Corpus of Electronic Texts Edition
Betha Naile (Author: [unknown])

section 17

Cid tra acht as í-sin uair & aimser do-cuaidh Colum craibtech-nair Cille i n-iath n-oirer-min n-Alban da bhennuccadh,


p.115

& da buan-leasuccadh; & a h-aithle a coisercctha na caom-Alban do séoladh a curach go colcc-direch le Colum Cille; & ní cían do baoi ar an aibhéis n-iongantach, an tan at-connairc peist fraochdha ro-grúamdha uathmhar-árd ucht-lethan colgach cenn-mór cráos-lethan. Ocus do gabustair eccla adhbhal-mór mac fíal-bhrethach Feidhlimidh aga faicsin; & tuccustair a h-aghaidh ar ard Choluim, uair dob áil le sluccadh sáir-díochra ar a curach, & ar Choluim cona chléircibh.

Ocus do guidhestair Colum Cille go duthrachtach Senach sen-gobha, uair bá mac matharColum Cille; & is amhlaidh ro bhaoi an Senach-sin, & cáor crithreach comhluaimnech a t-tren-bél a thencaire 'ga toccbáil. Ocus tainic mana ina edan fon am-sin, & tádhbás dó mac a mathar do bheith isin moir-eccen-sin; & tucustair urchar a c-coinne Choluim Cille ó Dhoire buan-rathmhar Broscca gusan aiccen fhuineta eter {folio 137v} Erinn & Albain. Ocus is e ionadh a t-tárla an cáor comramach sin, a m-béol na píasta, gur marbustair d'áon urchar h-í.

Ocus do guidhestair Coluim Cille Día, amhail ro lenastair an peist béo íatt, go lenadh 'arna marbadh go h-ard-phort na h-Erenn; & an uair ro gabhadh cuan ag Coluim cona cleircibh, tainic an pheist a t-tír a n-aoin-feacht fríu. Ocus do cosccradh h-í acc na cléircibh, & do benadh an cháor a c-cédoir eiste. Ocus ruccadh an chaor dochum Senaigh, go a cerdcha, & do-róine tri mionna miorbhuilecha mór-cumachtacha dhi .i. an glunan Senaigh, & an gerr curaigh, & clocc niam-grenta Naile, óir as é an Senach sáothar-mór tuccustair do Tigernach táobh-faid-geal an t-uasal clog, óir as dó ba h-ainm an glasan Tigernaigh. Ocus tucc Ticcernach do Mo Laisi an lethan-clocc go m-bíodh i c-cuchtair Mo Laisi ar an leic, 'go b-faghtáoi proinn cét 'na onóir 'sa cuchtair; & gurab é fa clocc udhachta & adhairt ag Mo Laisi a n-am a écca; oir is é rob én ordain & togha do Naile a n-ionad Mo Laisi h-i f-fiadhnuisi naomh-locha h-Eirne tre briathraibh Dé & Mo Laisi; gurab é as naomh-chlog do Naile o sin alle, amhail ro raidhedh ag foillsiugadh a mhiorbhuile:

    1. Clocc Naile, mór a neimh,
      Sloinnfet a fherta a t-talmuin,
      Eisttid lim-sa cách uile
      Ag móradh a miorbuile.

    2. p.116

    3. Imdha mainces 'ga mhancaibh
      Eter nemh is talmain,
      Imdha sochar 'gun clocc cóir,
      Imdha uaisle is onoir.
    4. Imdha a duthcas 'sa dlighedh,
      Mor a cháin o gach cinedh,
      O do-rinne Senach soin
      Ro-mhor a ferta a t-talmain.
    5. Senach do teilcc an chaor tenn
      A c-coinne Coluim na c-cell,
      Gur marbh peist gránna gailbech,
      Chos-lom, chenn-mór, corp-ainmheach.
    6. Lenaid an peist iad don cuan
      Colum 'sa muinter re a lúadh,
      Ticc marb dá n-es amuich
      A h-aithle urcair Shenaigh.
    7. Do cosccradh ann le Coluim
      An peist ba gránna coluinn,
      Go t-tucc chum Senaigh alle
      An cáor a cliabh na peiste.
    8. Do-ni tri mionna miolla
      Senach don caóir, ba griobhdha,
      In glunan Senaich cétt-clann,
      Is an gerr curaigh coimhteann.
    9. An clocc-sa clocc Naile móir,
      An tres mionn diobh, mar as doigh;
      Ag sin, mar as derb duibh,
      Mionna as neimhnighe ar talmain.
    10. Do Tigernach do-rad Senach
      An clocc, do-rad as in belach,
      Glasan Tighernaigh go tenn
      A ainm ag cach go coitcenn.

    11. p.117

    12. Tucc Tigernach do Mo Laisi
      An clocc, fa mór a maisi,
      Clocc cuchtrach Mo Laisi,
      Is clog udhachta a ghalair.
    13. An uair do bi 'sa cuchtair coir
      An clocc ba riogdha go Roimh,
      Proinn cet do nimh, mor a brígh,
      Do geibhti de gach aon oidchí.
    14. {folio 138v}
    15. Mo Laisi an uair testa tes
      i n-Daimh-Inis ba geal cnes,
      Togtar Naile do nimh
      Fágthar dó an clocc 'sna cleirigh.
    16. An t-éun ordain Naile moir,
      Don clocc-sin ba h-ainm coir,
      As é an clocc do thogh iar sin
      Naile a h-ucht Dé duiligh.
    17. Ag Naile, fír an fath,
      An clocc, is biaid go brath,
      Ag sin a fír, borbh an breth,
      Ó Naile go Senach.
    18. Is e fuair an rimiadh amlaidh
      Nach f-fuair aon clocc ar talmain,
      Gibe baile i t-tegmadh-sin,
      Túsaraighthi 'ga cleircibh.
    19. Urdail sochair re a clocc ann
      Tucc dó Coluim Cille tall,
      Meth no écc do cloinn Conaill coir
      Muna freccrait a n-onoir.
    20. Tucc Tigernach ba geal troigh
      Urdail sochair re a mionnaibh,
      Ar mhainces Tigernaigh tréin
      A crích n-oiregdha n-Oirgíall.

    21. p.118

    22. Tucc Naile leis alle
      An clocc-sin do déoin Mo Laisi,
      'S do faccaibh Mo Laisi don clocc
      Tus onora 'na ard-port.
    23. Do bi ag Naile niamhda
      An clocc-sin do réir riaghla,
      Gur baisttedh leis Luán lán,
      Mac Iorgalaigh iomnar.
    24. An clocc rob athair baistidh
      Do Luán triath an gaisccid,
      Ag an caraidh, mor medhrach,
      Sinell ocus Tigernach.
    25. Tainic Luán se fir décc
      D'íarraidh a bhaiste, 's ni brecc,
      Fíonnachta as Murchad amuigh,
      O b-fuilit clann mher Murchaid.
    26. {folio 139r}
    27. Do baistedh na sé fir décc
      Le Naile, is ni brécc,
      Do ched Tigernaigh on t-sáil,
      Is Sinill ocus Ronáin.
    28. Do-ni Luán luth buadha
      Oirdeirc lá cách at-cuala,
      Bradan gacha ladhra lais,
      Eter cois is laimh leabhair.
    29. Do raid Flannán ba geal cnes,
      Mac Logha: do-rinnis cles.
      Biaidh air, ar Naile nar,
      Ó so amach go brath Luan.
    30. On luth an sin do-rinde
      Adbar baisttidh, an gille,
      {}
      Coimhdhes dó muir is talman.

    31. p.119

    32. As-bert Naile nemdha
      Le Luán go moir-menma:
      Millfit do siol seng, 's na mill
      Mo cháin, a Lúain lain-grind.
    33. Derccais Luan ba geal snuadh,
      Le h-aitesc Naile 'ga luadh:
      Cred í an chain do millfit soin,
      Mo síol, a naoimh oicc uasail?
    34. Dligim úait ocus ód shiol
      Luach do baiste, mór a brigh,
      Cain úait is ót síol iar soin,
      Luach righe daibh 'na deaghaid.
    35. Caiscc oraibh gacha tres bliadain, 12
      Bladh dom cáin, coir a h-iarraidh,
      Meth nó écc da n-oba soin,
      Go raibh 'na toiseach naenbhair.
    36. Bó no chapall 'sa cháisc damh
      Ó shíol Luáin 'na lenmhain,
      Dligidh mo chlocc, as fír soin,
      Erredh cos is lámh 'na lenmuin.
    37. Is screapall cathrach, ferr mo dhail,
      Dlighim dibh is da mnaibh,
      Se pinginne d'airgett gheal,
      Nó as pinginn óir mo dliged.
    38. {folio 139v}
    39. Corn gach ciorcaill don dabaig
      Dligidh dibh fós mo mhanaigh,
      A dabhaigh 'sa tonna-soin,
      Cuid dála a h-aithle an cuirn-sin.
    40. Screapall bainnsidhe buadha
      Dlighim ot cloinn do-cúala;
      Buaidh cloinne is conaigh co cert
      Aca, o fuicfett mo bennacht.

    41. p.120

    42. Da n-esccaine mo clocc cruaidh
      An lánamhain tre diombúaidh,
      Do ghebhaitt a n-dís gan fheall
      Gairde saoghail is ifreann.
    43. Toirrces gach céud lára lem,
      Dligim od shiol, as reim tenn,
      Bidh lem od cinedh coidhce
      Cétt laogh gach bó benn-báoithe.
    44. Céd-arc gach muice as dlecht damh
      O shiol Luáin na c-comhramh,
      Céd-uan gach cáorach go c-cáil
      Ód shiol as lem-sa, a Luáin.
    45. Ced punnan gach arbha úir
      Dam-sa re n-dol annsa c-cúil,
      Uaim don arbhar da chionn-soin
      Sonus a c-crúaich 's a c-cuctair.
    46. Mesccán as gach maistreadh uaibh
      Dligim dom chios-cáin o buaibh,
      Do gebhthar uaim da cinn-soin
      Buaidh blechta is buaidh toraidh.
    47. Agh trí n-glac as gach creich cruaidh,
      Dligim gidh sin da bhar slúagh,
      Du damh go díles an dail,
      Gidh úathad bhios 'gá gabháil.
    48. Buaidh cosccair uaim da cionn sin
      Don t-slúagh do beir an m-boin-sin,
      Uaim d'feraibh Locha h-Éirne
      Buaidh catha, buaidh coimhéirge.
    49. Ni léigeabh a n-guin le gáibh,
      An c-cein congbaid a cáin,

      p.121


      Ni léigeabh teidm ina t-tír,
      Ni leicceabh creach le coicrich.
    50. {folio 140r}
    51. Ni leicceabh galar granna,
      Ni léicceabh morán plágha,
      An c-céin congmad mo cháin cóir,
      Ní dhingnett ulc na eccóir.
    52. Mo bhennacht oniu go brath
      Ar shíol Luáin, fír an fáth,
      Is congmatt damh mo cáin chert
      Le diadacht is le dáonnacht.
    53. Mallacht uaim muna chongmat
      Damh mo cháin rioghdha ro-grod,
      Mallacht Shinill as búan móid,
      Mallacht Brícin is M'Aedhócc;
    54. Mallacht Thighernaigh sheabhraigh
      Ar do shiol, a mheic mhenmnaigh,
      Mallacht easpoic Eogain Finn,
      Da millter an cáin dlighim.
    55. Maith mo lucht diogaltais 13uilc,
      Sinell, Senach is geal cuirp,
      Mo Laisi, is Tigernach tenn,
      Fergus, Ronán, is Comghall.
    56. Faenci, is easpoc Eogan Mór,
      Espoc Cárthainn, Lasar lór,
      Ag sin eirgit liom ale
      Do naemhadh mo chomairce.
    57. Mo chadach is M'Aedhocc Mór,
      Críostt as cor ettrainn fa dó,
      Go madh comhailltech inn mar soin,
      An fedh do beith grian os talmain.

    58. p.122

    59. Lem clocc an Bhreifne na ród,
      Comtrom le mionna M'Aedhóg,
      Tucc damh M'Aedhócc, as derbh sin,
      Cuairt gacha bliadna dom chléircibh.
    60. Tucc M'Aedhócc mallacht 'na port
      Gach Breifnech do dénadh riom olc,
      Rem clocc is rem tempal toir,
      A los chongbála a c-cadaigh.
    61. Gach nech dhíbh nách bía dom díon
      Do Breifnechaib, buan a m-bríg,
      Do-bér dóibh is M'Aedhog na mionn
      Gairde saoghail is ifrionn.
    62. Do gheall me is M'Aedhocc múadh
      Síol Luáin go n-iomat slúagh,{folio 140v}
      Gomadh coimdes d'ar cleircibh
      Siol Luáin is sáoir Bhréifnigh.
    63. fetthar claochlodh ar c-cadaigh,
      Ni fétthar coscc ar c-coccaidh,
      Ní fétthar buain rér t-teglach,
      Meisi is M'Aedhócc móir-mhenmnach.
    64. Mo Laisi do thenn ar tús
      An cadach-sin tre imtús,
      Meisi do thenn iar sin
      Le M'Aedhócc cruas ar c-cadaigh.
    65. Do gheall damh Bricin bádhach
      Ocus M'Aedhócc mor-dálach
      Dith ar Breifneachaib gach fuinn
      Fa shárachad mo thermuinn.
    66. Do raid Luan fa geal corp:
      Cia dom shíol do-ní riot olc,
      Da m-brister léo do chain chain,
      A Naile reidh rathmair?

    67. p.123

    68. Geinfidh mac úait, a fhéil fhinn,
      A Luáin úasail airm-ghrinn,
      Cernach a ainm ar cúl crech
      Seacht meic ag an c-Cernach.
    69. Do-géna bladh dibh mo reir,
      Clanna Cernaigh, bús rioghdha réim,
      Brisfidher leo an cain crúaidh
      Le bloidh don cloinn cloidemh-rúaidh.
    70. Stefán, Dalach, buan a rath,
      Firgil is Odhar úallach,
      An cethrur laoch as mor gail,
      Congbad sin mo cáin chubaidh.
    71. Maol Dúin is Cáomhán calma
      Brisfitt mo cháin catharrdha,
      Do ghebait úaim resan dáil
      Diombúaidh cloinni ocus conaigh.
    72. Esccáinim oníu go brath
      Síol Maol Dúin, ba fír an fáth,
      Nar geine uadha, as réim cert,
      Nech dan dú íath nó oireacht.
    73. Do-ghenaid siol Camain cais
      Milledh mo chána go crois;
      O Muigh Lemhna cuirfett soin
      Iatt tre esccaine i Mumhain.
    74. {folio 141r}
    75. Bíaidh mac ag Cernach go beacht,
      Bíaidh rí é gan fresabhra,
      Bidh Odhar a ainm 'ga thoigh
      O n-geinfitt aicme Uidhir.
    76. Gebaidh a shiol ríghe tenn,
      Coingebhatt mo cháin le treall;
      Benfad díobh righe don dáil
      D'eis mo chána gan congmáil.
    77. An uair brister mo cáin cruaidh,
      Tionoltar uile mo shluaigh,
      Teccaitt lem mar sgeith o a t-toigh,
      Lucht congmála mo chadaigh.

    78. p.124

    79. Bentar mo cluicc-si mar sgiath
      Ar shiol Luain, borb a liach,
      Ocus cluicc Shinill sheabhraigh,
      Is cluicc taoibh-gil Thigernaigh.
    80. Bentar cluicc Mo Laisi ann,
      Is Ronáin, is Fuince feidhm-teann,
      Ar siol Luáin go m-brighe,
      Da n-díocúr on deígh-righe.
    81. Ni suidhfit 'san righe reil
      Clanna Luain, ger bhéodha a réim,
      Ni ghebhait da éis go cert
      Righe ar íath nó ar oireacht.
    82. Bídh me in nathair ag dith sluagh,
      As me an teine as cró-derg guál,
      As me an leoman ag dith cruid,
      As me an mathgamain ar mhenmuin.
    83. Me an bheithir as réim rioghdha,
      Me Naile mór maordha,
      Biaidh 'gum foghladh, as reim tenn,
      Giorra soaghail is ifrenn.
    84. Me mac rígh Muman moire,
      Mé cisde na cánóine,
      Mé as neimhnighe peall is port,
      Mé náemh is úaisle árd-chlog.

      Clog.