Corpus of Electronic Texts Edition
Annals of the Four Masters (Author: [unknown])
Annal M1592
M1592.0
AOIS CRIOST, 1592. Aois Criost, mile, cuicc céd, nochat, a dó.
M1592.1
O Conchobhair Ruadh Tadhcc Ócc
mac Taidhcc Bhuidhe, mic Cathail
Ruaidh do chrochadh ar Session Rosa Comain i
mí Ianuarii tria ciontaibh a chloinne
báttar for foghail & for dibeircc i n-acchaidh corona Saxan,
& as amhlaidh baoí-siomh an tan sin arsaidh anffand,
dí-radhairc ge do fuair a oidheadh amhlaidh sin.
M1592.2
Mac Diarmada Maighe Luircc Brian
mac Ruaidhri mic Taidhcc mic
Diarmada d'écc i mí Nouember, & ro ba móide d'adhbhar éccaoine
écc an fhir sin gan a chosmailes do beith do Chloinn
Maol Ruanaidh do ghébhadh cendus dia eisi.
M1592.3
Mac Conmara Riabhach tighearna an taoíbhe toir do Cloinn Cuiléin .i. Domhnall
p.1910
Riabhach mac Con Medha, mic Donnchaidh, mic Ruaidhri, mic
Meccon Chennmhóir d'écc i 11 Februarii. Fear caithmheach conghaireach,
dearlaicthech, daonnachtach ei-sidhe.
M1592.4
Duine uasal do Shiol Aodha d'écc isin mí chédna .i. Sean na n-Geimhleach mac
Con Mara mic Mathghamhna, mic
Aodha.
M1592.5
Mór inghen Donnchaidh,
mic Seain, mic Maol Ruanaidh na
Fésóicce mic Taidhcc
Uí Cerbhaill, ben Mheic Uí Bhriain Ara do écc, ben ro chaith a h-aimsir co maith, & do faccaibh an saoghal gan athais gan imdhearccadh.
M1592.6
Caitilín inghen
Domhnaill, mic Fingin, mic
Diarmada an Dúnaidh Még
Carthaigh ben Taidhcc mic
Corbmaic Óicc, mic
Corbmaic, mic Taidhcc Még
Carthaig, ben cheilligh, craibdeach dercach, deigh-einigh
do écc iar m-buaidh ó dhemhan, ó
dhomhan, & ó daoinibh.
M1592.7
Mac Uí Mheachair Sean an
Ghlenda mac Tomais d'écc.
M1592.8
Burcaigh rainn Mec Uilliam uile cona
lucht lenamhna do dhol ar a c-coimhétt & iar f-fios
sccél don gobernóirSir Risderd
Bingam do-chóidh i c-Conntaé Maighe
Eó go m-báttar bailte an tire slán &
bhriste ar a chumas .i. Dún na
p.1912
Móna, Cúil na c-Caisiol, an
Ghaoisítteach, & an Cluainin. Tuccsat
Búrcaigh ionnsaighid ar an n-gobernóir co Cúil na c-Caisiol,
& ro badh dioghbhálaighi iad fein ag filleadh
dóibh iná an gobernóir. Ro chuir an gobernóir iarsin fedhnacha troma do
buanadhaibh Gallda & Gaoidhealcha d'iarraidh na m-Búrcach
sin báttar for
díbheircc & for foghail fó chendaibh cnoc cendgharbh,
& choilltibh n-dosach n-dlúithaimhréidh. Nír
bhó cian ro bháttar foran iarraidh sin an tan ro
shuidhsiot gusan n-gobernóir go líon creach &
gabhál, go m-braighdibh ban & fer, co m-buaibh, & co c-caiplibh
iomdhaibh. Tangatar Búrcaigh iar sin fo
breith an gobernora acht mac
Demhain an Chorráin .i.
Risderd mac Riocaird. Ro
shealbhaigh an gobernóir
bailte an tíre dho fein a h-ughdarrás an phrionnsa, & ro fhaccaibh
Seón Binggam, & bandadha uadha
fein agá n-iomchoimhétt.
M1592.9
Aodh Ruadh mac Aodha, mic
Maghnusa Uí Dhomhnaill
baí sidhe i c-carcair, & i c-cuimreach i
n-Áth Cliath iarsan c-cédna h-éludh go geimhredh na bliadhna so. A m-báttar ann i n-urthosach
oidhche (eissiumh & a aes cumtha .i. clann Uí
Neill .i. Sean Enri &
Art) fuarattar ell forsna coimhédaighibh
riasiú do-rata isin b-proinntigh go ro bhensatt a n-geimhle dhíobh.
Do-chóttar iaromh gusan f-fiailteach, & téd
réfedh síothfoda leó co ro leiccit síos
lasna suainemnaibh trias an f-fiailtigh co riachtattar an
c-calsaigh comdomhain baí i t-timchell an caisteoil.
p.1914
Ro dringset iaramh fris an m-bruach alltarach go m-báttar
for ur na clasach. Baoí giolla tairisi ag tathaighidhe chuca
& uadhaibh, &
ro leiccsiot a rún fris, & do-rala chuca an tan sin é
co m-baoí ag dénamh eolais dóibh. Lottar
p.1916
iaramh tré sraidibh na cathrach i t-trécumasc
cáich, & ní thard neach dia uídh iad acht amhail
gach n-aon aile uair ní ro ansat lucht an bhaile do
thathaighidh an tan sin, & roptar óbhéla oslaicthe
doirsi na cathrach. Rangattar iaramh tré gach n-iomdhoraid &
tré gach n-aimhréidh go ruachtattar for reidh an
Ruaidhsleibhe triasa n-deachaidh Aodh
isin chéd elúdh. Ro edarsccar dorchata na h-oidhche &
tindenus an teichidh (ar uamhan a t-tograma) an t-í bá
sine díobh friú .i. Enri O
Néill. Aodh ba sóamh
díobh ar aoí n-aoisi gion gur bhó hé ar
aoí n-oirbertais. Nír bó faoíligh
iad-somh tré edarsccaradh Enri friú,
ar a aoi ro gabhsat ag asccnamh rempa, & a f-fer muintire acc
denamh eólais dóibh. Baí an adhaigh ag snidhe
sneachta gu nár bó sodhaing dóibh-siumh a siubhal
uair bádar gan édach gan fhorbhruta iar f-fágbháil
a n-uachtairearraidh isin f-fiailtigh
trés a t-tangattar. Bá moa ro ineirtnigheadh
Art frisan dianastar ina Aodh,
uair bá cian fhoda ó ro cuimrigheadh essidhe, & do-chóidh
i t-troma anbhóill tré fhod a chomhnaidhe
isin c-carcair i m-baoí. Nír bhó h-amhlaidh
sin d'Aodh, ní rainicc tar aoís
macdachta, & ní ro anastair d'fás no d'ionfhorbairt an
ionbaidh sin, & bá h-uttmall esccaidh a cheimim & a
imtheacht. O ro airigh-siumh Art agá enirtiucchadh
& aidhleiscce & ionmoille a cheime ro fhurail fair a lamh
do chor for a ghualainn badein, & an lamh aile for gualainn an ghille.
Tiaghaid ass amhlaidh sin go rangattar tar an Sliabh Ruadh.
Robdar scíthigh toirsigh iaramh, & ní ro fhédsat
Art leó ní ba sia, & ó na ro
chumaingsiot a bhreith leó do-ronsat airisemh & comhnaidhe i
f-foscadh allbruaich iomard baoí for a c-cionn. Iar n-anmain
dóibh ann-saidhe ro chuirsiot an giolla uadhaibh lá sgélaibh go
Glend Mhaoílughra airm i raibhe
Fiacha mac Aodha baoí i
néccrattas fri Gallaibh. Glend daingen
diothoghlaighi esidhe, & no gnáthaighdís drong
mhór do ghiallaibh Atha
p.1918
Cliath an tan do elaittís ass dol gusan n-glend
íshin ar bá h-innill leó beith annsaidhe c-co
t-tiagdais dia t-tír. O Rainic an giolla gusan maighin i m-baoí
Fiacha at-féd a scéla dhó, &
amhail ro fáccaibh na h-ócca ro ela as an c-cathraigh,
& nach bérthaoi i m-bethaidh forra muna thíosta dia c-cobhair
attraitte. Ro fhorchongair Fiacha fó
chédoir for druing dia aos
gradha (do neoch robdar tairisi lais dibh) dol dia saighidh,
& fer fó biúdh & fear aile fó lionn & cormaim
leó. Do-rónadh fair-siumh indsin, & rangattar bail i m-battar
na fiora. Monuar nír bhó soinmheach sadhal
báttar-somh for a c-cionn, uair as iad robdar édghadha
dia c-corpaibh aineachtair colbhadha ciumhaisgheala cloichsneachta
acc reódh dá gach leth impa, & acc iomuaim a n-ionar
n-uiréttrom, & a sreabhannleintibh snáthchaol fri a c-cnesaibh,
& a nassan imleabhar, & a n-iallachrann fri a n-oircnibh,
& troightibh gur bhó samhalta lasna fiora dus fainic
nár bhó daoíne itir iat iar ná n-iomfholach
isin sneachta uair ní fhuairsiot bedhgadh ina m-ballaibh
acht amhail batís mairbh. Ro tógbhadh
leó iad as a lighe, & ro fhurailsiot forra ní don bhiadh
& don lionn do thochaithemh, & ní frith uadhaibh idir uair
gach deoch nó eabhdais nó telgdís gan fhuireach,
conadh ann sin at-bath Art fó dheóidh,
& ro h-adhnacht an dú sin. Dála
Aodha ro chongaibh sidhe iar sin an chormaim, & ro
battar a bhríogha for forbairt iarná h-ól acht a
dhi chois namá, uair as amhlaidh battair-sidhe ina m-ballaibh
marbha gan mothucchadh iar n-at & ionbholgadh risan reódh &
risan sneachta. Ro chuirsiot na fir for iomchar eissiumh gusan
n-glionn ad-rubramar, & baí i t-tigh deirrit i n-diamhair an
dlúithfhedha agá leighes go t-táinicc
teachta go dícelta dia fios
scél ó a chliamhain an t-iarla Ó Neill. Ro triall-somh
imteacht iarsin iar m-breith don teachta fair. Bá doiligh
dó-somh dol isin turas sin uair ní ro fédadh
leighes dia troighthibh gur bhó
p.1920
h-eigen dó neoch ele a thurgbháil for a eoch, & a
ghabháil etir a dibh lamhaibh doridhisi an tan no
tharbhlaingedh. Ro cuir Fiacha dírim
marcach isin adhaigh lais go rainic tar Abhainn
Life dia imdeghail forna celccaibh batar
fó a erchomhair, uair do-chualattar Goill Atha Cliath go raibhe Aodh i
n-Glionn Mhaoíl Ughra, conadh aire sin ro chuirsiot
lucht coimhéda for áthaibh édoimhne na h-abhann coná raghadh
Aodh, & na braighde ro
éla amaille fris thairsibh i c-Cóicceadh
Uladh. Bá h-eiccen do na h-óccaibh bátar
i f-farradh Aodha gabhail a b-foccus do
Chathraigh Duibhlinne tar ath n-doraidh n-iomdhomhain
baí for Abhainn Life co rangadar gan fhorcloisteacht
dona Gallaibh co m-báttar for faithche an
dúine. Ro bhaí an lucht las ro trécceadh-somh
feacht riamh (iarsan c-cédna h-éludh .i. Felim Ó
Tuathail cona bhrathair) i t-tréchumascc an
díorma agá threórucchadh gusan dú sin, &
ro chengailsiot a c-codach & a c-cairdes re aroile. Tiomnait
celeabhradh dho, & fáccbhaid bendachtain occa, & sgarait fris
annsin.
Dala Aodha Uí Domhnaill
ní bhaí ina fhochair acht an t-aon ócclaoch do
dheochaidh for a iarair isin n-glionn oirdearc do mhuintir
Aodha Uí Neill, & nó
labhradh tenga na t-tuath n-echtrann, & nó bhíodh do
ghrés i f-fochair an iarla (.i.
Aodh O Neill) an tan nó
teighedh i mescc Gall gur bhó h-eólach, & gur bhó dána in gach conair baoí
for a chionn. Lotar iaramh for a n-díbh n-eachaibh ána
udmalla for ródaibh raoín n-dírghe na Midhe co
rangattar for brú na Bóinne ria madain edh
goirid ó Droichet Atha siar, & robtar omhnaigh im
ghabhail gusan c-cathraigh íshin conadh é ní do-rónsat
gabháil lá h-ur na h-abhann go h-airm i m-bíodh iasccaire dínnimh dearóil,
& arthrach becc occa ré h-iomlochtadh. Do-chóidh
Aodh isin c-curach co ro fháccaibh an t-iomarchorthaigh é forsan m-bruach alltarach iar t-tabhairt a lán loíghe dó. Ticc
fer muinntire Aodha ina frithing, & gabhaidh lasna h-eocha trés an c-cathraigh, & do-bert go h-Aodh iad don taobh araill don
abhainn. Tiaghait for a n-eachaibh, & lottar co m-bádar
dá mhíle ón abainn. Ad-chiad doire dosach
dioghainn for a c-cionn an chonair ro ghabhsat, &
dúnchladh dímhór ina thimchell amhail bidh
lubhgort foiriata. Ro baí dúnárus airdhirc
lá h-ócclach n-aireghdha
p.1922
dona Gallaibh lá taobh an doire, & bá
dearbchara d'Aodh Ó Néill ei-sidhe. Iar t-tocht dóibh gusan
dúncladh scuiritt a n-eich, & tiaghaitt isteach isin doire
baoí isin dúnchladh uair ro badh fír-éolach
caoímhtechtaidh Aodha isin maighin sin. Iar
f-fagbhail Aodha h-isuidhe luidh-siumh isin
dúnadh, & fó-gheibh a fhiadhucchadh, fuair-siumh
aireccal deirrit d'Aodh Ó
Dhomhnaill, & do-bert lais é go
ro frestladh & co ro frioththáileadh amhail bá lainn
leis. Ro ansat h-isuidhe co ar a bharach d'adhaigh Ro gabhadh
a n-eich dóibh i n-urthosach oidhche, & lotar tar Sliabh
Bregh, & tré Machaire Conaill co rangattar co
Traighbaile mic Buain ria madain. O robdar erslaicthe
doirsi an bhaile isin madain muich assedh ro chinnset gabhail
tremhit go rangatar ina reimim for a n-eachaibh go riachtatar don
taobh araill. Robtar subhaigh forffaoíligh ar aba a t-térnuídh
tar gach m-baoghal dá m-baoí rempa gó sin. Assedh do-chottar iaramh gusan f-Fiodh airm i m-baoí Toirrdhealbhach, mac Enri, mic Felim Ruaidh í Néill, do
léiccen a sccísi. Bá h-innill dóibh ann
saidhe uair bá cara & bá coiccéle dó-somh
an tí Toirrdhealbhach, & ba h-ionann
mathair dó-sidhe, & don iarla
Ó Neill. Airissit and-saidhe co ar a bharach.
Do-dheachattar iaramh tré Sliabh Fuaitt co rangattar go
h-Ard Macha, anait ann co dícealta in adhaigh sin.
Tiaghait ar a bharach co Dún n-Genainn
airm i m-baoí an t-iarla
Aodh Ó Néill. Bá
faoíligh ei-ssiumh dia t-toidheacht, & ruccadh iad
i n-aireccal uaigneach gan fhios dá gach aon acht madh uathadh dia
aos tairisi
p.1924
batar ocá f-fritháilemh, & baoí
Aodh an dú sin ré cetheóra n-oidhche ag cur scísi a aisttir &
a imnigh de. Do-bert iaromh lámh for imtheacht, & ceileabhrais
don iarla iar c-cor dírime
marcach lais go rainicc
co h-airer Locha h-Érne.
M1592.10
Ba cara dó-somh triath an tíre, & bá brathair
a r-rainn a mathar .i. Aodh Mag
Uidhir uair bá hí
Nuala ingen Maghnusa
Uí Domhnaill a mhathair. Ro ba faoíligh
Mág Uidhir remhe-siumh. Tuccadh iaramh ethar
dia shaighidh & teid inn. Imraisset as iar sodhain co rangatar gusan
c-caol c-cumang baoí forsan loch co ro gabsat port an
dú sin. Do-chóttar drong dia shain muintir ina comhdhail
annsin, & do-bertsat leó é co Caislén Atha
Senaigh airm i m-báttar barda Uí
Domhnaill a athar-somh. Baí and-saidhe co t-tangattar a
m-baoí ina c-comhfhochraibh isin tír dia saighidh dia
fhiadhucchadh. Robtar faoíligh a shain-muintir fri damhna na flatha du-s-fainicc, & gé ro dlighset sain-sherc dhó ar aoí a cheneóil. Ro bhaoí damhna nár bho luccha acca
dia f-forbháilte fris, uair as amhlaidh baoí an
tír ina ceide creach etir Ghallaibh,
& Gaoidhelaibh gó sin. Ro bhattar tra dá chaiptín airdheirce .i. Captin Uulis & Captin
Conaill go n-díbh
cédaibh laoch amaille friú (tangattar athaidh riasan tan sa a
Cóicceadh Connacht) acc ionnradh & acc orccain an
tíre co coitcheann co m-baoí ó shliabh anoir i
t-Tír Conuill ar a c-cumas cenmota caistiall
Atha Senaigh, & caistiall Dúin na n-Gall
airm i m-baoí Ó Domhnaill go n-uathadh
daoíne ina fhochair. Ar a aoí ní ro
fhédsat ní dhó, & ní bhaoí cumhang
occa gabhail friú im aidhmhilleadh na criche. Ba h-ann ro
gabhsatt na Goill íshin ionatacht & aittrebh i
Mainistir na m-Brathar i
n-Dun na n-Gall iar
n-dol dia h-urd & dia macaibh eccailsi fó dhiamhraibh, & fo
droibhelaibh an tíre ar a n-iomhghabhail-siumh d'uamhan a
mudhaighthe & a mí-imberta. Iar m-beith athaidh isin
mainistir dóibh gusan uathadh sluaigh at-rubhramar, do
p.1926
dheachattar drong díobh co h-eochair imlibh an chuain dí mhile ceimenn ó Dhún na n-Gall siar go Baile Uí Bhaoighill
óir bá h-innill leó beith isuidhe ó ro bháttar braighde na criche for a c-cumas. Nó teighdis ina n-deisibh
& ina t-triaraibh co m-beirdís cródh & cethra, ionnmasa & edala in ro ba comhfochraibh dóibh don tír dia saighidh don bhaile íshin.
Battar do ghrés acc tóchuiredh fuillidh slóigh &
sochaidhe chuca do dhol tar Bernas Mór d'ingreim &
d'arccain na tíre don taobh thoir do shliabh amhail do-rónsat airm i m-battar.
M1592.11
Imthusa Aodha Uí Domhnaill iar t-togairm a thíre chucca, ní ro an friú go léicc (ó ro chuala an mhórbhroid i m-battar
Cenél c-Conaill, milleadh & mí-dhiach na mainistrech) acht assedh do-róine toidhecht go Dún
na n-Gall eineach i n-ionchaibh frisna Gallaibh. Ní tardsat an tír ei-ssiomh i f-faill gan tocht fó a thoghairm ina n-eisibh & ina m-buidhnibh
amhail as deine conrangattar do neoch ro charsat hé
lá sodhain ro lá-somh a theachta
ar amus na n-Gall dia rádha riú gan iomfhuireach nó easnádhadh isin eglais dia h-aidhmilleadh ní bá síre, &
nach t-toirmesccfadh impa techt an chonair badh lainn leó,
acht namá co ro fháccbaidis dia n-eis ina m-baoí
do bhroid, & do chrodh na criche leó. Ro bhaoí d'uamhan & d'imeaccla forra-somh co n-dearnsatt indsin amhail ro fhorchongraidh forra, & robdar buidhigh do rochtain a n-anmann leó, & lottar for a c-cúlaibh
doridhisi i c-Cóicceadh Chonnacht. Tangattar na
braithri iaramh don mhainistir.
M1592.12
Do-chuaidh Aodh Ó Domhnaill go h-Áth Senaigh i f-frithissi, & do-bert legha do leighes a chos, & ní ro fhédsat leighes dó co ro dheilighsiot a dhí
ordain fris, & nír bhó h-óghslán go diuidh m-bliadhna. Baoí-siumh amhlaidh sin i n-othairlighe a chos ó fhél Brighde go mí april. O do-deachaidh adhuaire na h-aimsire errchaidhe for c-cúla bá foda lais ro bhoí ina othairlighe & ro chuir tarcclamadh & tionól for a m-baoí umhal dia athair alla thoir don t-sliabh oirdearc .i. Bernas Mór Tíre h-Aodha, & ro thionóil chuicce a m-baoí alla thiar don t-sliabh chédna .i. Ó Baoighill, &
p.1928
Mac Suibhne Thíre Bóghaine. Tánaic bheós dia comhmóradh Ó Domhnaill a athair .i. Aodh mac
Maghnusa, mic Aodha Duibh cona commaim amaille fris .i.
inghen t-Semais Mec Domhnaill a mathair-siomh. Bá sé
ionadh erdalta in ro dhalsat na maithe-sin re aroile hi c-Cill Mic Nénáin, & bá h-and nó h-oirdnighthe Ua Domhnaill do
ghrés i t-tighearnas for Chenel c-Conaill. Rainicc-siumh gusan líon c-cédna an dú sin. Tánaic ind aires
Aodha Uí Domhnaill gusan maighin sin, Mac Suibhne Fánat
Domhnall mac Toirrdhealbhaigh, mic Ruaidhri, & Mac Suibhne na
t-Tuath Eoghan Ócc mac Eoghain Óicc mic Eoghain. Báttar dronga dearmhara do Chenel c-Conaill ná
tánaicc isin c-comhdhail sin. Ro ba dibh-sidhe Aodh mac Aodha Duibh mic
Aodha Ruaidh Uí Dhomhnaill, &
sliocht an Chalbhaigh mic Maghnusa mic Aodha Duibh,
Ua Dochartaigh Sean Ócc mac Seain, mic Feilim mic
Conchobhair Charraigh toíseach Triochait Chétt Innsi h-Eocchain, & drong do Cloinn t-Suibhne do dheachaidh as a t-tír, conidh and ro aittreabhsat for ur Locha Feabhail, & as iad robtar toisigh iomgona don
Calbhach Ua Domhnaill, & dia shiol ina dedhaigh. Báttar bheós drong mhór don Muintir Ghallchubhair gan thecht ann sin tria mhioscais
& tria mhíorún amhail an lucht n-aile.
M1592.13
Do-chóidh iaramh Ua Domhnaill
Aodh mac Maghnusa & na maithe
sin tangatar dia shaighidh do chrúdh a c-comhairle, &
bá sedh ro cinnedh lá h-Ua n-Domhnaill
(ó ro airighestair a enirte & aidhbhle a aoíse) a
thighernas do thabhairt dia mhac, &
Ó Domhnaill do ghairm de. Ro mholsat cách i
c-coitchinne an chomhairle ishin, & ro gnithe samhlaidh, uair do
radadh Ó Firghil an t-airchindeach dia saighidh, & ro
oirdnestair-sidhe Aodh Ruadh i c-cendus na criche lá forcongra, & lá
bendacht a athar, & do-róine órd an anma feibh ro ba
téchta, & ro ghair Ua Domhnaill de an .3. lá do Maii.
Ni ro léicc Ó Domhnaill Aodh
Ruadh sccaoileadh don uathadh sochraide sin do-rala ina
fharradh co rainicc etir throighthech &
marcach isin c-coiccrich
i c-Cenél Eoghain mic Neill.
Ní dheachaidh tra raibhthe, na reimfios dia saighidh, ar ni ro
shaoílsiot a eirghe-siumh ineallmha as in lighe ina m-baoí,
& ní móa do-radsat
p.1930
dia n-uídh teichemh ria c-Cenel c-Conaill ó
cein mhair. Ro creach loiscceadh in ro ba coimhnesa doibh do
Cenel Eoghain lasan uathadh slóigh sin gontar
airlightear gach aon rob' inéchta ar a ruccsat. Tarthatar an
sluagh edala iomdha etir cethraibh & indilibh, & soait
for c-cúlaibh dia c-crich budhéin.
M1592.14
Bá h-antt baoí dún-arus Uí
Néill Toirrdelbaigh Luinigh ar an Srath m-Bán in ionbaidh sin, & níor bhó gnáth airi-siomh Uí Néill
riamh h-isuidhe gusan t-Toirrdhealbhach íshin. Bá mhór a mhiofholta-somh fri Cenel c-Conaill, & fri cliamhain Uí Domhnaill
.i. an t-iarla Ó Neill. Ro tharraing Ua Neill drong do Ghallaibh Duiblinne dia nertadh i
n-achcaidh Cenel c-Conaill & an iarla Uí Neill .i.
captin
Uulas, & captin Fulart go n-díbh
cédaibh laoch amaille friú. Bá galar menman
lá h-Ua n-Domhnaill Ócc
Goill Duibhlinne do thocht i n-or a chriche
do taischéladh a athardha, & an chuiccidh archena conadh
aire do-róine slóiccheadh lais a c-cionn t-seachtmuine
i t-Tír Eoghain. Ro theichsiot lucht an tíre
an dala feacht riamh go rangattar
Ciannachta Glinne Geimhin. At-cuas do-somh co
m-buí Ó Neill & na Goill
remhráite co líon a sochraide ina comhfhochraibh, for
fhorcongart Ó Domhnaill for a shochraide
a n-ionnsaicchidh airm i m-báttar. Do-rónadh fair-siumh
indsin. Do-bhert fuabairt biodhbhadh & amus amhnas forra hi
midhmedhón laoí. O'd-conncatarsaidhe Cenel c-Conaill chuca ní ro ansat friú acht tiaghait
for a n-iomghabháil co caislén baí for
brú na h-abhann dianidh ainm Roa. Ba daingean
díthoghlaighe an caistiall íshin, & bá dún
aras d'Ua Catháin ei-sidhe. Ro gabh Ua
Domhnaill acc iomsuidhe imon m-baile. Ro fhaoídh
Ua Catháin a theachta do shaighidh Uí
Dhomhnaill, & sccribhend lais chuicce, bá h-edh
baoí isin litir gur bhó dalta dó-somh
Ó Domhnaill, & co ro ernaidhm a charadradh
rís ó chéin, & ro ba téchta dhó
fó dáigh an charattradh íshin an c-creich táinicc for a ionchaibh
& for a
p.1932
chomairce do leccadh dhó an tan sin, & nách
léiccfeadh chuicce doridhisi dia m-beith-siumh ina dhiaidh.
Do-rad Ó Domhnaill an aisccidh sin dó,
& soais ina fhrithing, & ro airis co cend teóra n-oidhche cona laibh is in c-crich as a n-
deachattar na creacha dia t-tard comairce aga lot & accá
láinmhilleadh. Soais tar a ais dia thír feisin, &
ní ro, airis co rainicc Dún na n-Gall, &
baí ann-saidhe fri ré dá míos aca leighes.
Ro ba fada lais-siumh baoí Ó Neill & a
Ghoill gan fobairt fris an ré sin, & ro chuir tionol for a shloghaibh lotar ass iaromh tar Bernas Mór, tar Finn tar Modhairn do dhol
gusan Srath m-Bán airm i m-baoí
Ó Neill cona Ghallaibh, &
ní ro ansat go rangattar eneach in ionchaibh friú.
O Neill tra ní ro fháccaib-sidhe
náid a Ghoill daingen an dúnaidh dia f-fobairt-siomh, o na fuarattar-somh a f-freaccra im chaithiorghail, bássedh do-ronsat teinnte & tendala d-adhannadh i c-cetheóra arda an bhaile, & ní
ro scarsat fris co ros loiscsiot i m-baoí do tighibh fri múraibh
seachtair, & ó na fuarattar na Goill amach do tharrachtain na h-oirccne do chóttar dia t-tighibh iar c-cosccar.
M1592.15
Imthusa an iarla Uí Neill
ó ro fhidir-sidhe ainchridhe a cheneoil badhéin d'Ua Dhomhnaill (Aodh Ruadh) assedh do
róine dol do shaighidh an iustis
.i.Uilliam Fitzuilliam & protexion
d'faghbháil d'Ua Dhomhnaill tocht do
lathair, & dia accallaimh co Traighbhaile mic Buain.
Fuair-siumh idir indsin & do chóidh ar cend Uí
Domhnaill go Dún na n-Gall, & ruc lais
é co Traigh Baile. Do chóttar
díbhlínibh do shaighidh an iustis, &
bá faoíligh-siumh friú, & ro mhaith an t-elúdh d'Ua
Domhnaill, & ro n-aidhmsiot a sith & a c-carattradh fri 'roile amhail is deach ro fhédsat, & ceilebhrait na maithe sin
fris an iustis, & fáccbait
bendachtain occa, & sóait leth ar leth dia t-tighibh.
O'd-chualattar an drong do Cenel Conaill bátar i
f-frithbert fri h-Ua n-Domhnaill siodhucchadh
dó fris an iustis tangattar-sidhe
uile fó chóra & fó sith dia shaighidh.
Robtar iad bá h-aireghda táinicc annsin Aodh mac Aodha Duibh mic
p.1934
Aodha Ruaidh. Niall Gharbh mac
Cuinn, mic an Chalbhaigh, mic
Maghnusa mic Aodha Duibh cona
bhraithribh, & Ó Dochartaigh Sean
Ócc mac Seain, mic
Feilim mic Conchobhair Charraigh
iar na ghabhail lais-siumh.