Corpus of Electronic Texts Edition
Acallamh na Senórach I (Author: Unknown)
¶ 51
572]
Is annsin tucadh Mac Lugach d' agallaim Finn, & do fhiarfaig
573]
dhe: Maith a anum, a Mheic Lugach, ar Finn, gá h-olc
574]
dor(ignis) risin Féin in tan atá do miscais aco uili? Do-beirim
575]
dom bréithir, ar sé, nach fedur a bh-fhochuinn munub olc leo imad
576]
do {folio 163a1} lúid nó lámhuigh do dhénamh damh-sa etarra.¶ 52
577]
Is annsin tuc in flaith-féinnid comhairle do Mac Lugach.
578]
& do {SG page 107} bhí buaidh ara chomhairli-sium, & do mhair in comairle-
579]
sin ag Mac Lugach, & at-bert Finn:
- 580] A Meic Lugach, toluib snas
más e h' órd an t-óclachas
581] corbhat sídhuigh teglach tréin
gurbhat duilig a n-droibhéil.
- 582] Ná buail do choin gan chinuidh
ná lí do mhnái co finnair,
583] ná ben re genaidhi i cath
gid meraigi, a Mheic Lugach.
- 584] Ná h-imderg duine mad cáidh
ná h-éirigh re h-imarbáigh,
585] ná rab tarraic imale
ar ammaid ná ar droch-dhuine.
- 586] Dá trian do mhíne re mnáibh
is re h-echlachuib urláir,
587] re h-aes dána dénta duan
nárbhat dian re daescar-shlúagh.
- 588] Ná geibh tosach leaptha dhé
rett aes cumtha is comairle,
589] im-ghaibh luighi claen is col
ná fhaemh uile h' fiadhugodh.
- 590] Ná h-abair-se bréithir móir
ná h-abair nach tibre chóir,
591] ór is nár a rádh co tenn
muna fedtar a comall.
- 592] Ná ro tréice do ruire
in chéin bheir ar bith bhuidi,
593] ar ór ná ar shéd ar bith cé
na tréic-si do chomairce.
- 594] Nár écnaighi co ferdha
a mhuinntir re tigerna,
595] ór ní h-obair duine maith
écnach a shluaig re prímh-fhlaith.
- 596] Nárbat buain-scélach brégach
nárbat labhar luaith-bhédach,
597] gérsat imdha do ghartha
nírsat bidbha oirechta.
p.18
- 598] Nírsat sibleach thighi n-óil
nársat ingnech ar shenóir,
599] in dáil ad-cluine as í in cóir
ná ben re duine n-deróil.
- 600] {F§}Bidh co h-eistechtach cailli
bid co féchsanach muighi,
601] oir ní fedrais, mór in modh
nach biad t' escara it farradh§
- 602] Nársad diultadach um biad
nárab cumthach duit ainfhial,
603] nárad furáil féin ar flaith
na h-écnaiged gach n-ard-flaith.
- 604] Lean dott édach, lean dott arm
resiu thair an gleo glas-gharbh,
605] ná déna dibhe fád rath
lean (d)on míne, a Meic Lugach.
¶ 53
606]
(Ad-ra)e buaid & bennacht! ar Pátraic, as maith in scél-
607]
sin (ro indi)sis dúin; & cáidhe Brocán scríbhnid? (Sunn), a
608]
naeimh-chléirigh, ar Brocan. Tabair do lebar & t' adharc &
609]
do pend cugat, & scríbhthar {folio 163a2} an scél
610]
út lat. Ocus do-rinne Brocan acétóir.¶ 54
611]
Is andsin ro fiarfaig Pátraic do Cháilte: in rabatar airfitigh
612]
acuib-se isin Féinn? Do bhí imorro, ar Cáilte, in
613]
t-énairfitech is ferr do bhí a n-Éirinn ná i n-Albain. Cá
614]
h-ainm séin? ar Pátraic. Cnú Deróil, ar Cáilte. Cáit a
615]
fríth é? ar Pátraic. Eidir Crota Chliach & Síd Ban bh-Fhinn tes,
616]
ar Cailte. Crét a thuarascbáil? ar Pátraic. Ceitri duirn Finn
617]
do bhí ina áirdi & trí duirn do isin crand chiuil do sheinnedh,
618]
& airfitigh Thuaithe Dé Danann do-rinde tnúth ris.
619]
Luid Finn in lá-sin co Sídh Ban Finn siar do sheilg & d' fhiadhach,
620]
& suidhis ar in bh-firt fótbhuigh andsin. Sillis iarum in
621]
flaith-féinnid secha co n-fhacca in fer bec ac sefnad & ac sáir-sheinm
622]
a chruiti ar in fhod ina fhochuir, & is amlaid ro bhúi, & folt fada
623]
finn-buidi co clár a dhá leas fair, & ar faicsin Finn dó táinic
624]
da innsaigid, & tuc a láim 'na láim, ór as é céd-duine {SG page 108} tárla do
625]
h-é ar tuidhecht asin t-sídh amach, & ro bhúi oc seinm a chruiti
626]
a fiadnuisi Finn no gu tancatar in Fhiann, & 'ar techt dóibh
627]
at-cualatar in ceol sirrechtach síde. Maith a anum, a Fhinn, ar
628]
an Fhian: as é-sút in tres turcairthe as ferr fuaruis riamh. Ocus
629]
do bhí ac Finn no gu fuair bás. Ocus adubairt Cáilte in láid:
- 630] Abhuc do fuair Finn ferdha
do bhí d' fheabus a mheabra
631] gacha cluinedh tiar is tair
do bhídh aigi do meabair
- 632] Cnú Deróil a ainm in fhir
a n-Eirinn nir' anaithnidh
633] inmain leinbhín fa glic n-glóir
dar'bo comainm Cnú Deróil.
p.19
- 634] Indeosat dáibh, fáth gan locht
mar do fhuair Finn in t-abhoc,
635] bá gein shochair do fríth ann
én-mac Logha meic Eithleann.
- 636] Do bhámar a farrad Finn
idir Chrota is Shléib Ban Finn
637] co cualumar ceol gan chol
ar an fhót inár bh-fharrod.
- 638] Do bhámar ag éisdecht ris
a cheol nír' ceol co n-eislis,
639] beg nachar' chuir sinn 'n(ar suan)
in ceol sirrechtach sír-bhuan.
- 640] Annsin at-bert risin rí {folio 163b1}
Find mac Cumhaill Almhaini:
641] canas tici-si, a fir bhic
sheinnes in cruit co caeim-glic?
- 642] Tánacas o Shíth Ban Finn
áit a n-eabhar midh is linn,
643] is dó tháncas lem co becht
do beith treall ad chomuidecht.
- 644] Do-ghébha seoit is máine
is ór derg is degh-dáine,
645] ór thaitnid frim do dhála
do-ghébha mu lánghrádha.
- 646] Do-rad a láim a láim Finn
annsin roba subach sinn,
647] is tucmaid h-é linn alé
do ba caem ar turchairthe.
- 648] Cetra duirn i n-airdi in fhir
trí duirn ina chruit chaeimh-dhil,
649] mor tairm na bláithi buige
binn fogar na caem-chruiti.
- 650] Do-ratad cuigi málle
cúic oirfitig na Féinne
651] cur' fhogluimset ceol síde
thall ó Chnái go caeim-Líne.
- 652] Díb-sin mac Senaig male
Senach ocus dá Dhaighre
653] do-rónsat foglaim co h-án
ocus do-róine Cuán.
- 654] Ba cheisd le Finn na Fénne
a abac gan bain-chéle,
655] ór nír' áil don fhir chródha
na mná remra rómhóra.
- 656] Adubairt Finn in flaith m(ór)
co tibredh aircet is ór
657] don tí uainn do fhinnfadh soin
i n-Éirinn ben a chosmoil.
- 658] Adubairt Scí mac Eogain
óglach co n-aicniud leomhuin:
659] inneosat is scél ádha
baile a fuil a dhingbála.
- 660] Beir mo bennacht, éirg dod thoigh
a mheic Eoghain a Mumoin,
661] ocus innis dúin tré spéis
in crích a bh-fhuil re aisnéis.
- 662] Roich co Tech Duinn a Mumain
a Fhinn chródha chomhramhaigh,
663] atá ann is oirfitidh dhuit
ingen dar' comainm Bláthnuit.
- 664] Annsin ro triallsam co tric
is flaith na Fian faebair-glic
665] co Tech n-Duinn d' iarraidh na mná
ba móide sin ár menmá.
- 666] Fuaramar Bláthnait 'san t-sídh
tucamar linn h-í co fir,
667] ro fháiset tall istigh mhóir
Bláthnait ocus Cnú Dearóil.
- 668] Tucmait uingi dh' ór gach fhir
in lín do bhámar d' fianuibh,
669] a caibhche na mná gan locht
do-ratadh (tall) don abhoc.
- 670] {folio 163b2} Cetra duirn i n-áirde in fhir
trí duirn ina chruit chaeim-ghil,
671] áirdi in ben inás in fer
inmhain lánuma láim-gheal. {SG page 109}
- 672] Lámdha in domain acon mhnái
imirt óir aircid gan ghái,
673] lasin bh-fer, fá mór in modh
slóigh in domain d' áirphiteodh.
p.20
- 674] Ní raibhe ríghan 'san Féinn
na táiseach na flaith co céill
675] nach tuc grádh ocus máine
don lánamhuin lánnaidhe.
- 676] Mar do thicedh doineann dúr
ar in b-Féin, fa ríghda rún,
677] do bhítis ac Finn fóa bhrat
Bláthnait ocus in t-abac.
- 678] In tan ticed maith don Fhéin
ní cheiled Bláthnait co céil,
679] in tan do thiced dóibh olc
ni cheiled orra in t-abhoc.
- 680] Nocha n-fhuil ceol ar talmain
in neoch budh mhian le menmain
681] nár' shuaill foghar i tigh óil
acht a canad Cnú Deróil.
- 682] Trí turchairthe is ferr fuair riamh
Finn in flaith-fhéinnid fír-fhial:
683] Bran ocus Sceolaing gan locht
Bláthnait araen 's an t-aboc.
¶ 55
684]
Nír' chian dóibh asa h-aithle co facadar in móirseser gilla
685]
mór dán-innsaigid. Canas táncabair, a óca? ar Pátraic, &
686]
cia sibh féin? Eogan Leithderg mac Aenghusa, ó rígh dá
687]
chóicedh Muman táncamar ar do cenn-sa, a naemh Pátraic.
688]
Rachmait-ne annsin, ar Pátraic, ol dlegar mar a bh-fhuigter na
689]
mainchisa a n-gabháil ann. Crét do-géna sinne in nónbar
690]
óclách so? ar Cáilte. Fáilte mhís & ráithi & bliadna am
691]
fharrad-sa dháibh, ar Pátraic.
¶ 56
692]
Is andsin táinic Pátraic roime, & as í slighe tháinic a
693]
bh-Fhidh Gaible, & a n-Druim Criadh, risa ráidter Ceall Dara isin
694]
tan-sa, & tar Sruithlinn ar Dermagh, & tar Berbha bith-glais
695]
& i Tóchar Léghi ingine
Cuarnatan, airm i torchair Liagh {F§}le
696]
Conall ar in n-Dergruathar, &§ i Sen-Mag Roichet
697]
ingine Déin meic Dileann, risa ráidter Magh Ruadh Roichet, &
698]
i Sen Mhagh n-Eo, risa ráidter Mag Láissi, tar in b-Feoir
699]
n-iuchar-bhradánaig & d' Achadh Bó bái [gap: MS damaged] trénbhuillig risa
700]
ráidter Achad
[gap: MS damaged]
{folio 164a1} a Slighidh Dhála meic
701]
Umhóir, & do Ros in Churad, re n-abar Ros CréRos caemhálainn Cré,
702]
& lámh dhes re Lathaig Bó Lodáin meic Lir, risa ráidhter Clár
703]
Daire Mhóir, & do Chorrocuibh Cnámhchoille, & do Chuillind
704]
Ua Cuanach siar in baile i torchair Cuillenn mac Mórna le
705]
Finn, & do Leim in Fhéinnedha, & d' Aenach Cuili Mná Nechtain,
706]
re n-abar Aenach Sétach Sen-Chlochair isin tan-sa, & tar Ath
707]
m-Braengair, risi raiter Ath Mor isin tan-sa, & do Chenn
708]
Abrat Sléibe Cáin budhdhes, & do Tulaigh na Fénne, re n-abar
709]
p.21
Ard Pátraic isin tan-so, áit a m-bai Eogan Lethderg mac Aengusa,
710]
rí dhá cóiced Muman, co maithibh in dá choiced Muman uime.¶ 57
711]
Is annsin do scáiled a phuball tar Pátraic, & táinic rí
712]
Muman co maithibh a mhuinntiri, & tuc a cenn a n-ucht Pátraic,
713]
& ro shlecht do, & ro búi-sium sechtmain annsin ac todhúscad
714]
mharbh & ac slánugud dháine n-galair & esláinte & gacha h-aincesa archena.
¶ 58
{SG page 110}
715]
Is annsin tucadh a bhreith féin do Phátraic, & táinic
716]
Eogan Leithderg roime co Rosaigh na Righ, dá dunad fein, &
717]
do-chuatar maithi Muman dá n-dúintibh & dá n-deg-bhailtibh iarsin.
¶ 59
718]
Maith a anum, a Cháilte, ar Pátraic, crét uma tucadh
719]
Findtulach ar an tulaig-so ara tám? Adér frit a fhírinni,
720]
ar Cáilte, as so do-chuamar-ne tri catha na Féinne do tabairt
721]
catha Findtrágha, & tucad ár sleagha dar n-innsaigid, & tucad
722]
fethana fithnais do chrannuibh ar sleg, & ro dhech Finn in
723]
tulaig uime & adubairt: As finn in tulach. Ocus gá ferr
724]
ainm da m-bia uirri iná Finntulach? ar siat
- 725]
Cáilte cecinit:
- 726] A thuluch ard áibinn-si
cus' ticdís Fiana finda,
727] fa gnáth longphort lán-adhbhul
ort is gasrad ghlan-ghilla.
- 728] Ba h-í ár cuit re comháirimh
ticmís ard maighi míne
729] smera sciamhdha sceachaire
cnó do chollaibh Cinn Tíre.
- 730] (Mae)tháin (drisse) dealgnaigi
gasáin creama gan (cin)aidh
731] do(chaith)mís gach bealltaine
buindéin bláithi (is barr) biroir. {folio 164a2}
- 732] Eoin a doiribh diamhaire
ro soichtís fulacht Fénne,
733] togmaill breca a Berramhain
nit beca a bennuibh slébhe.
- 734] Bratáin luatha Lindmuine
escanna Sinna sóiri,
735] cailigh fhedha Fhidhrindi
dobráin a diamhraib Daile.
- 736] Iascach mara muiridi
a críchaib Bái is Béire,
737] medbhán Fáide fír-ghlaine
duileasc a cuanuibh Clére.
- 738] Snámh na Loingsi lochaidhi
fa meinic le Mac Lugach,
739] ticmís sluaigh is sochaidi
ar do thaobh thall a thulach.
- 740] Meisi is Oisín oll-bladach
téighmís a corraib curach,
741] fuarus gaibhthi glas-mara
a timchill tonn is tulach.
¶ 60
742]
Ocus is as-so do-chuamar-ne do chur chatha Finntrágha, &
743]
at-conncomar óclach do mhuinntir Fhinn d' ar n-innsaigid .i.
744]
Cael cródha céd-ghuinech ua Nemnainn. Can asa tánacuis, a
745]
Chaeil? ar Finn. Asin Brug braenach atuaid, ar Cael.
746]
Cret do iarais? ar Finn. d' acalluim Muirinde ingine Deirg
p.22
747]
mo muine féin. Cidh a adhbhar-sin? ar Finn. Ar bhithin
748]
leannain t-sídhe & ard-nuachair &
torad aislinge {F§}tarfas dam.
749]
Ader-sa sin rit, ar Finn§ .i. Crédhe ingen Cairbri
750]
cnes-bháin ingen rígh Ciarraigi Luachra. In bh-fedrais, a Chaeil,
751]
ar Finn, conid h-í-sin bain-mhealltóir ban Eirenn, ór is terc sét
752]
maith a n-Eirinn nár' bréc chum a dúnaid & a degh-áruis.
753]
Ocus in fidir tú ga comha iarus ar chách? ar Cael. Do-
754]
fhedar, ar Finn .i. gibé aga m-beth do dhán nó d' filidhecht
755]
duan do dhénam dhi & tuarascbháil a cuach & a corn & a cupad
756]
& a h-ian & a h-aird-leasdar & a righ-thech romhór. Atá urlumh
757]
acum-sa arna tabairt damh ó
Muirinn ingin Deirg, óm
buime féin.