. Do céin doroächt do dáil,
      bái gráin for mo choicne máir,
      ma dofesmais bid amne,
      bá assa ní tairistæ.
    7. Bá ó Fothud 'na h-uthair
      bertis co húair dorochair,
      cidh amne, níth fri fochaidh,
      ní cen folad guin Fothaid.
    8. Nímrumart-sa mamasrad
      fien gormainech goburglas,
      a techt i nhúire adba
      dirsan dond eóchaill amra!
    9. Matis éisium batis bí,
      rofestais a tigernai,
      mainbad tairbad báis dímair,
      lem ní bud fien cen dígail.
    10. Co a tigdáil batar lúaith,
      atcosnatis bidbad búaidh,
      foscantais raind, trom a ngáir,
      cinsit do chlaind ruirech ráin.
    11. Be hé fiallach seng subaid
      gusin aimsir hirrubaidh,
      arusfóet caill duleglass,
      ropo coigne uleamhnas.

    12. p.12

      {folio 134a}
    13. Domhnall derccdige armach,
      ba hé Lug na fian fadbach;
      isind áth, ba dúire daol,
      is leis docer Congal Cáel.11
    14. Na tri Eogain, na tri Flainn,
      batir allata éclainn,
      dorochair cethrur12 cech æ,
      nírbo cuibrenn drochlaige.
    15. Trait donroïg Cú Domna
      oc ascnamh a comanmo,
      faigébthair colaind Flaind Bic
      i telaig inn imairic.
    16. Táthud daith comhul,
      is díograis do Choncobur,
      díograis totim nEogoin Rúaid
      frisin abaind anairthúaidh.
    17. Táthud ochtar13 la suidiu
      airm hi fail a crólighe,
      ciarbo airmeirb lend aithli
      aithforgaib maic Mugairni.
    18. Ní meirb dofich Falbe Flann,
      frisloisc fiena a thétbann,
      leblaing Fercorb, gorm a chlí,
      co rohuicc secht cétguini.
    19. Comrac Mugairnd fri Mugna,
      batar dá chuilén cholma,
      manistísedh fien forbar,
      ropad inir a congal.
    20. Foceird a n-oman cach túaith
      cain dothfasuith Falbe Rúaidh,
      immusapth-atar, gann glé,
      re cách ar ndá deogbaire.
    21. Sæth már fri luga dige,
      bitscaradh fri tromthuile,
      domuiniur domruïs féin
      céini rogalta in féin.
    22. Dá laoch deacc tul fri tul
      bátar frim i n-imarguin,
      ní fil cidh óenfer de sin
      nátt fárcbainn i tinorguin.
    23. Iarsin imcuirsim dá sleig
      meisi is Oilill mac Eogoin,
      cectar náthar díbh atbath,
      amhainsi dá thenn forgabh,
      imaptha dún, ciarbo bóeth,
      ba hé comrac dá ndegláech.
    24. Ná tuinithe aidche úath
      illeircc eter lectaibh cúan,
      ní fiu cobraim fri fer marb,
      fodruim dot daim, ber lat m'fadb.

    25. p.14

      {folio 134b}
    26. Atotfugéra cech dóin
      ní bu hétach nach díchóimh,
      fúan corcra ocus léine geal,
      criss arcait, ní haicde mer.
    27. Mo sleg cóicrind, gæ co fí,
      diemtar mence cétguini,
      cóicriuth co mbúale umæ
      darsnatoingdis derbhlugæ.
    28. Astóidfa frit, sét collí,
      finnchuäch mo deogbairi,
      m'órnasc, m'folaig, seóid cen táir,
      dusmbert dar muir Niä
      Náir
    29. Éubá Cáilti, delg co mbail,
      ba dia aicdibh adamhraib,
      dá chonn arccait im chonn óir,
      is aicde maith ciasa fóil.
    30. Crib fódaroinn, fola fuin,
      forfleisc créduma fam muin:
      atá uile, is fodb sóer,
      in t-airm i torchair mo thaobh.
    31. Is dúal deit-si, sét nách lag,
      m' fithchell, adarella lat,
      bruinnit fuil sóer for a bil,
      ní cien di sonn indasfail.
    32. Is mór colla cúan rinnech
      sán chán immo deircinnech,
      dosneim dos dlúith dairpri rúaidh
      i taob inn firt iniertúaith.
    33. Oco cuinchid duit dolléir
      ní rob mór nolabrathar,
      ní tharla celtair talman
      dar dúil badit n-amhrathor.
    34. Leath a foirne ór buidhe,
      alaile is fiondruine,
      a hindech do margarét,
      brecht la certa cía rét.
    35. Cetheoir14 coinnle, soillsi bán,
      ní meirv forosnat a clár,
      beuil inna tein, scél nád gó,
      ní randath na roidhmethau.
    36. A ferbolc, is amra sceúil,
      de ór imdernta a beúil,
      glas forfácoibh fair in súi
      náchunursloicce nach dúi.
    37. Criöl chetharchuir, is fóil,
      roces de dúalaib dergóir,
      dron forfuirmedh i suide
      cét uinge do fionndruine.
    38. Ar is de dúal dergóir druin,
      dobert Díonoll cerd dar muir,{folio 135a}cid óen a siball namá,
      mesa fri secht láichesa.

    39. p.16

    40. Imostúaruscbat cumni
      is di prímhaicdib Turbe,
      i n-aimsir Airt, bá rí tét,
      is ann dogníth Turbi tt.
    41. Rofecht impe mór ngretha
      la ríg Rómhán ilLetha,
      iar n-ól fíona, ba mesc linn,
      is ann foillsighti do Find.
    42. Nícon deirgensat cerda
      aicde frisa samhlathar,
      glé lim ní forlaig híriu
      oc ríg sét bat n-amradar.
    43. Dia mba trepar imma lóg,
      glé lim do chlann ní ba trógh,
      ma duscoisis, aicde druit,
      ní bo cres nach cinél duit.
    44. Atáat immunn san chan,
      mór fodb asa fordercc bol,
      dreman inathor dímar,
      nodusnigh an Mórríoghan.
    45. Donárlaith do bil óige,
      isí cotanasóide,
      is mór do fodboibh nigius,
      dremhan an caisgen tibhes.
    46. Rolá a moing dar a hais,
      cride maith recht nodaais,
      cid gar di sund úan i mbé,
      ná fubthad uaman do gné.
    47. Mad cose dam fri gábud,
      nímgaibthi frim idsnádhud,
      a banscál, nogabtha for,
      cáin bláth fa roscarsamur.
    48. Scarfat fri daonacht don mud
      'sin madain íer maccánrud,
      airc dot daim, sonn ní ainfe,
      dofil deöidh na haidchi.
    49. Imusráidhfi neach nach ré
      reicne Fothaid Canainne,
      mo chobrad frit ní hinglae
      má imráite mo thimna.
    50. In dul bidh coimtig mo lecht
      rosáiter mai, menn in fert,
      ní hescor sáitha atchí
      dot fochuidh íer t'inmuini.
    51. Scarfid frit céin mo chorp toll,
      m'anum do píenadh la donn,
      serc bethu cé is miri,
      ingi adradh Rígh nimhi.
    52. Is é in lon teimhen tibius
      imchomarc cáich bes hires,
      síabra mo chobra, mo gné,
      a ben, náchamaicillé!
    53. A bhen.