Corpus of Electronic Texts Edition
Bethu Brigte (Author: Unknown)

p.1

1


1] [gap: acephalous text] miracula vulgata sunt. Laæ n-and i suidiu luid in Broicsech
2] do bleogan & ni fácaib nech inna taig nisi in noeb-ingin tantum
3] ina cotlad. Co n-accatar ro-las a tech dia n-eis. Fa-reith in tuath. Anda
4] leu nicon airsitis cli fri alaile. Fo-gabar a tech slan & ind ingen ina
5] cotlad & a gnuis amal ain chaince; & ata adrad Brigte and cein m-bes.

2


6] In quadam die dormivit magus co n-accai triar cléirech h-i
7] cochlaib findaib oc baithis na-h-i Brigte, & at-bert in tres fer fris:
8] ‘Bad Brigit lat nomen ina h-ingine’.

3


9] Bai in drui & ansilla & nata oc Loch Mescæ, & brathair mathar
10] in druad and dano; craibdech-side. A m-batar and medon aithchi, boi
11] in drui occ airi na rind co n-accai colomain tentidi as in taig i m-baí in
12] chumal cona h-ingin sainriuth, & do-fossaig brathair a mathar conid-accai
13] leis: & as-bert-side ba noeb filia.
14] ‘Is fir on’, ol-se, ‘dia n-ecsind-si duit h-ule a gnima’.

4


15] Fecht n-ale a m-baí in drui & brathair a mathar h-i tig & ind ingen
16] ina cotluth, cia port i m-bai a mathair, co cualatar guth m-bec ina
17] h-ingini h-i leith in tigi, & ni ragab-si labrath cidacht.
18] ‘De-ci dun’, ar an druí fria amnair, ‘cindas rond-gab ar n- ingen,
19] ar ni lamur-sa fo bith nida Christadi’.
20] Conda-accae inna crois-figil h-i ligiu os si oc irnagthi.
21] ‘Airg aitherruch’, ar in drui, ‘& iarfaig ní di indossa, ar at- bera ni
22] frit nunc’.
23] Teit-side & ata-gladustar:
24] ‘Epir ni frim, a ingen’, ol-se.
25] As-bert iarum ind ingen da focul fris:
26] ‘Meum erit hoc, meum erit hoc’.
27] Ni tuc dano amnair in druad a n-í-sin.
28] ‘Rel dun’, ol sude frisin drúid, ‘ar ní tucaim-si’.
29] ‘Nipa failteu de em’, ol in drui. ‘Is ed em at-rubart’, ol in drui, ‘bid
30] lee in mennut-sa co laa m-bratha’.
31] Fa-indel avunculus magi Brigitam tenere plepem. As-bert in drui:


p.2


32] ‘Vere implebitur’. ‘Ipsius erit hic campus, licet exeat mecum
33] ad Mumenenses’.

5


34] In tan ba mithig a gait de chígh ba deithidnech di in drui. Na
35] ní do-bereth-side di-si na-sceth-si fo chethoir, & nibu messa de a
36] blath.
37] ‘Ra-fetur-sa tra’, ar in drui, ‘a daas ind ingen, quia ego sum
38] inmundus’.
39] Ro-erbad iarum bó find au-dercc dia taiscid & ba slan di.

6


40] Do-cuaid iarum in drui i tire Muman, i nh-Uaithne Tiri int
41] sainriuth. Illic sancta nutritur. Quæ transacto tempore nutritori ait:
42] ‘Nolo hic servire, sed mitte me ad patrem meum ubi in occursum
43] veniat mihi’.
44] Quo facto pater Dubthachus deduxit eam ad hereditatem suam in
45] duobus campis Nepotum Failgi ibique inter cognatos mansit, & in
46] puellari habitu mira fecit.

7


47] Rucad iarum ad aliam virginem nutrire eam. Is sí ba choicc do
48] sudi iarum. Ra-findad a lin de oegedaib ticced dochum a
49] m-mume, & cia beth a lin na n-oeged ni dechas for losait doib fri
50] aidche.

8


51] Fecht n-and bai a m-mume-si i n-galar trum. Foite-si dib
52] n-ingenaib ad cuiusdam (homin)is domum qui vocabatur Bæthchu
53] (cervi)sae potitionem egrotanti postulaturas. Ni etat-som ni o
54] Bæthchoin (traig) inna dabcha cosin chormmaim acht fighi daman
55] allaid tarsiu. Ad-ellsat leu di alailiu thopur. Do-bert a tri lan a lestair
56] a s-sudiu. Ba somblas a linn, ba inmescaigthe; & ba slan fo chetoir nutrix
57] eius. Da-geni Dia erre-si.

9


58] Laa n-and du-bert Dubthach ingari mucc fuiri-si. Gatsait latraind
59] da thorc díib. Luid Dubthach ina charput de Muig Liphi co comarnic-side
60] friu & ath-geoin a da thorc leu. Ar-gaib- side na latrandu &
61] nenaisc dag-eraic a mucc foraibh. Tuc leis a da thorc ad domum suam
62] & as-bert fri Brigti:
63] ‘In maith ingairi du mucc latt?’
64] ‘Ata-rim-siu’, ol-si.
65] Atai-rimi iarum: "reperit perfectum nummirum" rl.


p.3

10


66] Alio die advenit hospes quidam ad domum Dubthachi. Erpais a
67] athair tinne sailli dí do broth don greis. Supervenit avidus canis cui
68] suellæ partem quintam dedit; qua commessa alterum detid. Hospes
69] ista sentiens quasi presus somno tacebat. Pater domum iterum reversus
70] filiam invenit.
71] ‘In maith ro-mberbais a m-biad’, ar a athair.
72] ‘Maith’, ol-si.
73] Et ipse numeravit & invenit. At-fet iarum hospes Dubthacho
74] quod filia fecit.
75] ‘Mad iar sudiu’, ar Dubthach, ‘nicon ecadar a n-do-righni do
76] fertaib’.
77] Iss ed iarum do-gníth: fo-daleth in lucht i-sin pauperibus.

11


78] Fecht n-aile iar sin senior caillige craibdigi baí hi fochruib du
79] thig Dubthaig esestair in n-í Brigti do thecht do accallaim .xx.vii
80] et noeb Lagen i n-oen-dail. Is si h-uair in sin ad-chuaid epscop Ibuir isin
81] dail aislinge ad-condairc ind aithchi riam.
82] ‘Anda lem’, ol-se, ‘ad-condarcc ind nocht Mairi n-Ingein im chotluth,
83] & ar-rubart frim alali clerech sruith: ‘Hæc est Maria quæ inter vos
84] habitet’’.
85] Is and do-luid in challech & Brigit don dail.
86] ‘Hæc est Maria quæ a me in somnis vissia est’.
87] Fordo-eracht iarum æss inna dalae & lotir dia l-laim. Do- bertatar
88] bennacht furi-si. Is ann dí ro-boí in dal ubi nunc est Cell Dara, ibique
89] episcopus Ibor fratribus ait:
90] ‘Hic locus cælo patet, ditissimusque omnium tota insola erit;
91] hodieque ad nos puella cui a Deo præparatus est veniat quasi Maria’.
92] Factum est ita.

12


93] Fecht n-ale iar sin voluit visitare matrem baí i n-doiri i tír
94] Muman, & ba gair nis-leceth a pater & a mummi. Luid im-. Boi a
95] mathair ind inbaid-sin i n-airleba fri togairt a mago & boi galar sula fuire.
96] Boi Brigit tara h-éisi, & arae in druadh oc ingaireu na ceth, & nach
97] maistreth do-gnith na-randad a toruth i n-de rainn deac cona gruth,
98] & no-bith in tres chuit dec i m-medon & ba mo-sidi a m-bui cach cuit.
99] ‘Ceth torbae lat in si?’ ol auriga.
100] ‘Ni ansæ’, ol Brigit. ‘Ra-chuala ro-batar da apstal deac apud
101] Dominum, & h-e-som fessin in tres deac’. ‘Rom-bia-sa la Dia: ticfat .xiii.
102] pauperes in unaquaque die fo chomlin Crist & a apstal’.
103] ‘Ocus cid na taisci ní dond immum?’, ar auriga, ‘ar iss ed do- gní cach
104] togartach’.


p.4


105] ‘Is ansae dam-sa’, ol Brigit, ‘a biad feissin do gabail do Christ’.
106] Ba and-sin do-bretha di-ssi ruisc dia linad o mnai in druad. Nis-boí
107] acht maistreth imbe co l-leith. Linta ind ruisc do suidiu; & batar budig
108] ind oigith, .i. in drui & a ben. As-bert in drui fri Brigti:
109] ‘Bit lat do bæ & fodail a n-im do bochtaib, & ni bia do mathair ondiu i
110] fognam & niba ecen a luag; & num-baitsibfither-sa & níí sger frit-su
111] semper’.
112] ‘Deo gratias’, ar Brigit.

13


113] Fecht n-and birt Dubthach in n-i Brigti dia reicc fri rig Laigen, .i.
114] fri Dunlagg, do chumail fognama dó h-uairi cota-.-said-si a les-mathair
115] on, no-gatad-si cach ni isin tig do cheilib Dé. For-racab-si
116] Dubthach inna charput occo chomet i faithgi in duni, & faccaib a chailg
117] inna comair. Dos-bert-si do chlam do-lluid a dochom. Ass-bert
118] Dubthach frisin righ:
119] ‘Cren dím-sa m'ingin dochum fognama duit, ar at-rolleset a
120] besa’.
121] ‘Cid dathar di?’, ol in ri.
122] ‘Ni ansæ. Is dichmarcach’, ar Dubthach, ‘nach ad-chí gataid a lám’.
123] Dubthach revertens interrogat maceram pretiossam illam. Respondit:
124] ‘Christus portavit’.
125] Quo cognito ille dixit:
126] ‘Quid, filia, detisdi pretium .x. vacarum leproso?’ ‘Non meus gladius,
127] sed regis’.
128] Respondit filia:
129] ‘Etiamsi Lagenenses potuisim, Deo dedisim’.
130] Igitur puella in servitute relinquitur. Dubthachus ad domum
131] suam reversus est. Mirum dictu, virgo Brigita dívinitus elevatur & post
132] tergum patris postponitur.
133] ‘A Dubthaig tra’, ol in ri, ‘is moo reicc, is mo luaig ind ingen-sa’.
134] Maceram tunc virgini rex donat, eaque pretiosam inn-.

inn is followed by a character like a 'c' with the lower stroke continued perpendicularly. Over this is vel o. Leg. 'eaque patri donavit' (Grosjean?)

Post
135] mirabilia domum revertuntur prædicta.

14


136] Gair iarum do-lluid fer do thig Dubthaig do thochmurc Brigte.
137] Dubthach dí a nomen-side moccu Lugair. Ba maith fria athair & lia
138] brathrea a n-i-sin.
139] ‘Is ansae dam’, ol Brigit, ‘ad-ropart m'ógi do Dia. Do-ber a
140] chomairle duit. Ataa fidbaid frit tech-su aníar, & ata ingen alainn.
141] Ar-nenustar duit; & is ed a chomarthae duit: Fa-ricfae in les n-oibela,
142] & biaid ind ingen oc folcad chinn a athar, & bit failtiu frit; & senfa-su


p.5


143] do gnuis & t'erlabrai cu m-ba tol doib cacha ráidfi’.
144] Do-gnith samlaith ut Brigita dixit.

15


145] Ba sæth lia brathrea gait di-si in tinscrae erru. Batar doini dommi
146] h-i fochruib do thig Dubthaig. Luid-si læ n-and & erene bec furi doib.
147] Con-rancatar a brathir friæ-si, maic a athar; do-lotar de Muig Liphi.
148] Boi drecd dib oc gairib impi; lin ali nibtar fælti frie, .i. Bacene as- bert:
149] ‘Int shuil alaind fil it chiund-su ar-nenustar do fiur cith scith lat’.
150] La sodain statim ad-aig-si a m-mér fo a suil.
151] ‘Ausu duit in suil n-alaind-sin’, ar Brigit. ‘Dóig lim’, ol-si, ‘ni cunte
152] nech cuccaib filiam cecam’.
153] Con rethet a brathir impe-si fu chetuair, acht nat bai usque occaib
154] do diunach in chrechta.
155] ‘Taibrith’, ol sisi, ‘mo bachaill immon fot-so ar bar m-belaib’.
156] Do-gnith son. Do-mmebaid sruaim isan talmain. Ocus do-bert
157] mallacht for Baccene & for a sil, & dixit:
158] ‘Mos-memdatar do di suil it chiund’.
159] Et sic factum est.

16


160] As-bert Dubthach frie-si:
161] ‘Gaib-siu tra calle, ammo ingen, ar is ed t'accobar. Fodail dano in
162] trebad-sa do Dia & duiniu.’
163] ‘Deo gratias’, ar Brigit.


p.6

17


164] Alia die .vii. cum virginibus tenere velamen vadit ad locum in
165] lateri Crochan Breg h-Eli possitum, ubi putarat habitare Mel episcopum.
166] Ibi salutat duas virgenes Tol & Etol habitantes, quæ dixerunt:
167] ‘Non hic episcopus est, sed in cellis Campi Taulach’.
168] Hæc dicentibus, en vident iuvenem, Meil episcopi alumnum Mac
169] Calli
vocatum. Illum rogaverunt ut duceret eas ad episcopum. Qui ait:
170] ‘Investigabilis est via: paludibus, disertis, gronneis puteisque’.
171] Ait sancta:
172] ‘Erue nos’.
173] Pergentibus illis, pontem rectum post videre potuit ibi.

18


174] Advenienti hora consecrationis, elevatum ab angelis velamen de
175] manu Maic Calle ministri super caput sanctæ Brigitæ ponitur. Curvata
176] hautem sub incantationem, interim tenuit lignum fraxeinum altare
177] sustinentem, quod postea versum est in sethim, nec igni uritur nec
178] sæculis veteratur. Tribus vicibus cella incensa est, sed intigrum sub
179] cinere mansit.

19


180] Ibi episcopus Dei gratia inebreatus non cognovit quid in libro
181] suo cantavit. In gradum enim episcopi ordinavitBrigitam.
182] ‘Hæc sola’, inquid Mel, ‘ordinationem episcopalem in Hibernia
183] tenebit virgo’.
184] Quandiu igitur consecraretur columna ignea de vertice eius
185] ascendebat.

20


186] Post hæc obtuilit pleps locum cui nomen Ached h-I in Saltu
187] Avis. Illic aliquantulum temporis manens, tres uiros perigrinos ibi
188] manere cogebat & obtulit eis locum; treaque miracula in eo loco fecit,
189] .i. fons fluxit in arida, caro in panem versa, manus tertii viri sanata est.


p.7

21


190] Fecht n-and di-si inbuith na Casc in sin:
191] ‘Cid do-genam?’, ar Brigit fria h-ingena. ‘Ataa óen-miach m-bracha lind.
192] Rupad maith dun a imdell ar na bemis cen choirm fo Chaisc. Atat
193] dano .xvii. cella i m-Maig Tailach. Amenain-si co n- gabaind an Caisc
194] dóib ar aí cormæ fo bíth in Choimdeth asa sollommun, cenis-beth
195] biad acht rus-beth deog. Ni segdae dúnn namma na fil lestræ linn’.
196] Fír son; oen-ían bai do lestrai isin tig & da lóthur.
197] ‘Mathi-side; furthur’.
198] Is ed do-gnith: A n-imdell isindala lothur, isin lothur ailiu fo-cheirte
199] for descthu; & i n-í fo-cheirte for descthu isin lothur no- lintae
200] ind ian de & no-berthe do cach cill a h-úair co ticceth ind ian
201] beoss, noch ba trait do-n-icceth ba coirm a n-í no-bith isin lothur.
202] .xviii. n-ena do-dechatar dind oen-miach & arúrthisi fesni fo Chaisc;
203] & nibo thesbaid fleth i cech oen-chill dib o Chaisc Móir co Min-cháisc
204] dond ergnam-sin Brigte.

22


205] Do-bert banscal n-iresach o Fid Éoin boin di-si isind lau-sin na
206] Cascc. Dís doib oc immain na bo, .i. in ben & a hingen. Nis-mboí dí do
207] chumacc a mm-bo do imain fon. Ro-llassat immach a l-loeg oc tuidecht
208] tresin fidbuith. Gadatar iarum in h-í Brigti. Iccais ní doib in gudi- sin:
209] is sí a m-bó do-feth conair remib condicci in locc i m-bæ Brigit.
210] ‘Iss ed as maith tra’, ar Brigit fria ingena, ‘ol is si ar cet-idbairt in so
211] iar g-gabail in disirt-siu: Berar dund epscup ru-bendach calli forar
212] cenn’.
213] ‘Is bec torbai dó’, ar na ingena, ‘ in bo cen loeg’.
214] ‘Ni bæ son’, ar Brigit. ‘Ticfa in loegan ar chend a mathar comba
215] immalle ricfat dochom lis’.
216] Do-gnith samlaith quomodo dixit.

23


217] Isin Domnach cetnu na Casc do-luid alali clam dia tuititis a
218] baill cucai-si do chuinchid bo.
219] ‘Ar ecndairc n-Dé, a Brigit, rom-bith-sa bo lat’.
220] ‘Tailc dail dam’, ar Brigit.
221] ‘Ni tailcfind’, ol-se, ‘cid dail oen-lái duit’.
222] ‘A macan’, ar Brigit, ‘expectemus manum Domini’.
223] ‘Rega ass’, ar in clam, ‘at-eth-sa boin i mm-baliu ailiu ceni et h-uait-siu’.
224]


225] ‘A digge’, ar Brigit, ‘& ma ru-gesmais Dia im digbail do chlaime dit,
226] i-m-bad maith lat son?’

p.8


227] ‘Natho’, ol-se, ‘is mó at-chotaim in chruth-sa quam quando
228] mundus ero’.
229] ‘Is ferr’, ar Brigit ‘& berae bennachad; not-glanfaitir’.
230] ‘Maith lim tra’, ol-se, ‘ol is tromdae rond-gabus’.
231] ‘Cindus’, ar Brigit fria ingena, ‘-glanfait[h]er in fer-sa?’
232] ‘Ni ansæ, a chaillech, tabarr do bendacht for cuad n-usci, &
233] fothraicthir in clam as iarum’.
234] Do-gnid samlaith, & ba ógslán.
235] ‘Ni rag-sa tra’, ar in clam ‘on chuuch rom-icc: (mim) minister ero
236] & lignarius vester’.
237] Síc factum est.

24


238] Do-luid Mél dia Luain arabarach dochum Brigte do precept & do
239] ofriund eter di Chaisc. Tucad bó di-si dano a laa n-í-ssin. Do-breth
240] dano d'epscup Mél iar m-breith na bó aili. Do-fobair crith-galar ingin de
241] muntir Brigte co tabrath coman di.
242] ‘In fil ni beth mian duit?’ ar Brigit.
243] ‘Fil’, ol-si, ‘manim-thi lemlacht, at-bel nunc’.
244] Co n-gair Brigit cuci ingin, & dixit:
245] ‘Tuc dam mo chuad feisin lán, isi n-ibim linn, de uisciu. Du-n-uc
246] fot choim’.
247] Do-breth di-si iarum, & sensi co m-bó lemnacht inbrothach, & ba
248] ógslan statim filia ubi gustavit. Condat da firt-sin simul, id est lactis de
249] aqua factio, sanitas filiae.

25


250] Dia Mairt arabarach baí fer maith i fochraib cobdelach do Brigti.
251] Bliadain lan dó i siurc.
252] ‘Berid dam’, ol suidi, ‘boin bes dech bes ima indeis indiu do Brigti,
253] & gudeth Dia n-erum dus im slan’.
254] Brethae in bó, & is-bert Brigit fri cach noda-bert:
255] ‘Berid fo chetuair do Mel’.
256] Nus-mbertatar iterum dia tig & co n-oimcloisit boin i n-ecmais a fir
257] galair. At-fes do Brigit a n-í-sin. Ba barnech dí do bréic impi Brigit.
258] ‘Eter gairsi & matain’, ar Brigit, ‘isait coin altai in deg-boin do-ratad
259] formu seilb & nat rucad duit-siu’, ol sisi fri Mel, ‘& isait .vii. n-os impi’.
260] At-fes iarum dond fiur galair a n-i-sin.
261] ‘Arcib tra,’ ol suide, ‘berid di .vii. n-os de forclu na indesi’.
262] Do-gnith samlaith.
263] ‘Deo gratias’, ar Brigit. ‘Bertar tra do Mél dia recleus. Ata .vii. laa eter
264] di Cháisc oc precept & oc oifriund dún; bó cech laæ dau dano ara opair,


p.9


265] ní mó a dán; & berid bennacht leu .viiii. h-ule, bennacht for cach o
266] tuctha’, ar Brigit.
267] Dath as-bert-si a focul n-í-sin ba slan-side fo chetuair.

26


268] Ba trom for Brigti ind inbuith eter di Chaisc la cenn-galar.
269] ‘Ni bæ són’, ar Mel. ‘In tan rigmai-ni do aithrius ar cet-choggbae
270] la firu Tethbæ, regaid Brigit lenn cona ingenaib. Ata lieig amrai la
271] firu Midi, .i. Æd mac Bric; do-gena do frepaid-siu’.
272] Is and ru-ic-si duas virgines paruliticas Fotharenses.

27


273] Duo deinc Britones ceci cum parvulo leproso de genere Echdach
274] venerunt graviterque sanitatem postulant. Quibus Brigita ait:
275] ‘Sustinete paulisper’.
276] Et aiunt illi:
277] ‘Infirmos tui generis sanaisti & perigrinos neglegis curare’. ‘Sed
278] saltim puerum nostrum tui generis sana’.
279] Ac per hoc inluminantur ceci leprosusque mundatur.

28


280] Tanic doib iarum co Minchaisc.
281] ‘Ni beodae lem nunc’, ar Brigit fria ingena, ‘cen choirm arin Minchaisc
282] dond epscup pridchabus & [do-géna]of-rend’.
283] Dan as-bert-si a n-í-sin, lotar di ingin dond usciu do thabairt
284] usque isa tech & mudi mó leu do ergnam, & ni fitir Brigit. In tan
285] do-lotar a frithisi, ata-condairc Brigit i suidiu.
286] ‘Deo gratias’, ar Brigit. ‘Celiam dedit nobis Deus episcopo nostro’.
287] Gabith faitches na caillecha la sodain.
288] ‘Don-fair Dia, ammo ingen’.
289] ‘Cia bet as-rubart ni erbart na olc, a chaillecha’.
290] ‘Uisci tucad issa tech, acht h-uairi ro-mbennachais-siu do-righni
291] Dia erat, statim ro-soad h-i coirm & bolad fina fair & ni rolad for descdu
292] isin domun choirm ba ferr’.
293] Ro-fer iarum cona n-oegeduib & ind epscup int oen-mudi.

29


294] Dia Lúain Minchasc iarum luid Brigit ina
295] carput & a ingena ina coemthecht & in da epscop Mel & Melchu in Campum Mide
296] dochum lego, & co n-dichsidis iarum in Campam Tethbæ do
297] athrius luic boe and do Mhel & do Melchoin. Tertiaque feria in nocte ad
298] dommum devertunt Laginensis cuiusdam viri de Nepotibus Brolaig.
299] Ille eos sussepit & respiciens benigne pavit sanctam cum episcopis
300] Brigitam. Ar-ces an fer maith h-i-sin & a aithech tige. Uxor inquid:


p.10


301] ‘Quotquot genui defuncti sunt præter duas filias quæ & ipse muttae
302] sunt a die nativitatis’.
303] Illa vadit ad Vadum Firgoirt. Sancta caidid Brigita im medio vado,
304] nesio qua causa paventes euui, illissumque lapidi sanctum in vertique
305] vulneratum caput aquasque cum sanguine cruentavit largiter perfusso.
306] Sanctaque Brigita at alteram locuta est mutam filiam:
307] ‘Aquam sangine permixtam circamfunde tuo collo in nomine Dei’.
308] Et sic fecit, & illa dixit:
309] ‘Sanasti me; gratias ago Deo’.
310] ‘Gair do siair’, ar Brigit frisin n-ingin sláin.
311] ‘Tair le, a fiur’, ol-si.
312] ‘Veniam dano’, ar a setig. ‘Am slan cia thiasu. Ru-slechtus i n-eis
313] in charpuit; am slan iarum’.
314] ‘Argib tra’, ar Brigit frisin n- ingin, ‘dofor tig &, a n-at-rubalt
315] duib do fer-chlandaib, con berid in lin cetnae iterum’.
316] Batir falti i s-sudiu. Et lapis ille memorabilis sepe sanat plures. Na
317] cend co cend-galar suidigther do is slan du-n-intai h-uath. Is and
318] sin con rancatar frisin suid-liaig, fri Æd mac Bric.
319] [gap: missing words]ar epscop, ‘cend na næb-ingine’.
320] Tetigit, & talibus verbis virginem compellat:
321] ‘A medico tacta est tui, virgo, vena capitis qui me est melior satis’.

30


322] Tiagait co firu Tethbæ do chet-choggbaib episcoporum, .i.
323] Ardachad. Baí rí Tethbai oc fleith i fochruib doib. Do--rigeni athech
324] a tigh ind ríg bet mar. Du-cer airi airithech logmar ind ríg co
325] m-memaid frisin meis ara belaib ind ríg. Ba ingnad a lestar, ba dia
326] setaib ingantaib ind rig. Ar-gab iarum in truagh & nicon baí dó acht
327] bás. Do-tet indala epscop do guidi dond righ.
328] ‘Noch ní tiber do neuch’, ar in rí, ‘ni ririu dano, acht a bás’.
329] ‘Rom-bith lat’, ar int epscop, ‘a lestar m(.)-bruithi’.
330] ‘Rot-bia son im-’, ar in ríí.
331] Do-bert iarum int epscop ina ucht cu Brigti, narrans omnia sibi.
332] ‘Guid dún in Coimdid co ro-athnugther a lestar’.
333] Fecit & recuperavit & dedit episcopo; & do-tæt int epscop arabarach
334] cona aradig ad regim &:
335] ‘Ma dut-ised t'aredeg slan’, ar int epscop, ‘in lecfide in cimbid?’
336] ‘Non solum, sed quæcumque voluerit dona conferrem ei’.
337] Ostendit episcopus uas, & talia locquitur regi:
338] ‘Non ego hanc virtutem sed sancta Brigita fecit’.


p.11

31


339] h-O ro-son clu ina Brigte sethno Tethbae bai alali ógh
340] craibdech la firu Tethbai o toided ara tessed Brigit dia acaldaim,
341] .i. Bríg ingen Coimlocha. Luid dano Brigit, & ata-recht Bríg fadeisne
342] do indlat a coss. Báei banscal craibdech i siurg in tan-sin. A m-botha
343] dí oc indlut choss Brigte, foidis in dune galair-sin boe insin tig
344] ingin n-uaide do thabairt neich di as ind lothair dond usciu do-breth
345] dar cosa Brigte. Do-breth di dano, & do-bert-si imma gnuis & ba
346] ógslán fo chétúair; & iar m-beith a siurg bliadnae ba oen-timthirthite
347] in n-aithche-sin. h-O thuctha a m-miassa ara m-beulu, gaibid
348] Brigit sir-decsin a m-miass.
349] ‘Immand-airi dun’, ar Bríg, ‘a noeb-ingen, ceth no-rathaigther
350] fort meis?’
351] ‘At-chiu in Satan ina suidiu forsin meis armu belaib’, ar Brigit.
352] ‘Masa sochmacht’, ar Bríg, ‘robad maith lem-sa a decsiu’.
353] ‘Is sochmacht em’, ar Brigit, ‘acht do- coi ardi na cruchae
354] dart rosc in dus, ar nach duine at-chi Diabul & ni sena in dus no
355] ro-daissed immbi’.
356] Sentus Bríg iarum & at-chi in manach n-í-sin. Dochruth lee a delb.
357] ‘Iarfaigh, a Brigit’, ar Bríg, ‘cid dia tuidchid’.
358] ‘Da responsum hominibus’, ar Brigit.
359] ‘Nitho, a Brigit’, ar in Satan, ‘ni dir duit-siu, ar ni do erchoit duit-siu
360] do-dechad’.
361] ‘Ceist tra’, ar Bríg, ‘ceth sainriuth dot-uic forsin meis-siu?’
362] Demon respondit:
363] ‘Habito istic semper apud quandam virginem cum qua mihi nimia
364] pigritudo locum detit’.
365] Et Briga ait:
366] ‘Vocetur ista’.
367] Dum vocata veniset:
368] ‘Signa’, inquid Bríga, ‘oculos eius, ut videat quem proprio nutrivit
369] sinu’.
370] Signatisque oculis, orridum contuetur monstrum. Timore & tremore
371] pavefactæ; Brigita dicit:
372] ‘En quem multis foveras annis & temporibus cernis’.
373] ‘A noeb-ingen’, ar Brig, ‘ar arnacon tuidigh isa tech-sa iterum’.
374] ‘Nicon ticfa dano a tech-sa’, ar Brigit, ‘co laa m-bratha’.
375] Cibum summunt; gratias agunt Deo.


p.12

32


376] Fecht n-and di-si i n-dechruth for ur na h-Ethni. Batir imdai
377] ubla & arni cumræ isin chill h-i-sin. Boe alali caillech do- bert dan
378] m(.)-bec di-si h-i rusc. Ind uair do-bert isa tech, tancatar claim státim for
379] lár in tigi cucae-si da faghdi.
380] ‘Berid duib’, ol-si, ‘na h-ubla ucat’.
381] Tum illa quae fructus obtullerat:
382] ‘Leprosis non dedi donum’.
383] Brigittedisplicuit & inquit:
384] ‘Munera prohibens a servis Dei male agis; idio tua ligna nullum
385] ferent fructum in æternum’.
386] At donifera egresa foras suum conspicit ortum nullum staitim
387] pommum portare, dum paulo ante praepollebat fructibus; sterilisque
388] permanet in æternum præter folia.

33


389] Boí ógh aili do-bert di-si ubla & airni cumrai habundanter.
390] Do-bert-si fo chetoir leprosis batar occ foigdi.
391] ‘Bid slaine dud-uic’, ar Brigit
392] ‘Tabair tra, a chaillech, bennacht form & for mu lugbart’.
393] ‘Ro-bennacha Dia em’, ar Brigit, ‘a crand mór tall at-chiu it lugbart;
394] ro-bet ublæ cumræ fair & airni cumrai do thriun fair; & ni tesseba
395] de cona chlandaib a toruth cechtardae-sin’.
396] Et sic factum est. Amal luide in chaillech inna lugbart co n-accae-de
397] in fernai cona toruth & airni cumræ fuiri do thriun.

34


398] In quodam loco .i. Aicheth Fir Leth, leltar da chlam do
399] Brigti. Nos-gab imformat. Discordes coeperunt feiri, sed manus &
400] peideis eorum riguerunt. Videns hoc Brigita dixit:
401] ‘Agite penitentiam’.
402] Do-gensat dano. Non solum solvit eos, sed a lepra sanavit.

35


403] Ba and-sin do-lotar di ingin óga co Brigti co n-digsed leu do
404] chosecrad a luic & a tigi leu. Induae & Indiu nomina illarum. Co
405] comarnactar for conair fri óclaigh do acallaim na caillech lasa luid
406] Brigit.
407] ‘Cucaib-si do-dechad’, ol sude, ‘on gallrach-sa co ructhar carpat
408] ara chend, co m-bad i l-lius lib-si da-n-arsitis ec’.
409] ‘Ni fil em carpat lind’, ar na caillecha.
410] ‘Berar’, ar Brigit, ‘mo charpat ara chend’.
411] Iss ed son do-gníth and. Batar occ indnaidiu co iarmeirgi co tanic in
412] fer galair. Dos-n-ecat claim iarum mane.
413] ‘A Brigit’, ol-seat, ‘ron-bith-ne do charpat--su ar Christ’.


p.13


414] ‘Berith-si’, ar Brigit. ‘Tailcid dail dun, a cheliu De, co rucam in fer
415] galair prius diar tigh fil a comoccus dun’.
416] ‘Ni tailcfem’, ol-seat, ‘cid dail n-oen-h-uairi, manid-gatar erund
417] cenae ar carpat’.
418] ‘Berid ass’, ar Brigit.
419] ‘Cid do-genam’, ar na caillecha, ‘fria fer n-galair?’
420] ‘Ni ansæ’, ar Brigit. ‘Tæt lend for a chois’.
421] Iss ed son do-gnith and. Ba ogslan fo chetuair.

36


422] Ba and-sin do-geni-si ósic do chaillechaib Cule Fobair co n-ic
423] .iiii. caillecha oc in osic, .i. supra; supra; supra; daisechtach.

37


424] Ba and-sin icais in mac m-bacach n-amlabar oc tig Maic Odrain.
425] Contigit ut sola Brigita & puer mutus relinquerentur. Venientibusque
426] egenis potum petentibus, quærebat sancta Brigita clavem cocinae & non
427] invenit. Inscia morbi pueri hoc loquitur:
428] ‘Hubi posita est clavis?’
429] Ac per hoc loquitur puer mutus ministratque paraliticus.

38


430] Gair iarum veniens initium aestatis:
431] ‘Ate’, ar Mel & Melchu fri Brigti, ‘at-cuas dún Patraic do thuidecht
432] a desciurt na h- na hErenn i Mag m(.)-Breg. Regmai-ne dia acaldaim. In
433] ragae-su?’
434] ‘Raga’, ar Brigit, ‘conid-n-acar & conid-n-arladar, & co tarda bennacht
435] form’.
436] A n-do-lotar for cend conaire, dus-n-airthet alaili clerech for conair
437] co n-indile moir & muntir do gudi choemthechta[e] doib i Mag
438] m-Breg
.
439] ‘Is tendenus dun’, ar Mel, ‘ar nachim-erla ar clerech’.
440] ‘Finnaim-si sea uaib-si’, ar Brigit, ‘maigin i comraicfem i Maig
441] Breg
, & anfe-sa fria senad truag-sa’.
442] Anais iarum Brigit frisin imairchi.
443] ‘Ata fichi ingen lim-sa iarsin chonair’, ar Brigit, ‘tabrid doib ni dona
444] airib’.
445] Inquiunt misseri:
446] ‘Non sic fiat, plus namque nobis muneris contulisti quia tua
447] occasione tuta est nobis via’.
448] ‘Cani fil da charr iarsin chonair?’, ar Brigit. ‘Cid nadat h-e
449] bertae na h-ereiu?’.


p.14


450] Am derecaigi-si cid bai i suidib. O ro-gab Brigit crabud nocho
451] dercaidi o dib tæbuib acht ara inchaib tantum.
452] ‘Ata em brathair dam-sa’, ar in clerech, ‘isind-ala charr, .xiiii.
453] bliadnai i m-bacaigecht. Ata siur dam i n-alaliu, i n-dailli’.
454] ‘Truag sin’, ar Brigit.
455] Do-lotar ind aithchi-sin co alali sruth, Manæ nomen eius. Pransit
456] uli d'alaig nisi Brigita sola. Arbarach icais in da lobur batar ina
457] coemthecht; & do-bretha ind ere isna carru, & gratias Deo agunt.

39


458] Ba and-sin iccais muntir plepei for ur in mara. Ita factum est.
459] Alius vir solus laborans in boceto fuit, cui sancta ait cur solus laboraret.
460] Qui ait:
461] ‘Tota familia mea in dolore est’.
462] Audiens hoc benedixit aquam, & .xii. infirmos fammiliæ illius
463] continuo sanavit.

40


464] Do-tiagat iarum do Thalti. Is and boi Patricius. Batar im cheist
465] n-aneturgnaid and .i. Do-luid alali banscal do thathchor maic for
466] clerech do muntir Patraic, .i. Bron nomen eius.
467] ‘Cindus ro-mbecht in so?’, ar cach.
468] ‘Ni ansæ’, ar in ben. ‘Do-dechod-sa co Bron do senad chailli form
469] chend & edbairt m'ogi do Dia. Iss ed a n-í do-geni mo chlerech, mo
470] chortan, co rucus mac dó’.
471] A m-batar forsna briathraib, iss and do-luid dochum na dalae. Is
472] and as-bert Mel fri Patraic:
473] ‘Do-fil in noeb-ingin, in n-i Brigti, dochum na dalae; ru-festar
474] duib tri meit a raith & tri ocse a fertæ dus in fir fa gau in so, ar
475] nicon fil gnim iter nem & talmain no-geissed dí do Christ’, ar Mel,
476] ‘ar m-bad era di. Iss ed dí as denti and’, ar Mel, ‘a garim for leith
477] immon ceist-so asin dáil, ar ni digne[a] virtutes in præsentia sancti
478] Patricii’.
479] Tanic Brigit iarum. Fordo-eraigh in sluagh. Co n-gairther for
480] leith as in dail statim do acaldaim feminæ; & commitantur clerici,
481] excepto Patricio.
482] ‘Coich ind noidiu ucat?’ frisin mnaí.
483] ‘La Brón’, ar in ben.
484] ‘Ní fir’, ar Brigit.
485] Senais Brigit a gnuis co ro-raith at a cend furi cum lingua. Du-tet
486] Patraic cucu ind uair-sin in forum magnum. Ad-gladadar Brigit in
487] noidin fiad æs na dálae, noch ni ragab labrad in tan-sin.


p.15


488] ‘Cia t'athair?’, ar Brigit.
489] Infans inquit:
490] ‘Non episcopus Bron pater meus, sed quidam homo qui in extrema
491] partae concili sedet velut ultimus deformisque; mater mea mendax
492] est’.
493] Deo gratias agunt omnes, scelestamque conclamant adúri. Sed
494] Brigita abnuit, dicens:
495] ‘Hæc agat poenitentiam’.
496] Quod impletum est; & detumuit caput cum lingua. Populusque
497] letatus est, episcopus liberatus, Brigita glorificata est.

41


498] A m-bai i n-deriuth lai iarum luid cach a leth as in dail do
499] oegedacht. Bai fer maith for bru fluminis quod est Seir. Foídis a mogh
500] dochum na dalae vocare Brigitam, dicens contra familiam suam:
501] ‘Ind noeb-ingen do-rigni in firt n-amræ in foro hodie is maith lim-sa
502] cosecrath dí mo thigi innocht’.
503] Ferais falti friæ.
504] ‘Tucthar tra;’, ar a ingena fri Brigti, ‘uisci for ar lama; do-fil biad dún’.
505] ‘Ni bai indossa’, ar Brigit. ‘Nam mihi hanc Dominus demonstravit
506] esse gentilem domum, uno tantum excepto servo qui nos vocavit. Fo bíth
507] sin ni praindib-sa indosa’.
508] Ra-findadar in fer maith a n-í-sin, .i. troscud do Brigti co ro- baitside-som.


509]

41


510] ‘At-rubart-sa em’, ol-se, ‘nacham-baitsifeth Patraic cona muntir.
511] Creitfe[a] im- duit-siu’, fri Brigti.
512] ‘Is cummae lem-sa acht rot-baitsider-su’, ar Brigit. ‘Ní tecomnacair
513] lem-sa’, ar Brigit, ‘fer n(.)-graid. Tiagar úan co Patraic co tuithchid
514] epscop no sacart do baithis viri istius’.
515] Venit Brón & baptizavit virum cum tota familia in ortu solis, &
516] media die refeciuntur. Gratias agunt. Veniunt ad sanctum Patricium.
517] Patricius dixit:
518] ‘Non licet tibi sine prespetero ambulaire. Tuus semper auriga
519] prespeter oportet fieri’.
520] Idque observatum est abbaitibus Brigitæ usque ad tempora propinqua.
521]

42


522] Ba iar sin icsais in sentine m(.)-bachaige fo-rumad i fosscud in
523] charpuit oc Cill Suirdd i n-desciurt Bregh.


p.16

43


524] Iccais in fer n-dasachtach 1 imme-rulaid na cricha.
525] Do-breth iarum co Brigti. Visa illa sanatus est.

44


526] Luid iarum do Chill Lassre ind-í Brigit. Ba fælid Lassair friæ.
527] Boe oen-chauru m(.)-blicht and iarna blegon; do-scarad do Brigti. A
528] m-batar deud lái co n-accatar Patraic dochum lis.
529] ‘Don-foir Dia, a Brigit’, ar Lassair. ‘Tabair comairli n(.)-dun’.
530] Brigita respondit:
531] ‘Quantum habes?’
532] Ait:
533] ‘Nihil est cibi, duodenis excepus panibus & parco lacte quod tu
534] benedixeras unaque ovicula quæ præparata est tibi’.
535] Iss ed a n-i: Tiagait ina prantech h-ule, Patraic & Brigit, & batar
536] buidigh h-uli; & ros-fer Lasar di a cill, & ata adrad m-Brigte and.

45


537] Anaiss arabarach i c-Cill Lasre. Do-lluid alaile Cennensis genere,
538] fora tarat sua uxor miscuis, co Brigti da chobair. At Brigita benedixit
539] aquam. Ille secum portavit, & uxore aspersa amavit suum protinus
540] inpatienter.

46


541] Foidis alali ógh craibdech co Brigti ara tessed Brigit dia aithrius.
542] Fine nomen eius. Is dia anmaim ro-ainmnigthi Chell Fine. Luid
543] dana & anais sin. Laæ n-and dí du-fuburt gæth & flechud & torann &
544] saignen.
545] ‘Cia uaib indiu, a ingena, regus liar cærchu iss doninn moir-si?’
546] Puellæ omnes pariter recusabant. Brigita respondit:
547] ‘Ego oves pascere nimmis dilego’.
548] ‘Nolo ut exeas’, ar Fine.
549] ‘Mea voluntas fiat’, ar Brigit.
550] Luid-si iarum & gabsi rand occo:
551] Rom-bith laithi solus lat,
552] ar at coeman, at rig-mac;
553] ar do maithir Mairi m(.)-boid
554] aurgair flechud, aurgair gaith.
555] Do-gena dam-sa mo rí,
556] ní firfe flechud choidchí,
557] fo bithin Brigti indiu
558] teti sund dond ingariu.
559] Pluviam & ventum sedavit. Finit.


p.17

Slicht sain in so budesta

1


1] Delg do-rat rí Laigen a n-gill do filith co tart an file i l-laim cumaili
2] dó, cu ro-ngat ar ulc frisin cumail ar nus-geibed impi. Co n-dechus ond
3] rígh do fuasgalad a deilge. Co n-dechuid in drui do marbad na cumaile
4] o nách fúair in delg. Is and do-dechuid Brigit don tig, & pa truag lé sin co
5] n-derna irnaigthi co ro-foillsig int angel di imthus a delgi; co n-derbairt
6] Brigit:
7] ‘Póni na lína isin usci & fo-gebthai bratan indib & an delg a medon
8] ind’.
9] Et sic factum est, & postea liberata est ancella per gratiam Brigitae
10] sanctae.

2


11] Triar brathar dia tart a n-athair tinni argait, & for-eimdetar cerda
12] Laigen a comroind. Ro-roind Brigitp con na raibe plus na minus. I Cill
13] Dara
do-rona in firt-sin.

3


14] Triar treinfer ro-batar oc denam cluid Aillinde: Muireadach,
15] Flacha, Lugaid. Proind cét no-meiled cechtur dib. Lugaid tra a n-irchomair
16] na cell; in dias eili for in túaith. Co toracht Lugaid co Brigti co
17] n-dernai-si uan dó gu ro-bennach a gin co nar'bo moo a saith inas gach
18] fer, & co n-duargaib in cloich for-eimdigh gach fer do thógbail isin
19] chlud in la reimi. Conid de sin Aillind, .i. ail find.

4


20] Liond ro-dlecht ri Laigen do fiur dia muntir-si. Co tainic an fer
21] dia caine co Brigti cu ro-chabrad h-e, ar ni raibe aige ní do-berad ind.
22] Tuc iar sin usce isin dabaig i fail tigi Brigte gu ro-bennach Brigit int
23] usque co raibi ina mid post, & co ruc in truag hé dond rígh & ní rabi mid
24] bud millsiu. Ni rabi plus ná minus and.

5


25] Condla cerd Brigte ro-triall du Ruaim. Rob é a fath, .i. Brigit do-rat
26] a chochall-som ina egmais do chlam in tan ro-bai oc béim in chluic &
27] Brigit oc comet a cherdcha-som. Co ro- chuindgid Connla a etgud co


p.18


28] Brigti, co ro-fiarfaig Brigit co Ronchend — .i. suib-deochain ro-baí oc
29] coimet a h-étaigh-si do gres—dús in rabe étach agi.
30] ‘Do-né-si irnaigthi’, or sé, ‘& biaid’.
31] Fecit oracionem post, & frith etach a criol Ronchind. Luid post Conla
32] do dul do Ruaim. At-bert fris:
33] ‘Sech ni ricfe iluc, & ni toruis húc’.
34] Et sic factum est, .i. ad-uatar coin allta oc Sciaigh Comgaill no Condla
35] a n-oirther Muighi Life.

6


36] Brenaind in mara .vii. m-bliadna do for ler. Batar di peist a
37] comuidecht a churaig-sium frisin ré-sin; araili ogá ingreim, a cheli ogá
38] tairmesc. Ro-aitchister indala n-ai Patraic & sruithi h-Erend archenai dia
39] coemna fora bidbaid. Ro-guid Brenaind beus. Ní etus úaide. Ro-guid
40] Brigti iarum fo deoid. Sochtais in peist ba threisi.
41] ‘Cluinti so, a chleirchi’, ol Brenaind la h-indisi in sceoil iar n-urt.
42] Tinntaithir co hÉirind aitherrech. Tiagait a tír.
43] ‘Tegaid riunn co Brigti’, ol Brenainn.
44] A Cuirrech Lifi fri Cill Dara andes bai Brigit in tan-sin. Tic a n-dail
45] Brenaind co Domnach Mór fri Cill aniar, iarna inchosc ónd angel di.
46] Feraid failti fris oc Lig Brenaind. Co Cill Dara doib asa h-aithle. Brigit
47] im- fo-cheird a cochall fliuch forna goa greine. Cuiris gilla Brenaind in
48] brat baí um Brenaind forru, & ro-fuit dib. Cuiris aitherrech, & ni rus-congaib.
49] Eirgis Brenaind feisin & ro-cóirig forru, & anais amlaid. Ro- focht
50] Brenaind do Brigti cid sæthar do-gnid dia codnach.
51] ‘Apair róm’, ol Brigit, ‘Tós dligius ferscal’.
52] ‘Dar ar cuphus’, ar Brenaind, ‘ni ro-chingiusa .vii. n-imairi riam cen
53] mo chuimne a n-Dia’.
54] ‘Deo gratias’, ol Brigit. ‘Ro-fitir Mac na h- Ingine, ó do-ratus-sa mo
55] menmain inn, ná tucus as cose’.
56] ‘Ni h-ingnad dona bíastaib muiridhi’, or Brenaind, ‘gé no-moltais sech
57] cách int-í isa fognam sin’.

7


58] Tecar a coic don chaillig.
59] ‘In fil lat?’, ol sí.
60] ‘Nicon fil’, ar se ‘acht mad ochtmad grain eorna’.
61] ‘Deo gratias’, ol Brigit. ‘Beir dia bleith co muilend Ratha Cathair fri
62] Cill Dara aniar’.
63] Feimdis an bleithig a bulg do bleith. Teit-side co Brigti.
64] ‘Eirg afeachtsa’, or si.
65] Teit, acus nipa soirthi a thurus. Tindtais co Brigti.
66] ‘Eirg aris’, or si.


p.19


67] Soais for cula. Gatais in muilleoir a bulg dia muin & laithnius a l-lind
68] in muilind. Luid dia caine co Brigti. Ro-mallach-sí in sær & in muilend
69] & ro-attaig Dia imma n-dilgend dib línaib; co n-dernad samlaid. Tic int
70] oclách & a men-bolg for a muin. Ba lethach in min, .i. min bíd & min
71] chorma. Ailill mac Dunlaing i Cill Dara oc denam na ferta-sa. Tricha
72] laithi dóib dia caithim iter mna & firu.

Finit.