Corpus of Electronic Texts Edition
Bethada Náem nÉrenn (Author: Unknown)
Life 9
{folio 278a}Betha Caoimhgin do reir mar do sccribh
manach fá deiscipal dó féin dárb ainm
Solamh
- 1] Do sir Caoimhgin móran
d' Eirinn,
2] Ocus an t-aingeal le choir,
3] D' faghail
áite i n-dingnedh crabhad;
4] Ní dherna samhadh go
b-fuair.
- 5] Do-cuaidh Caoimgin tar na
bennaibh
6] Leis an aingeal, ba lór lúas,
7] Do-róin cathair iter glennaibh,
8] Do
bhennaigh Dia nemhdha anúas
- 9] Mar a n-dérna Caoimghin
crabhadh,
10] Gaoidhil do fhremhaigh re thaobh;
11] O
shoin do ainit íad ar gabhadh
12] Go meinic i n-adhba
naomh.
- 13] Glend gan iothlainn, gan cruaich arbhair,
14] Acht cairrge garbha os a chend;
15] Glend nach
érthar nech fa coinnmedh,
16] Atá rath in
Coimdhedh ann.
- 17] Glend aigméil, il-piastach, uathmar,
18] Glend an dá loch do bí uair
19] Do
thairnngir Fionn na c-céd c-curadh
20] Go m-biadh
fo deiredh 'na ruaimh.
- 21] Do thairngir Patraicc mac Calpuirn
22] Gur thaitin leis glend na n-all;
23] Léna
thaobh, gibe táirfes,
24] Naomh do déna
áras annDo sir
- 1] Deich m-bliadna fichet go tend
2] D'
éis a thairngire on tailghenn,
3] Rob í sin
aimser do ghin
4] An náomh dar comhainm
Caoimhgin.
- 5] Nír airigh mathair an meic
6] Doigh
na tiachair 'na coimpeirt;
p.132
7] Tiaghait mna gan ceist, gan cradh
8] Leis
da bhaistedh go Crónan.
- 9] Do-chuir Día aingeal do nimh,
10] Suil do baistedh in naoidhin;
11] Gur aslaigh tre
menmain n-gloin,
12] Gomadh é a ainm-siumh,
Caoimhghein.
- 13] Tarla an t-aingel dona mnaibh,
14] Do
ráidh ríu gan iomarbhaidh:
15] Is orm-sa do
aslaigh Dia dil
16] Teacht do bhaistedh na
naoidhen.
- 17] Riom-sa as mó do-bheir Dia taobh
18] Don naoidhin, bhías 'na ard-naomh,
19] As me
an t-aingeal brioghmar nach lag,
20] Bías gan crich
'ga comhaittacht.
- 21] Toccbaid suas, a mná, in naoidhe,
22] Os mé atá 'ga urnaighthe;
23] Baistfet
gan bardal gan moide
24] In árd-ainm na
Trinóide
- 25] Da aingeal décc, mar búdh
cóir,
26] Do-chuir Dia aniar 'na onóir;{folio 278b}27] Is tapar óir go lasair
gloin
28] Do boi i l-laimh gach aingil.
- 29] Rab e sin a fhrestal ó nimh,
30] Cein bói baistedh 'ga deinimh;
31] Ise do chengail
a dhail go chert,
32] A aingeal féin coimhitteacht.
- 33] Ise an t-ainm do dhealbh Dia ar nimh,
34] Bías ag lenmain don naoidhin,
35] Smuainidh, a
mhná an frestail gloin,
36] Gurab é a ainm
baisti, Caoimhgin.Do
- 1] Do raid an t-aingel risna
mnáibh:
2] Na treigidh caingen Cronaia,
3] 'S
taisbenaid dó in naoidhe,
4] Innesaidh daibh
fírinne.
- 5] Créd 'ma t-tuccabhair, a mná,
6] Cuccam-sa bhar naidhenán?
7] Uaisle anté
do bhaist na mise,
8] Ar aisde na dinginn-se.
p.133
- 9] An baisttedh do ordaigh Día
do nimh,
10] É do-rinnedh ar an naoidin;
11] 'Ga aingeal féin atá fios,
12] Isé
bias 'ga ríar go díles.
- 13] Do-roine Cronan faistine
14] Is failte
risan naoidhin;
15] Is at-bert: beid na tírthe
16] Co dichra fo cís Caoimhgin.
- 17] Dáilim a h-ucht righ nimhe
18] Mé féin deit-si d' áiridhe,
19] Gomadh ferr do mhes ag cách,
20] Ó bhus
mé do chéd-óglach.
- 21] Tucc annsin a aingel féin
22] Da
aithle sin toiscc go c-céill;
23] Ba cosmail le grein
n-gloin,
24] Mar theine trén-lasamhain.
- 25] Mar tarnaic caingen na naoidhen,
26] Da
aingel ionmain tuccadh;
27] Tiaghait na mna binne blaithe
28] Leis gusin raith h-i r-ruccad.
- 29] Naomtha in raith i r-ruccad
Caoimgin,
30] Ise rath na naoidhen do-bheir;
31] Nir fholaigh snechta na reodh
32] Fós riamh a
fód arar gein.
- 33] Snechta an gheimridh trath ticc sen
34] Bacaidh ingheilt do buaibh cáich;
35] Tre rath
Dé 'sa raith gan folach
36] Do-gheibh eallach biadh a
saith
- 37] Tuccadh fos da bhethuccudh
38] Bó
glé-gheal 'chum na naidhen;
39] Bó nach fes
cáit as tainicc,
40] Na ca táin gósa
teighedh.
- {folio 279a}41] Go trath coda gacha
h-aoine
42] 'S gach la troiscti go saoire
43] Cíche
a mathar, naemhdha in smacht,
44] Nochan ibhedh acht
aoin-fheacht.
- 45] Do-tigedh fós d' á aithigid
46] A aingel fein co h-aoibhind;
47] Do biodh do-gnath
dá mothuccadh
48] Gur trath a chuir le leighend.
- 49] Do sgar o chairdibh, feirde a chaingen,
50] A aingel féin 'ga stíuradh,
p.134
51] Seacht m-bliadhna rob ceird balach,
52] Bói i n-ord mhanach 'ga múnadh.
- 53] Do len a ord, ger borb a riaghail,
54] Do
an go diamhair 'ga fhoghlaim;
55] Téid fo gradhaibh
sáora saccairt,
56] Fuair gach abairt da foghnann.
- 57] Radh a aingil fris go fosaid;
58] Ort ni
bía annso foistine;
59] Na h-an mar so i n-glend
fásaigh
60] Da n-dérna Fionn faistine.
- 61] Do fíoradh faistine Find,
62] Ocus
Patraicc meic Calpuirnn,
63] Tainic fán na loch
'artain,
64] Mar do bí a n-dán do
Caoimhgin.
- 65] Anois as gairit lem cridhe,
66] As-beirim
a bhuidhe do Dhía,
67] Mo theacht go glenn as maith
daingen,
68] 'S nac bía acht m' aingeal 'gum riar.
- 69] Do bi ag teichemh riasan saoghal,
70] Uamhan réa bhaoghal do ghabh;
71] Dob ferr leis, o
nár eccóir,
72] As dol accédoir ar nemh.
- 73] Da éis nir chodail ar peall,
74] Acht cercaill cruaidh cloiche fa chend;
75] Mar do
bheith gach geilt gan crúas,
76] Do bai da ceilt i c-cruaidh- chúas.
- 77] Do bi Caoimhghin iter
clochaibh
78] Ar bord locha ar leabaidh luim,
79] Ocus a thaobh seng lé cloich
80] 'Sa glend gan
boith os a cionn.
- 81] Ro pa cruaidh a leaba ar leic
82] Go
madain sínte gan sgiamh;
83] Nír iarr ar bith
ní budh socra,
84] Gemadh docra, is innte do bhiadh.
- 85] 'San n-glend uathmar (na)
c-crann gégach,
86] Ní rob
aobhdha édach an naoimh;
87] Croicne na
n-anmann f-fiata
88] Uime, iter sliabhtaibh do biodh.
- 89] Do-theighedh Caoimgin ar lind
letain
90] Gan luing gan ethar gach
láe,{folio 280a}
p.135
91] Do dhenamh
aifrinn 'sa sgeillic,
92] Ionad do thaitin le Día.
- 93] Do biodh gan duine 'na fharradh
94] 'Na
aonar fo bharraibh craobh,
95] Rob íad a cleirigh na
h-aingil,
96] Glé-binn léo caingen in naoimh.
- 97] Do biodh gan uamhan, gan eccla,
98] 'San
uaim ag freccra do Dhía,
99] Is loch fuithe mar
fhairrge
100] Ag sgothadh na cairrge laimh ría.
This section is not numbered in the
MS, but the repetition of the first word aiccmeil after line 24
shows that it forms a separate poem.
- 1] Aiccmeil h-í péist locha luicc
2] Re denamh uilc ocus áir;
3] Meinic tucc maidm ar
an b-féin,
4] 'S ar Fhionn féin go n-iomat
aigh.
- 5] Do gabh Caoimhgin loch na baidbe
6] Go moch, mar dob áil le Dia,
7] 'S do-chuir an
pheist i l-Loch lágha,
8] Ag eistsecht na trath
ní bía.
- 9] Do ghabadh Caoimhghein go
n-dithcell
10] A psailm 'na timcell go moch,
11] Do-chuir
an degh-naomh gan déisten
12] Déir-neimh na
péiste as in loch.
- 13] Rob h-e an dubh-loch urbhadhach,
14] Irraibhe an il-péist fraochdha;
15] Aníu as
naomh-loch miorbuileach,
16] Doní gach saoth do
traothadh.
- 17] Do-chuir plagha do bhuaibh Gaoidhel
18] Caoimhgin, do ba naomhdha in gas,
19] 'S a c-cur tríd an loch da n-glanadh,
20] Nach
beiritt leo a n-galar as.
- 21] Sgaraidh fríu an loch rathmar
22] Galar go n-iomat goimhe,
23] Teid 'sa sruth d' fios
na peistte
24] Uisge gan deistin roimhe.Aigméil
- 1] Laidir in snaidm do-chuir
Caoimhgin,
2] Tucc maidhm ar phéist
locha gloin;
3] Do chengail go docht is go daingen
4] A
corp 'sa maindir a b-fuil.
p.136
- 5] 'Ar n-ionntadh on taobh go 'roile
6] Gacha bliadhna an peist fil and,
7] Eirgidh an loch
cró-dhercc os áirde
8] Comhard na cairrge os a
cionn.
- 9] D' iongantaibh Locha lagha,
10] Mór
an gabhad donté at-chí,
11] Aon-lá na
oidhche da aithle
12] Da éis 'na bhethaid ní
bí.
- 13] Gidh iomdha na fagbála
14] Do
fhácc Caoimhgin 'na ghlendaibh
15] Se
féin ar tí a thárthála,
16] Ar
gach áon n-achar chennaigh. 8
- {folio 279b}17] A seacht fo
diamhraibh dluithe
18] Do bliadhnaibh go m-blaithe,
19] Duit re taobh do thuaithe
20] Gan biadh acht Cáol
Fáithe.
- 21] Caoimhgin a b-fad do
bliadhnaibh
22] Iter dhiamhraibh i c-coilltibh,
23] Ocus
ní faca duine
24] 'S ní fhaca duine inntibh.Láidir
- 1] Fada ó chairdibh do bí
Caoimhgin
2] Iter na cairrgibh co dron,
3] Ionnraic do-connairc ord 'na aonar
4] Ruccadh
ar bord Locha gloin.
- 5] 'San oidhce do éirghedh gan gabhadh
6] Do dhénamh crábaidh 'na lios;
7] Ann
doniodh go moch a tratha
8] 'San loch go gnáthach go
a chrios.
- 9] Deiredh oidhce ar lár snechta
10] Do éirghedh, mar do cleacht, go moch;
11] D'
aithle a psalm go m-búaidh do cantain,
12] Do thuit a
psaltair 'san loch.
- 13] Do thuit a psaltair re fánaidh
14] Ó Cháoimhghin an
crábaidh cruaidh,
15] Nír mheistte liter na
leighenn,
16] Uiscce na creidhim da b-fúair.
p.137
- 17] Tainic an t-aingeal da
chomhrádh
18] Le Cáoimhgin
lomh-lan do rath;
19] Do an aicce, go t-tucc dobhrán
20] Chuicce a leabhrán as in loch.
- 21] Raidhis ris an t-aingeal naomhtha:
22] 'San n-glend it áonar ni bía,
23] Os dán duit dáoine dot faicsin,
24] Ná bí dot chealtair ní as sia.fada
- 1] Do bái brucchaid
bó-cédach
2] Ar criochaibh Laighen lerda,
3] Rob é an curadh cédfadach,
4] Dárb ainm Díoma mac Fergna.
- 5] Dó-samh do bí a b-fáistine
6] Urmas ar Chaoimhghin 'san n-glend,
7] Ni fada da aithle sin
8] Go f-frith leis an
t-érlamh ann.
- 9] Gur urmais bó do bhuaibh Díoma
10] Ar Caoimhgin i c-cúas in croinn,
11] Go ro shin aingeal da díden,
12] Mar do-chuir
le dáoinibh druim.
- 13] Nír an ar ingheilt in fhásaigh,
14] Acht ag lighe cos an naoimh;
15] Do-bheiredh ní
sa mó do bhainne
16] Na leth bó in bhaile i
m-bíodh.
- 17] Le Dioma fa mór an t-iongnadh,
18] An ingheilt doníodh an bó; 9{folio 280b}19] Do raidh lea buacail a lenmain,
20] 'S
fios a h-adhbair d' faghail do.
- 21] Do raidh Dioma re lucht teglaigh
22] An
bó do lenmain go moch;
23] Ní fhuarattar a
lorcc rempu
24] Ar in leircc ós Glionn Da Loch.
- 25] Da t-tangattar ba Dhioma
26] Go diochra
d' ingeilt 'san n-glend,
27] Tárla da m-buacail crand
toraidh,
28] Fuair Caoímhghin go soraidh ann.
- 29] Tairccther le Caoimhgin don
buachaill
30] Luach isa cheilt ar chách,
p.138
31] Targaidh nemh, is air ba tualaing,
32] 'S gan teacht fa thuairim go brath.
- 33] Teccaidh bó Dioma, ar an buacail,
34] Ag teacht úait 'sad dáil 'san
n-glenn,
35] Beith dot ceilt ni fuil ar cumus,
36] Ar nád t-faicsin go follus ann.
- 37] Taosga fuair an bho na an buachail
38] Caoimghin 'san úr-choill 'na raibh,
39] Sí
maráon la coidhce
40] 'S ag triall 'san oidhce
da toigh.
- 41] Ní dá dhéoin da adaimh an
buacaill
42] Do Díoma luagaill na bó,
43] 'Na lios gur cengail go ro tend,
44] Gur innis a
fochann dó.
- 45] Do ráid Díoma lena degh-cloind
46] Dul 'san glenn a b-frith an bó,
47] Go f-faghtaoi
leo in náomh go n-gloine,
48] 'S go g-creidtí
léo uile dó.
- 49] Le Dioma ba mór an lúthgair
50] Se d' fagháil 'sa chuas rea ló,
51] Do
ráidh lena cloinn go nósmar:
52] Denam go
grinn crochar dóDo bi
- 1] Fír anois faistine
Finn,
2] Ocus Patraicc meic Calpuirnn,
3] Do raidh Dioma ríu faseach;
4] Os sinn
fúair an tairngertach.
- 5] A Chaoimghin báoi
dúinn a n- dán,
6] Tú do thabairt a
cúasán;
7] Tríallam ní as sía
'san n-glend
8] Na m-beir gan chrích gan
foircend.
- 9] Ag dol dó 'na
rúaig fán c-crannaigh,
10] Do raidh Díoma
an chaingin búidh,
11] Nar léiccthe an
crochar dha milledh
12] Tresan c-coillidh n-daingin dluith.
- 13] Slechtait ainnséin croinn an doire
14] Don chraoibh oinigh, diadha an fís,
p.139
15] Do luigh tre fhertaibh an erlaimh
16] An
fiodh, 's do éirigh arís. {folio 281a}
- 17] Tainic go
Caoimgin da oigh-riar
18] An t-aingeal fial,
mar do cleacht,
19] Do congaibh an
úr-coill 'na luighe,
20] Co fuair thairsi slighe cert.
- 21] Ifrionn ocus gairde saoghail
22] Faccbaiss Caoimhgin ag gach nech
23] Go
brath do loisccfedh a h-úrach,
24] Na a críonach o
sin amach.
- 25] Toccbait Caoimgin i c-crochar
26] Clann mór Dioma an ruathair buirb,
27] No
go rainic lár an glenda,
28] Mar a n-derna grema a
uird.
- 29] Do-ní an naomh miorbuil accedóir
30] Ar cloinn Díoma árd-mhoir-mhir,
31] An nech do-cuaidh tar a uaigh-réir,
32] A churp
a c-crúaid-céim do-chuir.
- 33] A selcc nír tréicc ar an erlamh
34] Dioma mac Dioma gan céill,
35] Ó nar
chreid dó, nír sén soraid,
36] Sé fa
cuid dá chonaibh féin.
- 37] An c-cualabhair Ceallach mac Díoma,
38] Mar fuair bás a c-crois gan sccís?
39] Do-chuir Caoimhgin gusna rathaibh
40] Da thigh 'na bhethaidh arís.
- 41] Ge fuair an crochar da milledh,
42] Nír moillitte a rúaig 'na réim;
43] Ise Caoimhgin do fhóir, ge fuair
bás,
44] Nír léicc uaidh re tlás a
feidm.
- 45] 'Ar n-éirghe don mhac a h-eccaibh
46] Céd-guth do ráidh se le cách:
47] Anté tucc meisi as gach eiccen,
48] Ni
treiceabh é go t-tí an brath.
- 49] An comhairle tucc da cáirdibh,
50] Ba maith le Caoimhgin a rád;
51] Tangattar go mín da guidhe,
52] 'S do
líon a cridhe d' a n-gradh.Fír
- 1] A Dhioma, os duit do bai i
n-dán,
2] Meisi do breith om chuasán,
p.140
3] Na tréicc me tre ceist eile,
4] Oír nach brécc an fhaistine.
- 5] Gidh dom aimhdeoin tuccabair
6] Meisi om
cúasan croind,
7] Gidh edh do dhén trócaire
8] Duit féin is dot chloind.
- 9] Da n-derntái mo comhairle,
10] Budh
libh cobhair fós,
11] Mo chill is mo chomharbacht
12] Ag Laighnibh fá nós.
- 13] Do raidh Dioma, deoraidhe
14] Anall a
criochaibh Midhe:{folio 281b}15] Acc
súd sind dar n-deonuccad
16] Duit, a thailginn
righ nimhe!
- 17] A f-fuil againd do co
tuccadh
18] Ar an saoghal gan taithlech;
19] Acc
súd sind da tothlugadh
20] Duit ar denamh do
chathrach.
- 21] Moran ceist re cloinn Dioma
22] Do-róni Caoimgin ríu 'san
cúas,
23] Do teacht ríu is rena n-athair
24] Gan beith 'san cathair fa núas.
- 25] Do-cluin Caoimhghin ceist na
cloinne
26] 'Sa cúis tre b-faghdais a cion;
27] Do maith Caoimhgin do mac Fergna
28] Go diocra a n-dernsat do chion.
- 29] Ag sin mar do daingnighsiot
30] Clanna
Dioma re Caoimhgin;
31] Tucc doibh gach
ní do áilghettar
32] Go so deiredh an
t-saoghail.
- 33] An uair-sin fa terc daoine
34] Ar
in taoibh-si don domhan,
35] Dia do dheonaigh, ar
Caoimhgin,
36] Déoraidh do
theacht dom chobhair.
- 37] Do-ghní Caoimhghin
oircinnigh
38] Do shiol na riogh go f-finne,
39] Nochar tréicc iatt, ger dhiolmuin,
40] Fa
h-íad fíor-bhun a chille.
- 41] Meisi Caoimhgin doibh
bús dion,
42] Da siol tangatar na fir.
43] Do Dhíoma, os foccus an gáol,
44] Tucc da
mháor inní do shir.A Díoma
p.141
- 1] Do-ghníadh
Caoimghin aisde crabaidh,
2] Nar
gnathaig naomh roimhe riamh;
3] Do-theighedh a c-cró
gach corgus,
4] Breth da b-fuair soirbhes ó
Dhía.
- 5] Doníodh sesamh ar leic garbh luim,
6] Fuacht ar a chosaibh ge ro ghoill;
7] Ro pa ceol
aingeal 'na timceall,
8] Dó 'san c-cró daingen ba
proinn.
- 9] Caeictigis ar mís do gan biadh,
10] No ní as sía, gér mór a nert,
11] Gur leim lon go prap do craoibh,
12] Go n-derna i
n-glaic in naoimh ned.
- 13] Do fuirigh Caoimhgin 'san
c-cró
14] 'Na áonar, ger mór an
phían,
15] Ocus ned luin ar a bois,
16] No go
t-tuccadh as a eoin.
- 17] Do-chuir Día an t-aingeal da radha
18] Le Caoimhgin an crábaidh cruaidh,
19] Teacht as a cró caol gan obadh
20] A c-coccadh an
t-saoghail truaigh.
- {folio 282a}21] Farír! as
pian as mo cumaoin
22] Mo lamh mar loman fan lon,
23] Fuil a glac, 'sa taoibh, 'sa troigidh,
24] Do doirt
rí nimhe ar mo shon.
- 25] Do raidh an t-aingeal go fiadhnach:
26] Na bi dod píanadh ní as sía,
27] Aisdrigh gan cairde as do chengal,
28] Urlamh do
caingen ag Dia.
- 29] Do ráidh Caoimhgin risan
aingeal:
30] As mo broid ni rach rém ré
31] Go f-faghar do lucht mo chíosa
32] Saoirsi o
Ísa mac Dé.
- 33] Do-ghebhair sin, ar an t-aingeal,
34] Triall as do cengal gan sgath;
35] Seacht láin
do ghlend gach aoin-leth
36] Duit fein ar do breith 'san
brath.
- 37] Budh ésin tuarustal
Caoimhgin,
38] Mar cluinfitt Gaoidhil rea
ló;
39] Do-gebha a ló bratha gan anadh
40] Gach ni tra dar gealladh dó.
- 41] Gach caingen do faomh Día do
Chaoimhghin,
42] 'S do iarr a aingel ar
nimh,
p.142
43] Do-bheir aníu dó gan dímes
44] Go díles gach ní do shir.
- 45] Tucc Dia cumacht do
Caoimhgin,
46] Mar
tucc da gach naomh ar bith,
47] Budh tenn é ar a
dhalaibh,
48] Mar bheitt clann Adhaimh ar crith.
- 49] An uair tiucfus brath brethach,
50] Ar cach budh ecclach an spraic;
51] Ni beid lucht
an glenda i n-gleo-broid,
52] Acht mar cheo fa bharraibh
slat.
- 53] Beridh Caoimgin leis i
parrthus
54] A fhír-muinntear féin gan
cáin;
55] D' eis breithe in righ ro-moir,
56] Ocus
ga derg-óir 'na laimh.
- 57] Ise sin aird-meirge Caoimhgin,
58] Budh feir de gach aon 'ga m-bia
59] 'Na laimh la bratha go h-uasal,
60] An dáil budh
nósmar ag Día.
- 61] Gibe do-cluin cumacht
Caoimgin,
62] Ar an saoghal cein bías
béo,
63] Muna raibh fa cios don erlamh,
64] Ní dherna báosradh budh mó.Do
- 1] Tucc Dia dó gach ni do sir,
2] Go soich deiredh an t-sáogail;
3] Tucc nemh d'
anmain gach cuirp cain,
4] Da m-beith fa glan-úir
Caoimgin.
- 5] Naonbhar gacha saor-shathairn
6] D' anmannaibh lochta a chiosa,{folio 282b}7] Tiagat sí go c-caomh-chaingnibh
8] Eter
naomh-ainglibh Iosa.
- 9] A n-adhlaicther dia sathairn
10] Fa
múr na flatha fíre,
11] Saor ar ifrenn gan
breccuibh
12] Iad 'sa n-éccaibh dia h-aoine.
- 13] Do thogsat riogradh Eirenn
14] Ocus a
rioghna do gnath
p.143
15] A c-cur 'san cill uasail,
16] 'Ga
b-fuilit buadha go bráth.
- 17] Ann ataid taisi na n-epscop
18] Fa
úir go la bratha brais,
19] Laimh le cró
Caoimhghin an crabaidh
20] Go dol isna
dálaibh lais.
- 21] Dul leis a ló na breithe
22] Dob
é a c-croidhe go n-dutracht,
23] 'S beit re
Caoimhgin a c-caingen,
24] Óir beid
aingil 'gá dúsacht.
- 25] Do lendais é na h-aingil
26] 'Na
chaingin fa bharraibh dos,
27] Rob é an fhior-tobar
gan lagat,
28] A mhíorbuile as fada at-clos.
- 29] Fada at-clos miorbuile
Caoimhgin
30] Ar fud Erenn tiar is toir;
31] Ní dherna Dia ar aon-naomh oile
32] Ní
as lia dibh uile na air.
- 33] Teid Caoimhgin go cuirt na
Romha,
34] As úr na buadha tug lais;
35] Is
fuair gan ceilt on papa
36] Oilitre is cáta
mór-maith.
- 37] Os mór í oilithre
Cáoimhghin,
38] Da n-derndais daoine go
cóir;
39] Ionann teacht fo sheacht i n-aonach
40] Ocus dol áoin-feacht don Roimh.Tucc
- 1] Así do chill chédach,
2] A Chaoimgin cais cladhaigh,
3] Roimh
Letha gan lathaigh
4] I n-íarthar betha bothaigh.
- 5] Le ceithre h-airdibh na h-Erenn
6] Do badh
mian léo teacht 'na cóir
7] Ar toiscc go
h-oilithre Caoimhgin,
8] A n-dáil a
n-áonach do-róin.
- 9] Tucc Caoimhgein leis úir
na Romha
10] Da cur 'na reilgibh go m-buaidh,
p.144
11] 'S do-gní don glenn caom gan ceiltin
12] Ceall naomh, da c-creidit na slúaigh.
- 13] Cethramadh port glanta anmann
14] As
ferr tar fairrge anoir,
15] Patraicc is Fionn do
tharngir,
16] Caoimhgin dá chairdibh
do shir.
- {folio 283a}17] Glend Da Loch budh
lán d' ainglibh,
18] Glend an chatha
chrúadh-chaingnigh,
19] Glenn ar na tucc Día
dimes,
20] Glenn as díles don Coimdhidh.
- 21] Ard ós gach cill cathair
Caoimgin,
22] Cairdes Laigen go Leth
Cuinn;
23] Baile buadhach, reilcceach, ro-garcc,
24] Cuanach, coilltech, comhard, cruinn.
- 25] Mór tuarusccbail cille
Caoimhgin,
26] Truagh an sgel
Gáoidil 'ga cnamh;
27] Roim rathmar, cathair na
n-aingel,
28] Ro-coir do bhendaigh a lamh.
- 29] Ann do-róin tosach a crábaidh
30] Suil do lamh í naomh ar
bith,
31] 'S do-róin do ghlend na b-fian b-faobrach
32] Ceall i m-biadh áonach nar mion.
- 33] Cadhas Laighen aonach
Caoimhgin,
34] Aithes Gáoidel, as caomh
gne;
35] Ge siredh nech an bith braonach,
36] Máoithnech gach aonach acht é.
- 37] Gibe dáilfes ní ar m'
áonach
38] Ar gradh Caoimhgin, mar
as dúal;
39] Saoghal, ocus séun, is soraid,
40] Is nemh fo deiredh a luagh.
- 41] Do fág 'ga sgoil manach
béil-binn,
42] Ocus ag cleircibh a mhionn
43] A
cíos do thionól gan daoirsí,
44] Ó
thucc Dia sáoirsi da chionn.
- 45] Ni lamhtar troid ar an aonach,
46] Na fogra coire na cert;
p.145
47] Na fala, na goid, na fuadach,
48] Acht
dol slán uada is teacht.
- 49] Gibe do mhillfedh an t-aonach,
50] Do
fág Caoimhgin, nar tlaith brigh,
51] Ifernn as giorra saogail,
52] Go brath gan baoghal ni
bi.
- 53] Na tri buadha fuair
Caoimhghin
54] Do sluagh a aonaigh
moir-mhir,
55] Nemh, is saoghal, is slainte,
56] Is
fáilte ó Dhia mar do shir.
- 57] Mian le Cáoimghein beith ar
fásach
58] Re sásadh an aingil gil,
59] Gur
an fo chairrgibh na sgeillicc,
60] Mor d' áirdibh ele do
shir.
- 61] Ag sin ní d' imtechtaib
Caoimhghin,
62] Ní diomdach díbh
Dia do nimh;
63] Ocus na h-aingil 'ga sttíuradh,
64] Is 'gá munad mar do shir.
- 65] Is me Solamh, dalta
Caoimgin,
66] Do bí im baoghal 'san
tir thoir,{folio 283b}67] Mar tainic m' oide
dom cabair;
68] As mor don domun ro shir.As í
- 1] Gidh iomdha na fáccbala
2] Do fhácc Caoimgin 'na glennaibh,
3] Se fein ar tí a t-tárthála
4] Da
gach aoin-nech dar cennaigh.
- 5] Ni fhuil sencus sen n-daoine
6] Nó
'na feal-daoinibh occa,
7] Nochan fuil toirt ann festa,
8] Acht gurub seng gasta a roba.
- 9] Ni crabhadh na ceileabradh
10] Doniad
cleirigh 'na c-cillibh,
11] Bíd ar olcas a
c-céille
12] Ar tí a cheile do mhilledh.
- 13] Ro lia 'na chill comhaightigh
14] Nád airchindigh duthaigh;
15] Do-chúadar a fíor-bunadh
16] 'S a
mhíorbuile ar múchadh.
p.146
- 17] Ag súd buadha is
míorbuile
18] Chaoimghin gan fios a
n-diola,
19] Ó nach maraitt irisigh
20] Re
h-innisin a m-briogha.
- 21] Acht muna
f-fagthar sccriophtha
22] A c-cairt i t-tiribh oile,
23] Deimhin a n-dol ar dermad
24] I t-termann
Caoimhghin glinne.
- 25] Meic cleirigh gach naoimh-cille
26] Ag dol
le mionnaibh do gnath;
27] Ní mar
Caoimgin an glinne
28] 'S a mionna ar
gluighe go brath.
- 29] Ar fáccaibh féin isin saogal
30] Da miorbuiluíb, naomhtha in fath,
31] Atád na mionna 'ga t-taisgidh,
32] A f-faghail i
naisccidh ni gnath.
- 33] Tabhair ofrail don mac cleirech,
34] 'Ga f-fuilit mionna ar a breith,
35] Ar gradh in
naoimh móir gan meabail,
36] 'S do-gebhair
admáil it creich.
- 37] Sud diol ar mionnaibh
Caoimgin,
38] Maircc téid da luighe
gan sgath,
39] Fágbaid go síor, dá madh
éitir,
40] A sliocht go leittmech ar chach.
- 41] Maircc
thuilles go h- ésccaidh
42] Esccaine ó
mhionnaibh Caoimhgin,
43] Muna b-fuil tru
lena feirde
44] Dol gan cairde don t-saoghal.
- 45] Gibe nech ara m-benfaid
46] Méoir
mo mhanach mo mionna,
47] Gidh flaith Fail go folla,
48] Gidh fer graidh, gidh giolla;
- {folio 284a}49] Damadh esccaine
direch,
50] Sgarfaidh sí croinn le clochradh,
51] Da raibe seal na bhioth-cruth,
52] Budh methach nach
bia a ro-chruth.
- 53] Mo ceall-sa da saraighther,
54] Do
rioghaibh bus baoghal,
55] A b-pian thall is airite,
56] Is diombuaine da saoghal.Gidh iomdh
p.147
- 1] Gibe
eccóir do-rinnedh,
2] Donither, nó
do-déntar,
3] A dioghail tuitid go cert
4] Ara nert as a n-dentar.
- 5] Caoimgin do-rinne an rand-sa,
6] Ní mar fhallsacht do-rinne,
7] D' fagail
saoirsi dá bhochtaibh
8] Ar olcaibh gacha linde.
- 9] Cádhas do fháccsat Gaoidil
10] Do Chaoimhgin
gan cain, gan cíos;
11] Ata an chill
da t-tuccsat saoirsi
12] 'Ga cur fa daoirsi arís.
- 13] Tiocfa uair do dheiredh domain,
14] Gidh damh-sa bus fodhail tinn,
15] 'Na nairccfither
mo chill gradach,
16] Is fúicfidher fo a lán
fill.
- 17] Rachat-sa a n-diaigh na h-airccne,
18] Me
Caoimhgin go mét h-airccne,
19] A rígh ni
mairfid abus,
20] Is digeolat a t-turas.
- 21] Muirfer iar sin gan cáirde
22] Iad isin m-beind i n-áirde,
23] Maircc do tuill
re n-dol anonn
24] Giorra shaoghail is ifernn.
- 25] Gach rí bhrises ar c-cumann,
26] 'S nár chomhaill damh mar do gheall,
27] Bíaidh 'ga tharraing iter diabhlaibh,
28] 'Sa
anam 'ga pianadh tall.
- 29] Gach ri rachus d' écc fam réir,
30] Bed-sa fein thall ar a cionn,
31] Is do-dén
failte rea anmain
32] Tre cháirdes da n-aince an
ceallGibe
- 1] Do togh
Caoimhgin ceithre galair,
2] Nocha da
carait do-roin,
3] Do chengal luchta
airrcthe a cille,
4] Da milledh uile da dhéoin.
- 5] Aillsi, is easbadha braghat,
6] Fíolún fionn go n-iomat lot,
7] Cuthach,
do-bheir saoth ar slúaghaibh
8] Tre buadhaibh mionn
ocus clocc.
p.148
- 9] Ag sin na galair gharcca,
10] Ag nach faghait cerrbadh fóss;{folio 284b}11] Gibe ar a t-tabhratt sin cnedha,
12] Ni fhoirfitt legha na los.
- 13] Spreidh loiscces croinn is clocha,
14] 'S
coisges muirn gach lonn-srotha;
15] Fercc
Caoimhgin le gach gille,
16] Bíos ag
argain a aird-cille.
- 17] Cuirfidh comhartha cille
18] Ar
gheinntibh Glinde Giadhail,
19] A m-beoil siar ar a
c-culaiph,
20] Ni chél ar dhúilibh diabhuil.
- 21] As láidir fós an cumacht,
22] Tucc Dia Athair do Caoimhgin,
23] Do
chur na t-troch ar merbhall,
24] Nach tug termann da
naoimh-cill.
- 25] 'San luas na t-treigfitt Gaoidil
26] Cádus Caoimhgin gan tabach;
27] Fuicfid íad go díblidhe
28] Sech gach
Gaoideal go dubhach.
- 29] Maircc Gaoideal léicces 'na longport
30] Creach Caoimhghin in crábaidh
cruaidh;
31] Tráothaid a rath is a conách,
32] Téid gach maith ar dochnach uaidh.
- 33] Do-beir gerr saoghal da c-colainn,
34] 'S
a n-anam don diabhal dubh;
35] Galair as nach faghar slainte
36] A c-comair na graiscce tug.Do
- 1] Do fhergaigh a oide re
Caoimhgin,
2] Fada nach dermadtha a fhath,
3] Ó nach tucc teine go daith-grind
4] Cuige le
h-aifrinn do radh.
- 5] Soidhtheach i t-tiubhradh í cuicce
6] Do iarr ar a oide, 's ni thucc,
7] Muna b-faghair
ionad eile,
8] Tabhair let teine it ucht.
- 9] Do-rinne ar rádh a oide
10] Caoimhgin tre búidhe, ocus tucc
11] Chuicce, o nar sccuir da gríosadh,
12] A
lán do ghríosaigh 'na ucht.
- 13] Ise do-chuir tes 'san teine,
14] Fesda na
ceilidh ar cách,
p.149
15] An t-aingel tainic da chosnamh,
16] 'S do
ainic ar losgadh an snath.
- 17] Riot-sa do eist, is ni riom-sa,
18] As tusa as andsa le Día;
19] Atáoi
lán don Spiorut Naomtha
20] Meisi ret taobh-sa ní bía.
- {folio 285a}21] Derbh go f-fuil, mar
do shaoiles,
22] Do grádh go díles ag
Día;
23] O nach ionann réim dar naomh-dail
24] Ni bhem i n-aon áit ni as siá.
- 25] Innraic treorach do Caoimgin
26] Gurb h-e a eolach aingel Día
27] Idir ló
ocus oidhce,
28] Da breith 'sa righ-brugh 'na m-bía.
- 29] Ro budh é tosach a shiubhail,
30] Caoimhgin, gan pudar, gan céilcc,
31] Do-chuir Dia an t-aingeal da cobhair
32] 'S do ainic e
ar fogail 's ar feirg.Do
- 1] E féin la da n-deachaid
2] Caoimhgin lea cháoiribh ar sliabh,
3] Ticc chuicce buiden do bochtaibh
4] Ag dol do ghorta gan
biadh.
- 5] Mar tangattar chuicce, accedóir
6] Iárraitt déirc ar gradh Dia,
7] Do
fhreccair Caoimhgin go h-áiseach,
8] Nach raibhe aige ar fásach biadh.
- 9] Triallait imtheacht go h-obann,
10] Ocus
gan anmhain re fóigh,
11] Do fhasd re c-cuid, diadha in
acfaing,
12] 'S tucc biadh go fairsing doibh.
- 13] Tucc na seacht muilt dona bochtaibh
14] Caoimhgin, gan locht ar a réim;
15] Nir teirce an tred rea n-airemh,
16] 'S do thesruicc
Dia (ar) naire e fein.
- 1] Gach aon-la gusna mancaibh
2] Dobhrán becc, mor a shoirbhes,
3] I Cill 37. [forte Aiffin]
Ifin gan groddál
4] Tucc bradan car an chargais.
- 5] Ó 't-chí Ceallach an dobrán,
6] Is bradán leis don coitcionn,
p.150
7] Do smuain gur bo maith don chill,
8] Da
n-derntaoi sging don no
da croicionn.
- 9] Tucc sgáiledh ar na naomhaibh
10] Anní do aontaigh Ceallach;
11] Do threic o shoin
an dobhrán,
12] Nach tucc bradan don manach.
- 13] Admhais Ceallach a chionta
14] Dona
sáoithibh sáir-ghlioca,
15] Da eis sin, gidh
cruaidh an breth,
16] Do-chuir Caoimgin
uaidh Ceallach.
- 1] Do-roine
Caoimgin cur rathmar
2] Da mhancaibh ar a
b-feabus,
3] Da saoradh fein ar naire,
4] Is ar cainedh
na namhas. {folio 285b}
- 5] An siol do chuiredh a
moch trath
6] h-I c-Cill Iffín, diadha an rath,
7] As de go neimh-crion 'san oidhche
8] Do bhiathad na
saoithe faseach.
- 9] Mo as aimhglic an lucht senma,
10] Nar
an ag Caoimgin re fóigh;
11] O nach
fuarattar biadh urlamh,
12] Feimdhit anmhain 'na
chóir.
- 13] Do-roine Caoimhgin clocha
14] Do crannaibh cíuil na n-guth m-binn,
15] Is
tucc brón ar lucht a senma,
16] Do-rinni air
diomdha, nar thuill.
- 17] Easbadach do lucht na senma,
18] Nar
an go fosaidh rea saith,
19] Atad a c-croinn, ní mar
offrail,
20] 'Na c-clochrán fo cosaibh cáich.
- 21] Nocha thucc doibh fuagra diultaidh,
22] Acht íad féin d' imtecht da n-déoin;
23] Maith do fóir sin Caoimgin ar
naire,
24] Is adhbar gaire do-roin.Do-róin.
- 1] Do-chuir go
Caoimghin da baistedh
2] Deigh-righ O
f-Faolain a mhac,
p.151
3] 'S da beith aicce mar dhalta,
4] Chuicce
rob é a mían a theacht.
- 5] Ni rabhattar ba nád buailte
6] Ag
an lucht do bí 'san n-glend,
7] Da b-fuighdís
bainne don dalta,
8] Do bai gainne lachta ann.
- 9] Do-chonnairc Caoimgin an
eilitt
10] Ocus laogh becc lena cois,
11] Do-ghuidh Dia do
leith a lachta
12] Do tabairt a dhalta ass.
- 13] Tainic an eilitt don baile
14] Gusan
manach, mar nar clecht,
15] Tucc don laogh blaith is da
dhalta
16] A saith fein lachta go cert.
- 17] Do thaladh a loim go h-iomlán
18] Ar cloich thuill, go beith lan de,
19] Isé
ainm an ionaid go cinnte,
20] Inis Eillte, o sin alle.
- 21] La da t-tainicc as in c-carraicc,
22] Gid
fada, gairitt do-chuaidh,
23] Do marbh an lom-trú con
millte
24] Aon-laogh na h-eillte, 's aduaigh.
- 25] Do-ronadh le Caoimhgin miorbuil
26] Ar an c-coin, ger gránda a l-li,
27] Do-chuir
fan eilit dariribh
28] An mac tíre i n-áit in
laoigh.
- 29] Do anadh an eilit go fosaidh,
30] 'Sa
manach naomhtha rea taobh,
31] Is an mac tire ar a bhelaibh,
32] Mar do bheith ag tál da laogh.
- {folio 286a}33] Cáoineocc
ban-cumachtach sithe
34] Do len mac an righ anall;
35] Ata 'sa banntracht 'na c-clochaibh
36] Tall os
cionn locha na c-ceall.
- 37] An t-áos sithe rucc a clanna
38] An righ-sin, gér tend an tuir,
39] An ghein da
bhaisttedh go Caoimhghin
40] Tre ceist
an t-siodha do-cuir.Do
- 1] Cind an dá bhan ar a
c-colainn
2] Caoimhgin go follus do-chuir,
3] Tucc slán íad ó ég go bethaid
4] Ger lán an tachadh da b-fuil.
p.152
- 5] A Caoimhgin,
tainic go h-esccaidh
6] D' ar m-breith slán o
bás do rinn,
7] Bem dod reir an seal mairfem,
8] Riot nocha scarfam ré 'r linn.
- 9] Rucc Caoimhgin beo don bhaile
10] Na mná dar benadh a c-cinn,
11] 'S
do-róin dibh caillecha dubha
12] Craibhtecha,
cubdhe, 'na chill.
- 13] Mar sin do fhóir an fhiongail
14] Do-ronsat biodbaid 'na chill;
15] Tar éis a
b-fuaratar d' olcuibh,
16] Do tháith rea c-corpaibh a
c-cinn.Cind
- 1] At-cí
Caoimhgin cubaidh cuimnech
2] Cleirech
bocht, gerb olc a lí,
3] Ag teacht 'na rith tar na
cairrgibh,
4] A guth ar barr-crith do bí.
- 5] Do athain Caoimhgin guth an
peacthaigh
6] Gion go f-facaidh roimhe riamh;
7] Tucc
aithne dherbh ar a dhranntán,
8] Gur marbh a
compan 'sa sliabh.
- 9] A cleirigh, nar loc an fhiongal,
10] Ni h-iongnadh gidh olc do dealbh,
11] Beir eolas
damh gusan alltán,
12] Nar fhagbhais do compan
marb.
- 13] Muna thísedh
Caoimhgin fan am soin,
14] Do iostais
coin allta a chorp;
15] Anam 'san marbh mur tánaic,
16] As derbh gur slánaigh a lot.
- 17] Uime fuair Caoimhgin a
toradh,
18] Do fhoir ar conaibh, ger borb,
19] Rucc
da tigh, rob sén soraidh,
20] 'S doní dibh
manaigh i n-ord.
- 21] An chéd uair tainic tar sliabh,
22] 'S do fhan go diamhair fá dláoi,
23] Caoimghin, ba stor gleic 'san sgeillic,
24] Mor d' iongantaibh ann at-chi.At-chi
There are no numbers in the MS to this
and the following poems.
- 1] Tortha is slainte
do dháoinibh
2] Do faccaibh Caoimhgin
'na c-comair;
3] Gibe nech gusa roichfid,
4] Ní
cían go fiuighbhe cobhair.
p.153
- 5] Sméra dubha 'sna fuighlibh,
6] Ubhla craoibhe na soilech,
7] Ocus buinnéin don
charraic,
8] Ícas galair gan fuireach.
- 9] Maraid, 's as mór an míorbal,
10] Atá go minic 'arna dherbadh,
11] Sméra
dubha do bhunadh
12] Geines ar cairrgibh garbha. 10{folio 286b}
- 13] Ni faghtar iad 'san am soin
14] I n-airdibh
oile an t-saogail,
15] Buinnein ag fás ar clochaibh,
16] Acht ar bruach locha Caoimhgin.
- 17] Tucc Dia gan ceilt do Caoimhgin
18] D' fás 'na cairgibh 'san n-geimhriudh;
19] Dar lem as adhbar failte,
20] Toirthe is slainte do
dhaoinibh.
- 1] Ba lór luaithe an tuirc
allta
2] Is coin 'ga glamadh la coidhce;
3] Mar tainic
uair a bhaoghail,
4] Do-chúaidh ar caomhna
Caoimhghin.
- 5] Doní Caoimhgin go soraidh
6] Ar na conaibh accédoir
7] Cengal a m-bonn
don talmain,
8] Siad a lenmain nír e doigh.
- 9] Mar ticcedh lucht an fiadhaigh
10] D'
iarraidh a c-con do ghlendaibh,
11] Iongnadh leo, 's gan a
m-bás-ghoin,
12] Créd na sása lér
cengail.
- 13] Fa h-iongnadh mór léo an miorbal,
14] Dob iongnadh mór ar dhaoinibh,
15] Muc
allta, ocus í i m-baoghal,
16] Do dhol ar caomhna
Caoimhgin.
- 17] Sccaoil d' ár c-conaibh, a
Chaoimhgin,
18] Tar éis ar
n-diola úaithe,
19] Sin accatt fein gan forrach
20] An cullach; fa lór luaithe.Ba
- 1] A mhanaigh úd,
créd an focann
2] Fil accat oruinn go dron?
p.154
3] Nocha máothla-so, acht oigdhe
4] Ata againn arar muin.
- 5] Ceilter leis na mnáibh na máothla
6] Ar an naomh, gér báoth in dail,
7] 'S
doní Cáoimhghin don bán-
gruth
8] Clocha, mar t-aire ar na mnáibh.
- 9] Fa maith le Caoimhghin sin d'
faigsin
10] Beith da cheilt, nír mhaith in fáth,
11] Atád 'na c-clochaibh na mulcáin
12] 'San
tulcán ar comhair cáich.
- 13] Don lucht oibre do mes Ceallach
14] A
c-cennach ar airget glan,
15] Fa diomdach
Caoimhgin da f-freccra
16] 'S do diogail
taccra na m-ban.A manaigh.
FINIS
xxiv
11